Bahşişler vergilenecek mi?

Değerli DÜNYA okurları, aşağıda sizlerle özetini paylaştığım mükteza gazetelerde haber konusu olunca herkesin kafası biraz karıştı. Bu nedenle bir değerlendirme yapmak elzem oldu. Muktezadaki ara başlıkları ben koydum.

1.Mukteza

Tarih: 02/08/2013

Sayı: 62030549-120[94-2012/1190]-1166

Gelir İdaresi Başkanlığı

Konu: Müzisyen ve garsonlara verilen bahşişler üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılıp yapılmayacağı.

İlgi (a)'da......müzikli yemek etkinliğinde müzisyen ile garsonlara bahşiş verildiği belirtilerek, verilen bahşişlerden gelir vergisi tevkifatı yapılıp yapılmayacağı....

Ücretle ilgili yasal açıklamalar

193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun "Ücretin Tarifi" başlıklı 61'inci maddesinde;

"Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlarla sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.

Ücretin, ödenek, tazminat, kasa tazminatı, mali sorumluluk tazminatı, tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez."

hükmüne yer verilmiş olup, aynı kanunun 64'üncü maddesinde, kazançları basit usulde tespit edilen ticaret erbabı yanında çalışanlar, özel hizmetlerde çalışan şoförler, özel inşaat sahiplerinin ücretle çalıştırdığı inşaat işçileri, gayrimenkul sermaye iradı sahibi yanında çalışanlar ve ücretlerinin tespitine imkan olmaması sebebiyle, Danıştay'ın müspet mütalaasıyla, Maliye Bakanlığı'nca diğer ücret kapsamına (4369 sayılı Kanun ile ibare değişikliği 1.1.1999 tarihinden itibaren) alınanların safi ücretlerinin, takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarının %25'i olacağı, aynı maddenin 2'nci fıkrasında ise, diğer ücretler için yıllık beyanname verilmeyeceği, diğer gelirler nedeniyle beyanname verilmesi halinde de bunların beyannameye ithal edilmeyeceği hükme bağlanmıştır.

Serbest meslek faaliyeti ile ilgili yasal açıklamalar

Gelir Vergisi Kanunu'nun 65'inci maddesinde, her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançların serbest meslek kazancı olduğu, serbest meslek faaliyetinin, sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılması olduğu hüküm altına alınmıştır.

Stopaj yapma yükümlülüğü

Diğer taraftan, aynı kanunun 94'üncü maddesinde, "Kamu idare ve müesseseleri, iktisadî kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.

1. Hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61’inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç), 103 ve 104’üncü maddelere göre,

2. Yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden (Noterlere serbest meslek faaliyetlerinden dolayı yapılan ödemeler hariç);

a) 18'inci madde kapsamına giren serbest meslek işleri dolayısıyla yapılan ödemelerden %17,

b) Diğerlerinden %20,

..." hükümleri yer almaktadır.

Tebliğ açıklamaları

Öte yandan, 94 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği'nin giriş bölümünde yapılan açıklamalarda; büyük otel, gazino, lokanta ve kulüplerde çalışmakta olup bu müesseselerden hiçbir ücret almadan sadece müşteriden servis, garson ücreti ve bahşiş gibi namlarla alınan paraların tamamı kendilerine terk edilenlerin diğer ücret olarak, çalıştıkları müesseselerden her ne nam ile olursa olsun herhangi bir ücret alınması halinde ise bunların her iki istihkakının toplamı üzerinden tevkif suretiyle vergilendirileceği belirtilmiştir.

Buna göre;

Müzisyen, şarkıcı, dansöz vb. sanatçılara yapılan ödemeler

- Bahşiş verildiği belirtilen müzisyen, dansöz gibi kişilerin şahsi mesai veya mesleki bilgiye dayanarak kendi nam ve hesabına faaliyette bulunması durumunda, faaliyetin arızi ya da sürekli olduğuna bakılmaksızın ödenen bedeller üzerinden %20 oranında vergi tevkifatı yapılması,

- Faaliyetin işverene tabi ve işyerine bağlı olarak gerçekleştirilmesi durumunda söz konusu ödemelerin ücret olarak kabul edilmesi ve Gelir Vergisi Kanunu’nun 61, 63, 94 ve 103’üncü maddeleri uyarınca vergilendirilmesi,

Garsonlara yapılan ödemeler

a) garson sadece bahşiş geliri ile çalışıyorsa

- Garsonların, yaptıkları hizmetler dolayısıyla doğrudan müşterilerden bahşiş alarak hizmet ifa etmeleri halinde elde ettikleri gelirin diğer ücret kapsamında değerlendirilmesi,

b) Bahşiş faturaya ilave ediliyorsa veya bahşiş işverence dağıtılıyorsa

- Bahşişin servis bedeli olarak fatura bedellerine yansıtılması veya söz konusu eğlence veya organizasyonu düzenleyenlerce biriken bahşişlerin dağıtılması durumunda, işverenden alınan ücretin bir parçası olarak değerlendirilmesi ve ücret matrahına eklenerek vergilendirilmesi,

gerekmektedir.

2) Garsonlara ilişkin olarak konuya ilişkin kısa ilk değerlendirmemiz

Şayet garsonlar işletmeden ücret alıyor, müşterilerden de miktarı tutarı tamamen müşterinin ihtiyarında olmak üzere ,servisten memnuniyetin karşılığı olarak bahşiş alıyorlarsa, bu bahşişlerin ne ödeyenlerce ne de işverence stopaja tabi tutulması gerekmeyecektir.

Uygulamada çoğunlukla, verilen tüm bahşişler bir yerde biriktirilmekte ve kendi aralarında kıdeme ve göreve göre, işletme hesaplarıyla ilişkilendirilmeksizin garsonlar arasında paylaşılmaktadır. Hem işletmeden ücret verilen hem de bahşişlerin işletme ile ilişkilendirilmeden ödendiği işletmelerde garsonların bahşişleri üzerinden bir stopaj yükümlülüğü bulunmamaktadır.

Bu uygulamanın karne yöntemi ile vergilendirme gerektirip gerektirmediği ve sosyal güvenlik boyutu ayrı bir yazı konusu yapılacaktır.