Bangladeş'teki üretim Türkiye’ye kayarsa 3 bin üretici kurtulur

Bangladeş’te hükümeti deviren kaos, geçici yönetimin kurulmasıyla şimdilik duruldu. Çin’in ardından hazır giyimin dünyadaki en önemli üretim üssü olan ülkede yaşanan tedarik sorunu, dev markaları endişelendiriyor. TİHCAD Başkanı Ergin Aydın, Türkiye olarak yaşanan küresel tedarik sorununu çözebileceklerini ve bu yolla zorda olan 3 bin imalatçının riskli bölgeden kurtulabileceğini kaydetti.

Bir süredir devam eden ve iktidar değişikliği getiren Bangladeş’teki şiddet olay­ları, geçici hükümetin göreve baş­lamasıyla büyük ölçüde duruldu. Nobel ödüllü Muhammed Yunus, geçici hükümetin başına geçerek göreve başladı. Ülkede Şeyh Ha­sina iktidarına karşı başlatılan ve yüzlerce insanın hayatını kay­betmesine yol açan olaylar yeri­ni gergin bir bekleyişe bıraktı. Ül­kede Müslümanlar ile Hindular arasında gerginlik sürerken yeni yeni Başbakan Yunus, birlik bera­berlik çağrısı yaptı.

Bangladeş, hazır giyimde 50 milyar dolar ile dünyadaki en bü­yük ikinci ihracatçı ülkesi. Sek­tördeki lider ise 180 milyar dolar ihracat ile Çin. Bangladeş’in en büyük ekonomisini hazır giyim oluşturuyor. Çoğu kadın olmak üzere yaklaşık 4 milyon işçinin istihdam edildiği yaklaşık 3 bin 500 fabrikasıyla Bangladeş, yine Çin’den sonra dünyanın en büyük ikinci konfeksiyon üreticisi ülke­si konumunda.

Başta Levi’s, H&M, Uniqlo ve Zara gibi hazır giyimin dev pe­rakendeci markaları üretiminin büyük bölümünü bu ülkede ger­çekleştiriyor. Markaların Bang­ladeş’i tercih etmesinin en önem­li sebebi ise üretim maliyetleri. 4 milyon kişinin istihdam edildiği sektörde aylık ortalama 100 do­lara çalışıyor. Ülkede iktidar de­ğiştiren olayların patlak verme­siyle fabrikaların durması nede­niyle üretimde büyük aksaklıklar yaşandı. Her ne kadar geçici hü­kümetin göreve başlamasıyla olaylar durulsa da alıcıların olası risklere karşı ürün tedarikini gü­vence altına almak için alternatif pazarlara yöneldi.

Tedarik zinciri zorlanıyor

50 milyar dolara yaklaşan ciro­su nedeniyle tedarikte Çin’in ar­dından dünyanın en büyük ikin­ci üretim merkezinde yaşanan bu aksamalar, şimdilik Kamboçya ve Vietnam’a kaydırıldı. Ancak bazı büyük perakendecilerin gelecek sezonlar için verdikleri siparişle­ri diğer Güneydoğu Asya tedarik­çilerine kaydırdığını ve bunun da küresel tedarik zincirinde aksa­malara yol açtığını belirttiler.

Bazı markalar Türkiye’ye geldi

Gelişmeler üzerine hareke­te geçen Türk hazır giyimciler, markaların kapısını çalarak üre­timin Türkiye’ye kaydırılmasını talep ediyor. Tekstil İhracatçıla­rı ve Çalışanları Derneği (TİH­CAD) Başkanı Ergin Aydın, ya­kın zamanda Bangladeş’te üretim yaptıran bazı markaların yönü­nü Türkiye’ye çevirdiğini söyle­di.

Aydın, hazır giyim sektöründe iki yıldır bir daralma yaşandığı­nı bu nedenle birçok işletmenin zor durumda kaldığını belirterek, Bangladeş’ten kaydırılacak üreti­min sektör için can suyu olacağını kaydetti. Kur baskısı, yüksek ma­liyet ve daralan talep yüzünden 30 bine yakın üreticiden yüzde 10’unun konkordato ve iflas ris­kiyle karşı karşıya kaldığını ifade eden Ergin Aydın, Bangladeş’ten kayacak üretim ile bu şirketlerin riskli alandan kurtulabileceği­ni kaydetti.

Enerji ve asgari ücret başta olmak üzere üretim mali­yetlerinin bin euroya yaklaştığını kaydeden Aydın, sözlerini şöyle sürdür: “Ocak ayında yeni asga­ri ücret açıklanacak. Rakam brüt baktığınızda bin euro bandına girdik. Yeni artış ve diğer maliyet­lerle bu bin 100-bin 300 bandına kadar çıkabilir. Kurun da enflas­yon altında kalması, sektörü da­ha da zora sokacak. Son bir yıl 400 bin istihdam kaybettik. Yakında çalışacak insan bulamayacağız.”

