Bağ-Kur sigortalılığı ne zaman başlar?
Sosyal güvenlik sisteminde, bazı tarihler “milat” kabul edilerek, sigortalılık başlangıç tarihleri tespit edilir. Bağımsız çalışanlar, esnaf-sanatkarlar ve şirket ortalarının sosyal güvenliği eski adıyla Bağ-Kur ve yeni adıyla 4/b sigortalılığı kapsamında yürütülmktedir.
Bağ-Kur sigortalılığı, kişilerin beyanı esas alınarak yapıldığından, Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK) sigortalıları gibi işverenlerince bildirilmediğinden, başlangıç tarihi açısından bazı karışıklıklara da sebebiyet veriyor.
Bu kapsamda, 4/b milat tarihlerini aşağıdaki gibi özetlemek mümkün olacaktır:
1- Bağ-Kur’un ilk kez faaliyete geçtiği 01.10.1972 tarihi ile 20.04.1982 tarihleri arasında sadece meslek kuruluşu kayıtları (Meslek odaları kayıtları);
2- 20.04.1982-22.03.1985 döneminde gelir vergisine tabi olanlar için vergi kaydı, gelir vergisinden muaf olanlar için meslek kuruluşu kayıtları;
3- 22.03.1985-04.10.2000 döneminde vergi, meslek kuruluşu kaydı ve ticaret sicil kaydından herhangi biri;
4- 04.10.2000 tarihinden itibaren ise vergi mükellefi olanlar için vergi kaydı, vergiden muaf olanlar için ise meslek kuruluşu kayıtları esas alınmıştır.
5- 01.10.2008 tarihinden sonra yine vergi mükellefi olanlar için vergi kaydı, vergiden muaf olanlar için ise meslek kuruluşu kayıtları esas alınmıştır. (04.10.2000-01.10.2008 tarihleri arası vergi mükellefiyeti olanlar için 1.10.2008’den sonra 6 ay süre verilerek bu süreleri borçlanma imkânı getirilmiştir.)
İşte bu sebeple, 01.10.2008’e kadar kayıt ve tescili olmayanların sigortalılığı 01.10.2008’de başlamaktadır. Bu konu da birçok davaya konu edilmektedir.
Sosyal güvenlik hakkı, temel insan haklarından olup, uluslararası hukuk normları ile Anayasalarda güvence altına alınmıştır.
Başlangıç tarihinin temel tartışma konusu ise, Bağ-Kur’a kayıt ve tescil yaptırmamış olanlar hakkında Bağ-Kur Kanunu'nda öngörülen düzenlemelerin irdelenmesini zorunlu kılmaktadır.
Eski yıllara gün kazanmak mümkün mü?
1479 sayılı Kanun, zorunlu sigortalılık şemsiyesi altına en son alınan "esnaf ve sanatkarlar ve diğer bağımsız çalışanlara" kanunda yazılı sosyal güvenlik hükümlerini uygulama amacını taşımakta olup, 26'ncı madde ile sigortalı olma hak ve yükümlülüğünden vazgeçilemeyeceği ve kaçınılmayacağını, kanuna göre sigortalı sayılanların, sigortalı sayıldıkları tarihten itibaren üç ay içinde kuruma başvurarak kayıt ve tescil yaptırmalarının zorunlu olduğunu, aksi durumda kurum tarafından resen tescil işleminin yapılacağı hükme bağlanmıştır.
Yine 01.10.2008 sonrası 6 ay içinde eğer borçlanma yapılmadıysa, 2000 yılına kadar hizmetin geri çekilme şansı bulunmamaktadır.
Kanunda, sigortalılık hak ve yükümlülüklerinin başlaması için öngörülen tarihlerden itibaren, borçlanma hakkı belirtilen süreler dahilinde kullanılmalıdır.
Esasen bir çok Bağ-Kur sigortalısının önemli taleplerinden birisi de geçmiş yıllardaki primleri ödenmeyen ve tescili yapılmayan Bağ-Kur sürelerinin ödenebilmesine imkan verilmesidir. Bu yönde bir yasal düzenleme yapılması bir çok mağduriyeti giderecektir.