Aslında bir Türkiye tarihi: Portakal’ın yüz yılı
Öncelikle 40 yılına ve 3 kuşağına bir gazeteci olarak tanık olduğum asırlık geçmişleri nedeniyle kendilerini kutlamak istiyorum. Dede Yervant, baba Aret, çağdaşımız, dostumuz oğul Raffi, evlât Maya ve harika haber, beklenen torun…
Portakal’ın yüzüncü yılı… Bu süreç, bir dostun ve ailesinin başarısının ötesinde (ki bu da tek başına yeterlidir) ilgimi çok çeken başka özellikler de taşıyor:
Öncelikle bu, yalnızca dört kuşaktır aynı mesleği sürdüren bir ailenin hikâyesi değil…
Ülkemizde sayısı az olan 100 yıllık bir markanın tarihi de değil…
Bu, Osmanlı’nın son asrından 21. yüzyıla uzanan ülkemiz tarihinden bir kesit…
Bu, günümüzde de çok ihtiyacımız olan kurumsallaşmanın belgeseli…
Bu, dağarcığındaki muhteşem kültürel ve sanatsal kaynaklarını gerektiği gibi (devlet olanaklarıyla hâlâ) sergileyemeyen ülkemizde bir vaha gibi yeşeren özel müzeciliğin tarihi...
Ve tabii ki antika ve resimden yola çıkarak kültürel beğenilerimizin gelişim serüveni; bu meslekteki diğer isimlerin, koleksiyonerlerin bizi bugünlere taşıyan öyküsü…
Son olarak da geçen bir asır hakkında bizi aydınlatacak olan yazılı belgeler birikimi… (Yaşamöyküsü kitapları okuma ve biriktirme tutkunu, aralarında Füruzan, Prof. Dr. Doğan Kuban, Prof. Dr. Taner Timur, Prof. Dr. Nazif Bağrıaçık, Tan Oral’ın da bulunduğu birçok ismin bu yöndeki kitaplarını hazırlamış birisi olarak çok önemli bulduğum) “Portakal, ‘Yüzyılı’nı dört kitapla kutluyor” sözcükleriyle lanse edilen çalışmalar…
Bunlardan üçü; Amerika, Avrupa ve Türkiye’den sanata, sanatçıya ve sanat piyasasına yön veren üç büyük sanat taciri, Duveen ve Vollard ile Portakal ailesini konu alıyor.
Duveen’in entrikalı yaşamı S. N. Behrman’ın sürükleyici anlatımıyla kitaplaşırken, resim sanatının çehresini değiştiren Vollard, dost sofralarını kendi dilinden aktarıyor. Portakal ailesini ise Enis Batur’un sorularıyla Raffi Portakal’ın kendisi anlatıyor.
Burada, Vollard’ın kitabından yola çıkarak hemen bir saptama yapmalıyım: Benim tanıdığım sanat tacirleri de kaliteli yemekten, içmekten, yaşamaktan zevk alan, böyle bir hayat tarzını benimsemiş insanlar. Galiba bu mesleğin vazgeçilmezlerinden biri de yaşam gustosu oluşturmak. Neredeyse 30 senedir bizzat tanıdığım Raffi Portakal’daki tanıklığım da bu yönde…
Dördüncü kitap ise Osman Hamdi Bey’e bir saygı duruşu... Sanatçının, birisi Raika Akar Koleksiyonu’nda diğeri 1974 yılından bu yana Raffi Portakal’ın özel koleksiyonunda yer alan (böyle değerli bir belgeyi satmayıp saklaması da Raffi Bey’in mesleğine duygusal bağlılığının önemli bir kanıtı bence) defterlerinden hareketle yaklaşık 20 yıllık bir yaşam kesiti üzerine…
İşte bu nedenlerle Portakal Sanat ve Kültür Evi’nin yüzüncü yaşını önemsiyorum…
Aret Portakal ile ilk tanıştığım uzun yıllar öncesinde, “anılarınız mutlaka kitaplaşmalı, çok önemli belgeler saklı zihninizde, bunlar günışığına çıkmalı” demiştim kendisine. Kısmet bugünlereymiş…
Raffi Bey, kendi galerisini 1973’te açtı. 1987-1991 yılları arasında benim de Çiğdem Simavi’nin ekibi arasında görev aldığım İstanbul Antika ve Sanat Fuarı müzayedelerini yönetti. Bizim de tanışıklığımız o yıllardan. Bir yandan da Abdülmecid Efendi Resimleri, Osmanlı Hat Sanatı, Oryantalistler, Osmanlı Şaheserleri sergilerini düzenledi. Satvet Lütfi Tozan, Samet Ağaoğlu, Salâh Cimcoz, Mesut Hakgüden, Leyla Akçağlılar, Şevket Rado ve Emin Barın müzayedelerini yaptı. Bu müzayedelerden bazılarının kataloglarının hazırlanmasında bir dirhem de olsa benim katkılarım oldu.
Portakal, 2004 yılında Türkiye’de ilk kez aralarında Picasso, Monet, Renoir, Dali, Lautrec, Dufy, Van Dongen gibi sanatçıların yapıtlarının bulunduğu, satışa açık, “Batı Resminin Büyük Ustaları” sergisini gerçekleştirdi.
Müzelere, özel kurum ve koleksiyonlara sanat danışmanlığı da yapan Raffi Portakal, Sakıp Sabancı’nın kişisel tablo ve hat eserleri koleksiyonunun oluşmasını sağladı. Raffi Portakal, Sakıp Sabancı ile birlikte Sabancı Müzesi’nin kurucuları arasında yer aldı.
Nice nice yıllara sevgili Raffi Portakal…