Askerden dönen işçinin işe alınması zorunlu mudur?

Askerlik veya kanundan doğan çalışma ödevi ile ayrılma iş sözleşmesinin fesih yollarından birisidir. Buna göre, işçinin muvazzaf askerlik hizmeti nedeniyle iş sözleşmesini sona erdirme hakkı vardır. İşten ayrılan işçilerin 1475 sayılı İş Kanunu'nun 14. maddesine göre iş sözleşmelerini feshetmeleri halinde bazı durumlarda kıdem tazminatı almaya hak kazanırlar. Buna göre muvazzaf askerlik dolayısıyla iş sözleşmesinin işçi tarafından feshedilmesi durumunda işçiler kıdem tazminatı almaya hak kazanacaklardır.

İş sözleşmesinin muvazzaf askerlik hizmeti nedeniyle işçi tarafından feshedilmesi halinde, işçi kıdem tazminatı almaya hak kazanır, ancak ihbar tazminatı alamaz. İş Kanunu, muvazzaf askerlik ödevi dışında manevra veya herhangi bir nedenle silâh altına alınan veyahut herhangi bir yasada doğan çalışma ödevi yüzünden işinden ayrılan işçinin iş sözleşmesinin belirli bir süre askıda kalacağını kabul etmiştir. Maddede muvazzaf askerlik dışındaki silâh altına alınma durumlarında iş sözleşmesinin durumu düzenlendiğinden öncelikle, askerlik ödevi nedeniyle işinden ayrılan işçi için, işçinin muvazzaf askerlik ödevi nedeniyle mi yoksa muvazzaf askerlik ödevi dışında kalan herhangi bir sebeple (örneğin manevra, talim gibi nedenlerle) mi silâh altına alındığı belirlenmelidir. Şayet silâh altına alınma, muvazzaf askerlik ödevi dışındaki bir nedenden kaynaklanıyorsa yani ihtiyat askerlik söz konusu ise, iş sözleşmesi, işçinin işinden ayrıldığı günden başlayarak iki ay süre ile askıda kalacak, iki ay sonrada akit feshedilmiş sayılacaktır

İş Kanunu’nun 31. maddesine göre, muvazzaf askerlik ödevi dışında manevra veya herhangi bir sebeple silâh altına alınan veyahut herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi yüzünden işinden ayrılan işçinin iş sözleşmesi işinden ayrıldığı günden başlayarak iki ay sonra işverence feshedilmiş sayılır. 

İşçinin bu haktan faydalanabilmesi için o işte en az bir yıl çalışmış olması şarttır. Bir yıldan çok çalışmaya karşılık her fazla yıl için, ayrıca iki gün eklenir. Şu kadar ki bu sürenin tamamı doksan günü geçemez. 
İşçi muvazzaf askerlik hizmeti dışında manevra veya herhangi bir sebeple silâh altına alınırsa, işçinin işyerindeki kıdemiyle orantılı olarak iş sözleşmesinin askıda sayıldığı 60-90 günlük süre içinde işçinin ücreti söz konusu olmayacak, dolayısıyla bu süre içinde işçi ücret talep etmeyecek ve işveren de ücret ödemeyecektir. Ancak özel kanunların bu husustaki hükümleri saklıdır. Bu süre içinde iş sözleşmesinin kanundan doğan başka bir sebebe dayanılarak işveren veya işçi tarafından feshedildiği öteki tarafa bildirilmiş olsa bile, fesih için kanunun gösterdiği süre bu sürenin bitiminden sonra işlemeye başlar. İş sözleşmesi belirli süreli olarak yapılmış ve sözleşme yukarıda yazılı süre içinde kendiliğinden sona eriyorsa bu madde hükümleri uygulanmaz. 

Herhangi bir askeri ve kanuni ödev dolayısıyla işinden ayrılan işçiler bu ödevin sona ermesinden başlayarak iki ay içinde eski işyerlerinde işe girmek istedikleri takdirde işveren bunları eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorundadır. 

Aranan şartlar bulunduğu halde işveren iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye üç aylık ücret tutarında tazminat öder.