Balandier’in “Büyük Rahatsızlık” tanımının düşündürdükleri

Son dönemde yeni bir ekonomik modelin gerekliliği, yapay zeka gibi kavramlar üzerine yazılıp çiziliyor, tartışmalar yapılıyor, G. Balandier’nin “Büyük Rahatsızlık” tanımını ele alarak bazı değinmelerde bulunmak istedim.

“Büyük Rahatsızlık” G. Balandier’nin İş Kültür yayınları tarafından, Devrim Çetinkasap’ın çevirisiyle Türkçe’ye kazandırılan kitabı. Son dönemde yeni bir ekonomik model arayışı üzerine yayınlanan birçok eserden biri. Bu eserlerde insanlar yeni kavramlarla karşılaşıp yeni arayışlara yöneliyorlar.
Yazar, Büyük Rahatsızlık değimini şöyle anlamlandırıyor:

“Çözülmüş, dağılmış, bir geçmişten bilinmeyenle kuşatılmış bir şimdiye, kopuşma yoluyla geçmişe işaret eder; burada gelecek, bilinmeyen sonuçlarıyla sürüp gitmekte olan bir dönüşümün içerisinde şekillenir. Büyük Rahatsızlık, hem bir kayıp, hem de her şeyin bambaşka şekilde ve yeniden başlayacağı yerin kazanımıdır. Burada önemli olan miras alınmış yorumlatıcı bilgilerin yitip gittiği bambaşka bir dünya yaratılıyor.

Yeni bir ‘üst’ ya da hiper modernite var. Bu üst modernite bir ‘yeni dünya ve ‘üst modern insan’ yarattı ve yaratmaya devam ediyor.

Burada ‘küreselleşme’ artık sadece yeni bir iktidar paylaşımının nitelendirme biçimi. Bu ayrışma çağının en zorunlu öğesi ‘etik’ ve buna dayalı kurallar bütünü. O da ortada ‘yok’.
Bunun sonucu bir yanda ‘modernite adaları’nda öbekleşen yeni tür bir zenginlik, diğer öbekte ‘tümden mülksüzlük’ var.

Bunlar bir ‘şiddet ekonomisi’nin çağrıştırıcıları. Siyaset ise yeni üst modern dönüşümcülüğün işlemesine yarayan bir basit düzenleyici.”

Bu nedenle yeni bir ekonomi yaratmanın gerektiğini belirten Filozof Manuel Castellas bu konuyu ele alırken, “İptal edilmiş kredi kartlarından başka bir şeyi olmayan insanların, yeni bir ekonomik kültür yaratılmasını istemeleri gerekir” diyerek yol gösteriyor.

“Dayanışma ekonomisi” ile yeni bir siyasetin doğmasının sağlanabilmesinin tek gereklilik olduğunun altını çiziyor.

Emre Halıcı, yapay zeka karşısında tek üstün kaldığımız alanın “Hayal kurabilme” olduğunu söylerken, İsrailli tarihçi Y. Noah Harari ise yeni bir siyasetin hayalini göremezsek, “Yok oluşu kaçınılmaz” görüyor.
Son dönemde yeni bir ekonomi arayışının gerekliliği ve yapay zeka üzerine tartışmalar devam ediyor. Balandier’nin Büyük Rahatsızlığı tarifinden başlayarak bu konudaki bazı değinmeleri bir köşe yazısı kapsamı içinde ele almak istedim.

***

İstanbul seçiminin tekrarı sonlandı

“İmralı’dan gelen mektup” gibi son dakika hamleleriyle sonuçlanan propaganda döneminden sonra dün yenilenen İstanbul seçimleri için yeniden sandık başına gederek oylarımızı kullandık. Demokrasimize hayırlı olacak sonuçları bekliyoruz.