Banka sandıkları beş puanlık indirimden nasıl yararlanacak?
5797 sayılı kanunla yapılan değişiklik sonrasında, 01/10/2008 tarihinden geçerli olmak üzere, bankalar, sigorta ve reasürans şirketleri, ticaret odaları, sanayi odaları, borsalar veya bunların teşkil ettiği birlikler personelinin emekli sandıkları da 5510 sayılı kanunun 4-1/a bendi kapsamındaki sigortalıları çalıştıran özel sektör işverenlerinin, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinden, işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutarın Hazine'ce karşılanacağı hükme bağlanmıştı.
Ancak aradan geçen zamana karşın uygulamanın usul ve esasları açıklanmamıştı. İşte, SGK geçtiğimiz hafta yayınladığı 2009/61 sayılı genelge ile uygulamayı belirledi.
Beş puanlık prim indiriminden kamu idareleri yararlanamayacak
5797 sayılı kanun ile eklenen hüküm gereğince, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin işveren hissesinin beş puanlık kısmının Hazine'ce karşılanmasına ilişkin uygulamadan, mülga 506 sayılı kanunun geçici 20'nci maddesi kapsamındaki sandıkların statüsüne tabi personel istihdam eden sandıklardan, bankalardan, sigorta ve reasürans şirketlerinden, oda, borsa ve birliklerden "Kamu idaresi" niteliğinde olmayanları istifade edebileceklerdir.
Dolayısıyla, mülga 506 sayılı kanunun geçici 20'nci maddesi kapsamındaki sandıkların statüsüne tabi personel çalıştırmakla birlikte kamu idaresi tanımına giren sandıkların, bankaların, sigorta ve reasürans şirketlerinin, oda, borsa ve birliklerin, 5510 sayılı kanunun 81'inci maddesinin (ı) bendinde öngörülen beş puanlık prim indiriminden yararlanmaları mümkün bulunmamaktadır.
Çırak ve öğrencilere teşvik yok
Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin işveren hissesinin beş puanlık kısmının Hazine'ce karşılanmasına ilişkin uygulamadan, uzun vadeli sigorta kollarına (malullük yaşlılık ve ölüm sigortasına) tabi çalıştırdıkları sigortalılardan dolayı yararlanabilecektir.
Buna karşın uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmakla birlikte yurt dışında çalıştırılan sigortalılardan veya sosyal güvenlik destek primine tabi çalıştırılanlardan ya da aday çırak, çırak ve öğrenciler ile harp malulleri ve 3713, 2330 sayılı kanunlara göre vazife malullüğü aylığı alanlardan yalnızca kısa vadeli sigorta kollarına tabi çalışanlardan dolayı, sözkonusu indirimden yararlanamayacaklardır. Sandıkların yurt dışındaki şubelerinde çalıştırdıkları personellerinin sözkonusu beş puanlık prim indiriminden yararlanmaları mümkün olamayacaktır.
Prim, idari para cezası borcunun olmaması gerekiyor
Kapsama giren personele ilişkin malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin işveren hissesinin beş puanlık kısmının Hazine'ce karşılanabilmesi için; sandık, banka, sigorta ve reasürans şirketi, oda, borsa ve birliklerin yasal ödeme süresi geçmiş prim, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının bulunmaması gerekmektedir.
Sandık statüsüne tabi personel çalıştırmakla birlikte, yasal ödeme süresi geçmiş, prim, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunan sandık, banka, sigorta ve reasürans şirketleri, oda, borsa ve birlikler, beş puanlık prim indiriminden, bahse konu borçlarının tamamını ödedikleri tarihten itibaren yararlanabileceklerdir.
Bildirimler süresinde yapılmalı
Sandıkların statüsüne tabi personel istihdam etmekle birlikte yasal ödeme süresi geçmiş prim, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunmayan sandık, banka, sigorta ve reasürans şirketleri, oda, borsa ve birliklerin, beş puanlık prim indiriminden yararlanabilmeleri için, sandıkların statüsüne tabi personele ilişkin bildirimleri, vakıf senetlerinde belirtilen süre içinde yapmaları ve muhteviyatı prim tutarlarının işveren hissesine isabet eden kısmının Hazine'ce karşılanmayan kısmı ile sigortalı hissesini, yine vakıf senetlerinde belirtilen süre içinde eksiksiz olarak ödemeleri gerekmektedir.
Dolayısıyla, sandıkların statüsüne tabi personel çalıştıran sandık, banka, sigorta ve reasürans şirketleri, oda, borsa ve birliklerce, ilgili personele ilişkin bildirimlerin vakıf senedinde belirtilen süre içinde yapılmaması veya bildirimlerin vakıf senedinde belirtilen süre içinde yapılmasına rağmen muhteviyatı prim tutarlarının işveren hissesine isabet eden kısmının Hazine'ce karşılanmayan kısmı ile sigortalı hissesinin vakıf senedinde belirtilen süre içinde eksiksiz olarak ödenmemesi halinde, bahse konu primler yasal süresi geçirildikten sonra ödense dahi, ilgili ay için malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primlerinin işveren hissesinin beş puanlık kısmının Hazine'ce karşılanması gibi bir durum sözkonusu olmayacaktır.
Sandıkların statüsüne tabi personele ilişkin primlerin vakıf senedinde belirtilen süreler içinde ödenmesine rağmen, ilgili ayda yeni personel alınması veya süresi içinde yapılan eksik bildirimlerden dolayı vakıf senedinde belirtilen süre dışında ilave prim ödenmesi gibi durumlarda, vakıf senedinde belirtilen süre geçirildikten sonra ödenen primlerden dolayı beş puanlık prim indiriminden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır. Bu uygulamada ciddi sıkıntılar doğuracağından mutlaka yeniden düzenlenmelidir. Zira, bir çok bankada ücretler peşin ödenmekte ve primler de banka sandığına ayın başında yatırılmaktadır. Doğal olarak ay içinde işe girenler için yeni bordro hazırlanmaktadır. 53 gün sonra yapabileceği bir ödemeyi erken yapıyor olmasından dolayı banka sandıklarının cezalandırılması son derece yanlış bir uygulamadır.
Hazine'ce karşılanacak olan prim tutarları, sandıkların statüsüne tabi personelin, prime esas kazanç üst sınırına kadar olan brüt ücretleri üzerinden hesaplanacaktır. Sandık üyesi personelin brüt ücretinin, 5510 sayılı kanunun 82'nci maddesine göre belirlenen prime esas kazanç üst sınırını aşması halinde, üst sınırı aşan ücretlerden dolayı beş puanlık prim indiriminden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.