Bağ- Kur’lu esnafa işsizlik maaşı geliyor
MUCIP AVCU - İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı E. SGK Müfettişi
Adalet ve Kalkınma Partisi Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş imzasıyla TBMM’ye sunulan Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, Meclis’e sunulduğu haliyle yasalaşması durumunda, bağ kurlu esnaf da Esnaf Ahilik Sandığı Ödeneği, yani işsizlik maaşı alacak.
8 Şubatta Meclis’e sunulan kanun teklifi Plan ve Bütçe Komisyonu’nda incelendikten sonra Genel Kurul’a gelecek. Düzenleme mevcut haliyle kabul edilerek Resmi Gazete’de yayımlanırsa artık esnaf da işsizlik maaşı alabilecek.
Esnaf Ahilik Sandığı nedir?
Teklifle, 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na eklenecek Ek Madde 6 ile Esnaf Ahilik Sandığı kurulacak. Esnaf Ahilik Sandığı, İşsizlik Sigortası Fonu ile aynı fonksiyona sahip olup, kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan bağ kurlu esnafı kapsama alarak esnafın işsiz kalması durumunda sandık ödeneği, yani işsizlik ödeneği vermeyi amaçlayan bir kurumdur.
Esnaf Ahilik Sandığı, Türkiye İş-Kur’umu bünyesinde, kurum yönetim kurulunun kararları çerçevesinde işletilip yönetilecektir. Esnaf Ahilik Sandığı, işsizlik sigorta fonu kaynakları ile aynı usul ve esaslar çerçevesinde değerlendirilecek ve Sayıştay’ın denetimine tabi olacaktır.
Kimler sigortalı olacak?
5510 sayılı Kanun’un 50’nci maddesi kapsamındaki;
• İsteğe bağlı sigortalılar,
• At Yarışları Hakkında Kanun’a tabi jokey ve antrenörler,
• Köy ve mahalle muhtarları ile
• Tarımsal faaliyette bulunanlar hariç olmak üzere;
5510 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar Esnaf Ahilik Sandığı kapsamında Esnaf Ahilik Sandığı sigortalısı sayılır.
Sigortalılık zorunlu
Esnaf Ahilik Sandığı sigortası zorunludur. Bu madde kapsamına giren ve halen faaliyette olanlar bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte, faaliyetine daha sonra başlayanlar ise başladıkları tarihten itibaren Esnaf Ahilik Sandığı sigortalısı olurlar.
Ne kadar prim alınacak?
Esnaf Ahilik Sandığı sigortası kapsamında yapılacak ödemeleri ve giderler karşılamak için, sandık sigortalıları ile Devlet’ten, Esnaf Ahilik Sandığı primi adı altında %3 oranında prim alınacaktır. Alınacak bu primin, %2’sini sandık sigortalısı, %1’ni de devlet ödeyecek. Primler, 5510 sayılı Kanun’un 80’inci ve 82’nci maddelerinde belirtilen prime esas günlük kazançlar üzerinden hesaplanacak. Dolayısıyla asgari ücret üzerinden kazanç beyanında bulunacak bir sandık sigortalısından (1.777,5x0,02=35,55) 35,55 lira prim kesintisi olacaktır. Bunun yanında Hazine’den de %1, yani 17,775 lira kadar katkı yapılacak.
Herhangi bir nedenle sigortalılık durumunun sona ermesi halinde, o ana kadar sigortalıdan kesilen Esnaf Ahilik Sandığı primleri ile devlet payı iade edilmeyecek. Esnaf Ahilik Sandığı’na sigortalılarca ödenen primler, kazancın tespitinde gider olarak kabul edilecektir.
Esnaf Ahilik Sandığı primlerinin toplanmasından Sosyal Güvenlik Kurumu, diğer her türlü hizmet ve işlemlerin yapılmasından İş-Kur sorumludur.
Ödenekten/Maaştan yararlanma şartları
Ödenekten yararlanmak için;
- Sigortalılığın sona ermesinden önceki son 120 gün sürekli çalışmış ve
- Son 3 yıl için de de en az 720 gün sgk prim günü olması gerekir.
Hatırlanacağı üzere 4/a’lılar için bu süre 600 gündür. Burada bağ-kur’lular için süre biraz daha uzun tutulmuştur.
Son üç yıl içinde;
- 720 gün faaliyetini sürdüren ve Esnaf Ahilik Sandığı Primi ödemiş olanlara 180 gün,
- 900 gün faaliyetini sürdüren ve Esnaf Ahilik Sandığı Primi ödemiş olanlara 240 gün,
- 1080 gün faaliyetini sürdüren ve Esnaf Ahilik Sandığı Primi ödemiş olanlara 300 gün, süre ile Esnaf Ahilik Sandığı Ödeneği (işsizlik ödeneği) verilecek. Bu ödeneklerden damga vergisi hariç hiçbir vergi ve kesinti de olmayacak.
Maaş ne kadar olacak?
Ahilik Ödeneği, işten ayrılmadan önceki son dört ayın ortalama kazançları üzerinde hesaplanacaktır. Son dört ayda asgari ücret üzerinden prim ödemiş bir sigortalının, ortalama kazancı da asgari ücret olacağı için, alacağı ödenek de brüt asgari ücretin %40’ı kadar olacaktır. (1.777,5 X 0,40= 711 TL) Dolayısıyla sigortalı esnafa aylık 711 TL ödeme yapılacaktır. Diğer taraftan sigortalıya en fazla asgari ücretin % 80’i kadar maaş ödenecek. Bu da 1.777,5x0,80=1.422 TL yapar.
Ayrıca sandık mensupları, ödenek aldıkları süre içerisinde genel sağlık sigortasından da yararlanabilecek.
Sandığa prim borcu olanlar
Borcun yapılandırılmış veya taksite bağlanmış olması, ödenek almayı engellemeyecek. Ancak bunun dışında Esnaf Ahilik Sandığına prim borcu olanlar, maaş alamayacak. Sigortalının geriye dönük en fazla 90 gün borcu olması durumunda ise maaş bağlanacak fakat alınan maaştan önce bu 90 günlük borç mahsup edilecek, geriye kalan da sigortalıya ödenecek.