Ayvalık'tan zeytinciliğe bakış...
Ayvalık'ta 10 yıldır düzenlenen Zeytin Hasat Günleri artık uluslararası boyuta ulaştı. Bu yıl 31 Ekim-2 Kasım tarihlerinde yapılan hasat günlerinde İspanya, Tunus, Ürdün, Fas ve İtalya'dan konuşmacılar ve katılımcılar vardı.
Hasat Günleri'ne ilişkin haberimiz 3 Kasım Pazartesi tarihli DÜNYA Gazetesi'nde ayrıntılı olarak yer aldı. İzlenimlerimize gelince şöyle özetleyebiliriz:
1- Sektör açısından Ayvalık'ta önemli gelişmeler yaşandı. Uzun süreden beri ilk kez Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Başkanı ve yöneticileri üreticilerle aynı masada aynı görüşte buluştu. Birlik Başkanı Gürkan Renklidağ'ın “Dahilde İşleme Rejimi (DİR) kapsamında ithalat istemiyoruz” mesajı büyük alkış aldı. İhracatçılar, sanayiciler, üreticiler tek ses oldu. Bu sektörün geleceği açısından en önemli adımlardan birisi. Çünkü, yıllardır süren iç kavga hem sektöre zarar veriyor hem de sorunların çözümü konusunda birlikte mücadele zemini yaratılamıyordu. Her kafadan ayrı ses çıkıyordu. İlk kez tek ses olarak Ankara'ya zeytinyağına verilen litre başına 70 kuruşluk destekleme priminin artırılması, sofralık zeytine de prim verilmesi istendi.
2- Zeytincilik Yasası'nın değiştirilerek zeytin alanlarının madenciliğe ve enerji yatırımlarına açılmasına karşı Ayvalık Zeytin Üreticileri Derneği Başkanı Salih Madra'nın internet üzerinden başlattığı #zeytinhayattır kampanyasına sahip çıkılması benimsendi. Bugüne kadar 156 bini aşkın kişinin imzalayarak desteklediği kampanyanın daha etkin yürütülerek zeytin kıyımının önlenmesi ve zeytin alanlarının korunması konusunda görüş birliğine varıldı.
3- Birleşmiş Milletler, 2014 yılını “Aile Çiftçiliği Yılı” ilan etti. Türkiye bu yılı ne yazık ki yeterince değerlendiremedi. Tıpkı 2012 Dünya Kooperatifçilik Yılı'nı değerlendiremediği gibi. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı birkaç salon toplantısı ile bu yılı geçiştirdi. Ayvalık Ziraat Odası, Aile Çiftçiliği Yılı'nı da değerlendirerek bu yıl Hasat Günleri kapsamında ilk kez "yılın çiftçisi" ödülü verdi. Ödülü de yakından izlediğimiz ve gerçekten aile işletmeciliğinin tipik örneklerinden Kürşat Ailesi aldı. Girit göçmeni Kürşat Ailesi 4 kuşaktır zeytincilik yapıyor. Mustafa-Fatma Kürşat çifti çocukları Zeynep ve Ali ile birlikte zeytinciliği büyük bir umutla sürdürüyor. Türkiye'de sürdürülebilir tarım yapan yüzlerce, binlerce aile işletmesi var. Sadece zeytincilik değil, bir çok tarımsal üründe dededen toruna aktarılan birikimle üretim devam ediyor. Avrupa Birliği aile çiftçiliğini temel alan bir destekleme politikası yürütüyor. Türkiye'de aile çiftçiliği yok edilmek isteniyor. Oysa tarımın geleceği aile çiftçiliğinde.
4- Sevgili Defne Koryürek'in "Ne Yiyorsak Oyuz" televizyon programı için sohbet ettiğimiz Mustafa Kürşat, Ayvalık'ta ve diğer zeytin bölgelerinde yaşanan çok önemli bir gelişmeye dikkat çekti. Birçok üretici zeytinliğini kiraya veriyor. İstanbul'da, Ankara'da oturanların atadan miras zeytinliklerini kiraya vermeleri normal karşılanabilir. Ancak Ayvalık'ta oturan çiftçinin zeytinliğini kiraya vermesi, zeytin bahçesine gitmemesi kabul edilebilir bir durum değil. Bu zeytinlikleri kiralayanlar ise birkaç kişi ise tehlike daha da büyük demektir. Çünkü bugün kiraya veren yarın rahatlıkla satabilir. Zeytinlikler bu şekilde bir kaç elde toplanabilir. Bu aile çiftçiliğinin ve zeytinciliğin sonu olur. Üreticilerin zeytinciliğe dönmesi, üretimi sürdürmesi için girdi maliyetlerinin düşürülmesi ve kooperatifçiliğin daha etkin hale getirilmesi sağlanmalı. Tariş Zeytin ve Zeytinyağı Birliği ile Marmarabirlik sektörde faaliyet gösteren çok önemli iki kooperatif birliği. Fakat İspanya'daki kooperatifler kadar güçlü değiller. Piyasayı belirleme güçleri yok. Birlikler Yasası ile kolları kanatları kırıldı.Onları daha güçlü kılacak önlemler alınmalı. Bu hem sektöre hem çiftçiye güç ve moral verir.
5- Ayvalık Zeytin Hasat Günleri'nin her yıl belirlenen ana teması, sloganı var. Daha önceki yıllarda, “Zeytinyağı Türkiye'nin Milli Yağı”, “Ortak İstek Zeytine Destek” olarak belirlenen tema, bu yıl “Zeytinyağı Hayat Bağı” olarak belirlendi.
6-Türkiye'de bir çok yeşil alanın talan edildiği, tarım topraklarının amaç dışı kullanıma açıldığı, meraların yok edildiği veya bir kaç şirkete kiralanmaya çalışıldığı bir dönemde Ayvalık'ın en güzel yerinde 100 yıllık Kırlangıç Zeytinyağı ve Sabun Fabrikası kültür ve sanat merkezine dönüştürülüyor. Ayvalık Belediye Başkanı Rahmi Gencer, Ayvalık'ın simgesi konumundaki fabrikanın içersinde Zeytin Müzesi, Mübadele Müzesi, Mutfak Akademisi, Galeriler, Batı Medeniyetleri Araştırma Akademisi gibi bir çok bölümün yer alacağı bir kültür sanat merkezine dönüştürüleceğini söyledi. Bu proje, Türkiye'deki yerel yöneticilere, bulduğu her boş alana Alışveriş Merkezi kuranlara örnek olsun.
7- Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi (UZZK) koordinatörlüğündeki Ulusal Rekolte Tespit Heyeti bu yıl zeytinyağı üretiminin 190 bin ton, sofralık zeytin üretiminin ise 430 bin ton olarak gerçekleşeceğini açıklamıştı. Ayvalık'ta konuştuğumuz üreticiler kuraklığın da etkisi ile üretimin daha düşük olacağını ısrarla belirttiler.
Özetle, “Zeytinyağı Hayat Bağı” temasıyla düzenlenen Ayvalık Hasat Günleri'nde umutlar bir kez daha yeşerdi. Umarız barışın simgesi olan zeytinin ve zeytincilerin verdiği bu umut ülkenin genel havasına,iklimine yansır. Umuda ve barışa en çok bu günlerde ihtiyacımız var.