Avukatlık mesleğinin geleceği ve yapay zekâ

Geçen yazımızda, yapay zekâ teknolojisindeki ilerlemeye paralel olarak, son yıllarda hukuk sektöründe yapay zekâ kullanımında yaşanan etkileyici gelişmelerden, örneğin robot avukatlardan bahsetmiş, hukukta teknoloji devriminin başladığını söylemiştik.

Yapay zekânın avukatlık mesleği üzerindeki mevcut ve olası etkilerini görebilmek için avukatlığın içinde barındırdığı farklı tipteki fonksiyonlara bakmalıyız. Bugün veri tasnifi, analizi, depolama ve bağlantılandırma yapabilen yapay zekâ, sözleşme inceleyebiliyor, mevzuat ve içtihat tarayarak analiz edebiliyor, mahkeme kararlarını tahmin edebiliyor, sözleşme ve hukuki görüş yazısı taslakları oluşturabiliyor. Makineler, kendini tekrar eden ve bir algoritmaya bağlanabilen bu tür işleri, hem çok daha az vakit harcayarak hem daha az maliyetle hem de insan hatası riski olmadan yapabiliyor. Böylece bu işler, daha hızlı, daha ucuza ve hatasız yapılmış ve müvekkiller bu avantajlardan yararlanmış oluyor. Giderek rutin işlere fazla para ödemek istemeyen müvekkiller, parayı aslında yalnızca tecrübeden yararlanmak amacıyla harcamak istiyor. Geçen yazımızda avukatlar ile yapay zekâ arasında gerçekleştirilen, yapay zekânın galip geldiği sözleşme inceleme yarışmasını anlatmıştık. Dolayısıyla, basit bir sözleşmenin ilk incelemesi gibi rutin işleri makinelerin yaptığı bir senaryoda, avukatların bilgi birikimlerini daha karmaşık ve yaratıcı işlerde kullanmak için zamanları artmış oluyor. Burada az buz bir avantajdan bahsetmiyoruz. Avukatların saatlerini alan işleri makineler saniyeler içinde bitirebiliyor.
Yapay zekânın yaptığı avukatlık işlerini, bir insan tarafından toparlanması gereken ve gerekmeyen işler olarak iki kategoriye ayırabiliriz. Örneğin, veri tarama kısmını yapay zekâ tamamen kendi başına halledebilirken, hukuki görüş yazısı taslaklarını mutlaka avukatın inceleyerek son dokunuşları yapması, nihai hale getirmesi gerekiyor. Yani bazı işler tamamen makinelere devredilebilirken, bazı işlerin sonunda mutlaka bir insan gözüne ihtiyaç var. Bir de yapay zekânın -şimdilik- yapamadığı işler var. Daha fazla kişisellik, yoğun duygusal zekâ ve empati, sezgi, yaratıcılık gerektiren, müzakere etmek, karşı tarafı ikna etmek, duruşmaya girmek, müvekkille diyalog kurarak güven ilişkisi oluşturmak gibi bu fonksiyonlar yapay zekâ tarafından yerine getirilemiyor.

ABD’de 2015’te yapılan bir anket dahi ortaya şaşırtıcı sonuçlar çıkarmıştı. Buna göre, çalışan sayıları 50’den 1.000 küsürlere kadar uzanan 320 hukuk bürosunun yöneticilerinden %35’i 5-10 yıl içinde kıdemi düşük avukatları yapay zekâ ile değiştirebileceklerini söylemişlerdi. Peki ne yapacağız? Mesleğimizi artık robotlar mı yapacak, bize ihtiyaç azalacak mı, bu bir felaket mi? Konuya böyle bakmamak gerekiyor. Evet, geleneksel anlamıyla avukatlık mesleğinin bir bölümünü belli ki yakın gelecekte yapay zekâlar yapacak. Fakat; öncelikle unutmamak gerekir ki, karar aramadan fatura çıkarmaya, avukatların bugün artık yapmadığı ve yapmamaktan çok memnun olduğu birçok işi de eskiden bizzat kendileri yapıyordu. Ayrıca konuya şöyle de bakmak gerek: Mesleğimiz elden gitmeyecek fakat içeriği ve anlamı değişecek, aslında bize daha nitelikli kısımları kalacak. Rutin ve daha az entelektüel çaba gerektiren kısımlarda ise yapay zekâyı kullanacağız. Üçüncü ve çok önemli bir nokta ise, robot avukatlar uzaydan gelmediği, yani en nihayetinde insan ürünü olduğu için, yapay zekânın geliştirilmesi ve eğitilmesinde “insan avukatlara” ihtiyaç olacak. Artık avukatlık mesleği, giderek daha çok teknolojiyi içinde barındıran bir meslek olacak ve örneğin “hukuk bilgi mühendisi”, “hukuk teknolojisti”, “hukuk veri bilimcisi”, “hukuk yönetim danışmanı” gibi yeni işler mesleğimize yön verecek. Dünya Ekonomik Forumu’nun geçtiğimiz Eylül ayında yayımladığı bir rapora göre, robotlar sebebiyle 2022'ye kadar dünyada 75 milyon iş pozisyonu yok olacak, bununla birlikte 133 milyon yeni pozisyon açılacak.
Kısacası, robotlar mesleğimizi elimizden almayacak; biz, mesleğimizi oluşturan birtakım işleri aşama aşama, geliştirip yönettiğimiz robotlara devredecek, onlardan faydalanacağız. Böylece hem biz avukatlar hem de müvekkillerimiz için daha verimli olan, daha yaratıcı ve üretken bir çalışma modeline geçeceğiz.