Atatürk, Sabiha Gökçen, THY, DHMİ...

Atatürk Havalimanı'nda rötarlar malum...
Gazeteye ulaşan şikayetlerin arkası kesilmiyor: "Yazsanıza!.."
Yazıyoruz yazmasına da...
Hep şikayet dile getirmekle ne olacak? Birileri çıkıp çözüm söylese de asıl onu duyursak...
Bu köşede daha önce de değinmiştik...
Devlet Hava Meydanları İşletmesi'nin bu konuda ne düşündüğünü ve planladığını açıklaması gerekir diye...
Çünkü ‘ihale' üstlerine kalmış görünüyordu...
DHMİ Genel Müdürü Orhan Birdal...
Türkiye'deki 45 havalimanının "patronu"...
Geçen hafta Bloomberg HT'ye konuştu...
 ***
"Hava trafiğindeki yoğunluk bakımından ilk 30'un içindeyiz...
AHL, dünyada 29'uncu, Avrupa'da sekizinci sıraya yerleşti...
Günde binin üzerinde uçuş var...
Yaşanan sıkışıklık da bunun neticesi..." diyor Birdal...
‘Harekette bereket vardır' derler...
Tercih edilmek de iyi güzel ammaa...
Rötarlara nasıl çare bulunacak? "Gecikme dünyanın her yerinde var" dedi Birdal, Bloomberg'deki röportajında: "Bizdeki asıl sebep meteorolojik şartlar...
Kesişen pistler nedeniyle rüzgar güneyden esince işler karışıyor...
Saatte 55-60'a kadar çıkan uçuş trafiği, lodosta 50'nin altına iniyor...
Gecikmeler de kaçınılmaz hale geliyor..."
 ***
Yani suçlu lodos...
Bu durumda ne yapılacak?...
Atatürk Havalimanı'ndan ilk ulaşım 1924 yılında yapıldı...
1953'te uluslararası trafiğe açıldı...
Zaman içinde şehir havalimanını kuşattı...
AHL'ye büyüyecek yer kalmadı...
DHMİ "Ne yapılacaksa var olan alan içinde yapılacak" görüşünde...
Birdal, ‘Boş durmuyoruz' dedi, çalışmalarını anlattı: "Pistler uzatıldı, altyapı yenilendi, terminal iyileştirildi...
Şimdi yeni park yeri sağlayacak adımlar atıyoruz...
Bazı alanlar boşaltılacak...
Havalimanının ortasında yer hizmeti veren şirketler bulundukları noktadan taşınacak...
Böylece 18 uçaklık park yeri kazanılacak..."
Anlaşılan ihaleye yakında çıkılacak...
Önümüzdeki yaz da işin bitirilmesi hedefleniyor... Birdal'ın sözü: "Turizm sezonuna girmeden tamamlanacak..."
 ***
Başka? "En önemlisi AHL'nin bitişiğindeki askeri alan...
300 bin metrekare...
Havalimanına dahil edilecek...
Ulaştırma Bakanlığı ile Genelkurmay arasındaki görüşmeler sürüyor...
Apron olarak kullanılacak...
Bekleyen uçaklar burada park edecek...
Özellikle çok hareketli olmayanlar...
Bu operasyonla da 50 uçaklık park yeri kazanılacak..."
 ***
50 askeri alandan...
18 yer hizmetleri bölümünün boşaltılmasından...
Etti 68...
Şu anda AHL'de numaralı olarak 98 uçaklık park yeri var...
Öyle bakınca az bir artış değil...
Ama ülke de yerinde saymıyor ki...
İşte Atatürk Havalimanı'nı dünya çapında bir merkez haline getiren Türk Hava Yolları...
Sürekli büyüyor...
Üstelik son yıllarda hızlandı...
2009'dan bu yana yüzde 50 büyüdü...
Daha da büyüyecek...
Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Topçu daha hafta sonu açıkladı: Gündeminde 91 yeni uçak alımı var THY'nin...
Bunların 36'sı bu yıl teslim alınacak...
 ***
Orhan Birdal da söylüyor: Ne önlem alınırsa alınsın, "Atatürk Havalimanı fiziki kapasite bakımından hep sorunlu olacak..."
Çünkü genişleyecek alanı yok...
İhtiyacı karşılayacak anlamlı bir genişleme için Florya ve Ataköy'ü dahil etmek lazım...
