Ateş bacayı sarmadan önlem almakta yarar var / Mevduatın yüzde 77’si gar

Uluslararası finansal kriz, birçok ülkeyi mevduat garantisini artırmak, kimi ülkeleri ise mevduatın tümüne garanti vermek zorunda bıraktı. Türkiye’de halen mevduatın 50 bin YTL’lik kısmı

garanti altında. Bu tutarın üstündeki mevduat ise garanti kapsamında bulunmuyor. Yurtdışındaki dövizleri yurda çekmeyi amaçlayan düzenleme kapsamında, mevduat garantisindeki 50 bin YTL’lik sınırın artırılması da gündeme gelmiş bulunuyor; bu konu üstünde çalışmalar yürütülüyor. Ancak, dövize ilişkin söz konusu düzenleme olmasa bile, Türk bankacılık sistemindeki mevduatın, mevduat dilimlerine göre dağılımı, garanti konusunda adım atılmasının yararlı olacağını gösteriyor.

Yüzde 77 garanti dışında

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, bankalarda

ağustos sonu itibariyle 70 bin 669 hesapta 398 milyar YTL karşılığı mevduat bulunuyor. Bu rakam; YTL cinsi tasarruf mevduatı, döviz tevdiat hesapları, kamu mevduatı ve ticari mevduat olmak üzere  mevduat ve benzeri tüm kalemlerden oluşuyor. 398 milyar YTL’lik mevduatta büyüklüğü 10 bin YTL’ye kadar olan mevduat hesapları yüzde 7.37 oranında 29.3 milyar pay alıyor. 10 bin YTL’ye kadar olan hesapların, hesap sayısındaki payı ise yüzde 94.98 düzeyinde. Büyüklüğü 10 bin ile 50 bin YTL arasında olan hesapların toplam tutarı 63.7 milyar YTL ve bu hesapların toplamdaki payı yüzde 16. 10-50 bin YTL arasındaki hesapların, hesap sayısındaki payı ise yüzde 3.7 düzeyinde bulunuyor.

Bu verilere göre, bankalardaki 70 bin 669 hesabın yüzde 98.68’i garanti kapsamında. Garanti kapsamı dışında kalan hesapların oranı ise yalnızca yüzde 1.32 düzeyinde. Ancak, hesap sayısındaki bu oranlar, hesap büyüklüğü açısından değerlendirildiğinde anlamını yitiriyor. Büyüklüğü 50 bin YTL’ye kadar olan hesapların mevduat pastasındaki payı yüzde 23.38, büyüklüğü 50 bin YTL’nin üstündeki hesapların payı ise yüzde 76.62 düzeyinde bulunuyor. Yani bankalardaki mevduatın yüzde 77’si garanti kapsamı dışında kalıyor.

DTH’de oran yüzde 80

Tüm mevduatlar toplamında yüzde 77 olan garanti dışında kalanların oranı, döviz tevdiat hesaplarında yüzde 80 düzeyinde bulunuyor. DTH için garanti kapsamı dışındaki mevduat oranının daha da yüksek bir düzeyde olması, bu paranın bankacılık sistemi dışına çıkmasını kolaylaştıracak bir etken olarak görülüyor. Bu hesaplar için dövize çevrilme gibi bir durum da söz konusu olmadığı için yurtdışına gidiş yolunun da çok kolay olduğuna vurgu yapılıyor.

Bankalara göre durum

Tüm bankalar ve tüm mevduatlar toplamında 50 bin YTL’lik garanti kapsamına girmeyen mevduatın payının yüzde 77 olduğunu belirttik. Peki, bu oran banka grupları bazında nasıl oluşuyor?

Özel bankalardaki 197.1 milyar YTL’lik mevduatın yüzde 78’i garanti kapsamına girmiyor. Kamu bankalarında garanti kapsamı dışında kalan mevduatın oranı yüzde 75 olarak hesaplanıyor. Kamu bankaları, ağustos sonunda 398 milyar YTL olan mevduatın 136.4 milyar YTL’sini elinde bulunduruyor. Yabancı bankalarda bulunan 64.3 milyar YTL’lik mevduatın ise yüzde 76’sı garanti kapsamında. Bu arada, yabancı bankalardaki döviz tevdiat hesaplarının genellikle büyük tutarlı mevduat hesaplarından oluştuğu dikkati çekiyor. Bu bankalardaki döviz hesaplarının yüzde

84’ü mevduat garantisi kapsamına girmiyor. Bu da önemli bir risk unsuru olarak görülüyor.

Mevduat büyüklüğü

BDDK, bankalardaki mevduatı, büyüklüklerine göre beş dilime ayırıyor. Buna göre; 10 bin YTL’ye kadar olan 67 milyon 120 bin hesabın her birinde ortalama 437 YTL bulunuyor. Büyüklüğü 10 bin ile 50 bin YTL arasındaki 2 milyon 612 bin hesabın her birinde ortalama 24 bin 387 YTL var. 50 bin YTL ile 250 bin YTL arasındaki 799 bin hesabın her birindeki tutar

108 bin 735 YTL. Bankalarda büyüklüğü 250 bin YTL ile 1 milyon YTL arasında olan 114 bin hesap var. Bu hesapların her birinde ortalama 504 bin 649 YTL bulunuyor. Bankalardaki 1 milyon YTL’nin

üstündeki 24 bin hesabın her birinde ortalama 6 milyon 682 bin YTL var. Sistemdeki 70 milyon 669 bin hesabın her birinde ise ortalama 5 bin 629 YTL bulunuyor.