Uniqlo Türkiye’ye girebilir

Bangladeş’ten kayacak üre­tim dışında sektörde dünyanın önemli markalarından olan Ja­pon Uniqlo’nun da üretim için Türkiye’de nabız yokladığını be­lirten Ergin, “Pandemi önce­si Türkiye’de üretim konusunda Uniqlo bir noktaya kadar gelmiş­ti. Yaşanan pandemi sürecinin uzaması nedeniyle girişim yarı­da kaldı. Şimdi Uniqlo’nun Tür­kiye’de üretime geçmesi için ça­lışmaları hızlandırdık. Bir ölçek sorunu var. Uniqlo yüksek miktar üretiyor. Ancak inanıyorum ki ya­kında Türkiye’de Uniqlo için üre­time başlanacak” diye konuştu.

Hazır giyimde kan kaybı sürüyor

Temmuz ayında 1.6 milyar do­lar ihracat yapan hazır giyim, geç­tiğimiz yıl aynı ayına göre 100 bin dolar artış sağlasa da 6 aylık ve 12 aylık dönemlerde cirodan yüzde 10 kaybetti. Sektör, bu yılın ilk 7 ayında 10.3 milyar dolar ihracat yaptı. 2023 yılı ilk 7 ayda hazır gi­yim ihracatı 11.5 milyar dolar ger­çekleşmişti. Yine son 12 aya bakıl­dığında ihracat 20.3 milyar dolar­dan 18 milyar dolara düştü. Kalan 5 ayda sektör iki haneli artışlar sağlayamazsa 2024 yılı ihracatını 20 milyar doların altında kapata­cak. Yıllık bazda Almanya, Fran­sa, İngiltere ve Rusya’ya ihracatı yüzde 10 ile 25 azalan hazır giyim­de satışı en çok artırdığımız ülke Hollanda oldu.

En büyük kayıp kadın giyimde

Ürün gruplarında ise en bü­yük kayıp kadın giyimde oluş­tu. Yılın ilk 6 ayında kadın giyim ihracatı 2,6 milyar dolar olarak gerçekleşti. 2023 ilk 6 ayında ih­racat 3 milyar doların üzerindey­di. T-shirt grubunda ise ihracat 1,475 milyar dolar ile geçen se­neye yakın seyrederken, triko grubunda ihracat geçen yılın ay­nı dönemine göre 1,4 milyar do­lardan 1,174 milyar dolara düş­tü. Erkek giyimde ise geçen yıl ilk 6 ayda gerçekleşen 1,289 milyar dolar ihracat, bu yıl yaklaşık 200 milyon dolar kayıpla 1 milyar do­lar civarında tamamladı.

Fabrikalar birikmiş siparişler için fazla mesai yapmaya yöneldi

-Dünyanın en büyük ikinci hazır giyim ihracatçısı olan Bangladeş’teki fabrikalar, geçen hafta eski başbakanın hükümetinin öğrenci protestoculara sert müdahalesiyle başlayan ayaklanma nedeniyle günlerce kapalı kaldı. Financial Times’ın haberine göre, ülke genelindeki haftalar süren şiddet olayları nedeniyle Avrupa ve Kuzey Amerika’ya yapılan kış sezonu giysi ve ayakkabı sevkiyatları gecikti.

-Fabrikalar, yaklaşık bir aya varan birikmiş siparişleri telafi etmek için ürünlerini hava yoluyla taşımaya ve fazla mesai yapmaya yöneldi. Ancak bu önlemler dahi tüm siparişleri karşılamaya yeterli olamadı. Ülke içindeki ihracatçılar, bazı büyük perakendecilerin gelecek sezonlar için verdikleri siparişleri diğer Güneydoğu Asya tedarikçilerine kaydırdığını ve bunun da küresel tedarik zincirinde aksamalara yol açtığını belirttiler.

-Bangladeş’teki hazır giyim üreticilerine danışmanlık yapan Mamun Rashid, “Şu an için siparişlerimizin yüzde 40’ını Kamboçya veya Endonezya’ya yönlendiriyoruz” dedi. H&M ve spor malzemeleri perakendecisi Decathlon gibi birçok küresel perakendeci, Bangladeş’e büyük ölçüde bağımlı.

-Bu ayın başlarında, H&M, Uniqlo ve Zara gibi markaların, bölgede devam eden siyasi huzursuzluklar nedeniyle en yeni giyim koleksiyonlarını teslim almakta gecikmeler yaşayabilecekleri bildirilmişti.

-Bangladeş’teki bu durum, ülkenin ekonomisi ve küresel moda sektörü üzerindeki olumsuz etkilerini artırarak, üretim ve tedarik süreçlerinde daha büyük aksamalara neden olabilir. Uzmanlar, bu olayların Bangladeş’in uluslararası ticaretteki itibarına ve uzun vadede ekonomik istikrarına zarar verebileceği konusunda uyarıyor. Ayrıca küresel perakendecilerin alternatif üretim üslerine yönelme eğilimi, Bangladeş’in hazır giyim sektörü için ciddi bir tehdit oluşturuyor.