Bu da mümkün olmadığına göre...
 ***
Peki çözüm? "Yegane çözüm İstanbul'a yeni bir havalimanı..."
Ne zaman, nerede? "Zaman ve yer söylemem yanlış olur" diyor Birdal, "Ama 100 milyon yolcu üstü bir kapasitede olmalı...
Önümüzdeki 20-30 yıl yeni bir havalimanına ihtiyaç duyulmadan hizmet verebilmeli..."
 ***
Bir havalimanı yapmak "ha deyince" olmuyor...
Üçüncü havalimanın devreye girmesi yıllar alabilir...
Ne diyordu Atatürk Havalimanı'nı başarıyla işleten TAV Havalimanları Holding'in Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Akın? Finans-Borsa Servisi şefimiz Ece Ceyhun ve editörümüz Yakup Sayar'a verdiği DÜNYA'da yayınlanan röportajında...
"Finansmanıyla, inşaatıyla, rüzgar testleriyle 5 yılı çok aşar..."
 ***
"Üç yıl sonra yeni havalimanına kavuşuruz" diyenler de çok...
Fazla iyimser bulunuyorlar...
Kaldı ki, öyle bile olsa, ne olacak o zamana kadar? Hep böyle rötarlarla mı yaşayacağız?  Geçici de olsa önlem gerekiyor...
Belki de başka havalimanlarını devreye sokmak lazım...
Mesela her sıkışıklık döneminde gündeme gelen Çorlu Havalimanı...
 ***
"Destekleyici olarak evet, düşünüyoruz..." diyor DHMİ Genel Müdürü...
"Pistleri yeniliyoruz...
Daha düşük görüş şartlarına göre iniş kalkış yapılabilecek...
Hava Kuvvetleri de istenilen arazileri verirse...
Kargo uçaklarına kullandırma amaçlı Çorlu devreye sokulacak..."
 ***
Peki ya bazı uçuşların Sabiha Gökçen'e kaydırılması?..
"Slot verme konusunda biz yetkiliyiz...
Ama iki havalimanında işletmeciler farklı" diyor Birdal...
"İsteyen şirket Sabiha Gökçen'e gider...
Doğru, AHL yoğun...
Ama talep gördüğü için yoğun...
Sabiha Gökçen şirketleri çekmek için uğraşıyor...
İşletmecisi iyi pazarlama da yapıyor...
Ama havayollarının planına uymuyorsa bedava yapsan da gitmiyor..."
 ***
Geçen hafta kalktık gittik Sabiha Gökçen'e...
Ebru Özdemir ile buluştuk...
Limak'ın Yönetim Kurulu üyesi...
Hem Sabiha Gökçen'i konuştuk...
Hem de Limak'ın faaliyetlerini...
Limak ile ilgili gelişmeleri ve hedeflerini İstihbarat Servisi şefimiz Özlem Ermiş'in hazırladığı Zirveden Bakış'ta yakında okuyacaksınız...
 ***
Ama önce Sabiha Gökçen...
Biliyorsunuz, bu havalimanı Türkiye'nin ilk kadın pilotunun adını taşıyor...
Dünyanın da ilk kadın savaş pilotu...
‘İlk'ler önemlidir...
Sabiha Gökçen'de bu gelenek sürüyor...
Mimarisiyle ödül aldı...
Gerçekten de çevre dostu ferah bir mekan...
Tavandaki büyük pencereler gün ışığını içeriye girmesine izin veriyor...
Gündüz neredeyse elinizin elektrik düğmesine gitmesine ihtiyaç yok...
Ayrıca öğrendik ki, 8 şiddetinde depreme dayanıklı dünyadaki en büyük binaymış...
 ***
Limak, Sabiha Gökçen ihaleye çıkmadan başlamış çalışmaya...
Ebru Özdemir şöyle anlattı süreci: "Havacılığı Türkiye'nin gelişen sektörü olarak görüyorduk...
Yanımızda bu işi bilen bir ortak istedik...
Berhad ile anlaştık...
Malezya'da halka açık bir devlet şirketi...
27 havalimanını yönetiyor...
Hintli altyapı şirketi GMR'yi de yanımıza aldık...
Gece yarılarına kadar sürdü ihale...
6 grup teklif verdi...
1 milyar 932 milyon euroya biz aldık..."
 ***
"2007'de kendi uçağımızla buraya inerken polisler bizi görünce sarılıyorlardı" diyor Özdemir, "İnsan yoktu..."
"İhaleyi aldığımızda 3.9 milyon yolcu vardı...
Sonra Pegasus başladı...
Hareketlilik geldi...
Yeni terminal binası için temel attık...
Törende Başbakan Erdoğan söz verdirdi...
29 Ekim'de açacaksınız diye...
31 Ekim 2009'da açtık...
Aslında yatırım süremiz 30 aydı...
18 ayda yaptık, bitirdik...
Dünya rekorudur bu kadar metrekarede...
Ama zaten o sürede yapmasak çok sıkışmıştık...
Çünkü trafik öyle hızlı artmaya başlamıştı ki...
2008'de 4.3, 2009'da 6.6, 2010'da 11.5 milyon yolcu...
Dünyanın en hızlı büyüyen havalimanı olduk...
 ***
Trafiğimiz aynı hızla artıyor...
Geçen yılı 13.7 milyon yolcuyla kapattık.
Aslında hedefimiz 15 milyondu...
Ama Avrupa'daki krizle yolcu sayımız son aylarda yatay seyretti...
Peki ya bu yıl? "Bu yıl çok enteresan" diyor Özdemir, "Çünkü Atlas Jet operasyona başlayacak...
Bu bütçede yoktu...
Ayrıca Türk Hava Yolları iç hat uçuşlarına başladı...
Şimdi dış hat da başlıyor..."
 ***
Peki bu gelişler neden? Atatürk Havalimanı'ndaki sıkıntı nedeniyle mi? "Kesinlikle...
Sıkıntı yüzünden bize doğru kayma var...
Hem havayolları geliyor...
Hem de uçaklarımızdaki doluluk oranları çok arttı...
Geçen yıl ile fark yüzde 80'leri buldu...
 ***
Sabiha Gökçen'de bugün iki yolcudan biri Pegasus yolcusu...
Ama bu durum yakında değişebilir...
Anadolu Jet buradan uçuyor...
THY de bazı seferlerini buradan yapıyor...
Dalaman, Bodrum, Ankara, İzmir ve Antalya'ya uçuyor...
Haftada 76 frekansı var...
Atlas Jet, 15 Haziran'da operasyonlara tam hız başlayacak...
 ***
Sabiha Gökçen'in hinterlandı çok geniş...
İzmit, Adapazarı, Bursa...
Zaten İstanbul'un Anadolu yakası başlı başına dev bir şehir...
"Zengin bir bölge" diyor Ebru Özdemir, "Araştırdık... İstanbul'da
biletlerin yarıdan fazlası Anadolu yakasında satılıyor...THY'nin
Business yolcularının yüzde 65'i Anadolu yakasında oturuyor..."
 ***
Ya rötar durumu? "2001'i yüzde 92 zamanında kalkışla kapattık...
Bu yıl da aynı şekilde gidiyoruz...
Rötar listelerinde derece almak şöyle dursun girmiyoruz bile...
Dünyada en iyiler arasındayız...
Bizde rötar olsa bile 5 dakikadır...
Saate varan gecikme çok nadirdir..."
 ***
Peki ya yeni gelişlerle havalimanı kalabalıklaşınca...
Rötarlar artmaz mı? Atatürk Havalimanı'na benzer sıkışıklık yaşanmaz mı?
"Biz bu terminalde rahatlıkla 25 milyon yolcuya ulaşabiliriz..." diyor
Ebru Özdemir, "Büyümeyi öngörerek inşaat sırasında kulakçıklar bıraktık...
Sistem modüler bir sistem...
Esnek ve büyümeye elverişli...
Bu sistemle 25 artı 7 milyona rahat ulaşırız...
Yani 32 milyon yolcuya...
Eski terminalleri de devreye alırsak...
40 milyona...
Esas, ikinci pist yapılınca, uydu terminaller koyup, çok rahat 60 milyon yolcuya hizmet veren bir havalimanı oluruz..."
 ***
Yani, yeni havalimanına gerek yok mu?
"Hayır, İstanbul'a üçüncü havalimanı kesinlikle şart...
Ama Atatürk'ün büyümesi sınırlanıyor...
Sabiha Gökçen, Atatürk'teki sıkıntıyı alabilir....
Yeni bir havalimanına artan ihtiyacı bir süre öteleyebilir...
Bir havalimanı inşaatı kesinlikle kolay değil...
Hele sıfırdan...
Ne kadar hızlı davranılırsa davranılsın, seneler alacak...
Yolcu sayısı artmaya devam ediyor...
Pendik'te bir araştırma yaptırdık, biz geldikten sonra pasaport sayısı 10 kat artmış...
Üçüncü havalimanı yapılıp devreye alınana kadar Sabiha Gökçen'e yapılacak ikinci pistle artan ihtiyaç karşılanabilir..."
 ***
Ne zaman yapılabilir ikinci pist? "Pistleri DHMİ yapıyor...
Beklenen bu yıl ihaleye çıkılması...
İkinci pistle aynı anda iniş ve kalkış yapılabilecek...
Kapasite anında iki katına çıkacak...
Bu yıl ihale yapılırsa, sanıyorum iki yıl içinde aktive olur...
Zamanlama açısından çok önemli olur...
Çünkü tam da iki yıl içerisinde Sabiha Gökçen de ikinci piste ihtiyaç duyuyor olacak..."
 ***
Sabiha Gökçen'in apronunda 48 uçaklık park pozisyonu var...
Bunların 16'sı köprülü...
Şimdi 20 tane daha park pozisyonu yapılıyor...
İlk parti bir iki aya, en çok temmuzda bitecek...
Yıl sonuna doğru da tamamı...
"Biz hazırız" diyor Ebru Özdemir, "hem iç, hem dış hatlarda hızla büyümek için altyapımız sağlam..."
Bugün için Sabiha Gökçen'de iç hat yolcusu yoğun...
2011 verilerine göre 13.7 milyon yolcunun 9.1 milyonu iç hat...
Atlas'ın başlamasıyla birlikte dış hat da artacak...
Ayrıca Azerbaycan Havayolları'nın uçakları da ‘düşmeye' başlamış...
Keza Air One ve EasyJet de...
"Ama" diyor Ebru Özdemir, "Biz asıl THY'nin dış hatlarını da istiyoruz..."
 ***
İyi, hoş da...
THY, yıllarca uğraşarak bir hub haline getirdiği Atatürk Havalimanı'ndan ne kadar vazgeçer?
Uçuşları bu kadar bağlantılı iken...
Bu avantajını kaybetmek ister mi? Tam da dünya havayolları arasında kızışan rekabette dinamizmiyle daha da öne geçme olanağını yakalamışken...
Ne diyordu THY Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Topçu? "Türkiye'yi hem iç hem de dış hatlar üzerinden 194 noktaya bağlıyoruz...
Bu ulaşım ağı bizi uluslararası alanda 8'inci şirket konumuna getiriyor...
Hedef, önümüzdeki yıl sonu daha üst basamaklara tırmanmak..."
 ***
"Doğru" diyor Özdemir, "Globally Yours kampanyası ile bize anlatılan da o: THY'nin stratejisi, Atatürk Havalimanı'nı hub haline getirmek...
Bizim buna hiç bir diyeceğimiz yok zaten...
THY'ye önerimiz şu: Örneğin, yarımşar saat arayla iki Londra uçağın var...
Birini Sabiha Gökçen'e kaydırabilirsin...
Atatürk büyük hub, Sabiha Gökçen ‘mini hub' olabilir.
 ***
Bununla birlikte uçak rötarlarından yola çıkıp yazdığım ikinci yazı oldu...
Şikayet dile getirmekten çok çözüm odaklı olmaya gayret ederek...
Muhtemelen son yazı da olmayacaktır...
Ama bana öyle geliyor ki, ne aşırı iyimserliğe, ne de kötümserliğekapılmadan...
Alabildiğine eleştirel...
Bir o kadar gerçekçi...
Ama aynı zamanda çözüm için sonuna kadar umutlu olunabilirse...
İşe akıl katılır ve işbirliği öne çıkarsa...
Sıkıntılara uzun süre dişimizi sıkıp, katlanmamız gerekmez...
Hem sorunlar hızla hafifletilir...
Hem de gelecek riske edilmeden, pazarda kalıcılık sağlanabilir...
Kolay değil...
Söz konusu olan Türkiye'nin dünya markaları...