Aşırılıklardan beslenenler için yolun sonuna gelindi!..

Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan verilere göre ağustos ayında tüketici fiyatlarında yaşanan artış yüzde 0.56 oranında gerçekleşmiş; Son oniki aylık artış yüzde 8.88 olur  iken, senenin ilk sekiz aylık döneminde yaşanan yükseliş yüzde 2.28 ile sınırlı kalmış. Salt bu verilere bakarak yıl sonuna kadar enflasyon eğiliminin gerilemeye devam edeceğini düşünebilirsiniz. Fakat eğer küresel koşullar olumsuzlaşıyor, komşularıyla ilişkileriniz gerginleşiyor, yerli üretime yönelik iç ve dış talep geriliyor ise hem ortaya çıkan bu sonucun toplam maliyeti öngörülenden çok daha büyük olabilir hem de enflasyon düştüğü yerde kalmayabilir. Zira girdi maliyetlerindeki artışa rağmen tarım ve sınai ürün fiyatlaındaki artışın oldukça sınırlı kalması, hizmet konusundaki fiyat artışlarının ise kabaca bir kat daha yüksek olması, geleceğe ilişkin endişeleri tırmandırıyor.
Para politikası uygulamaları sayesinde Türk Lirası değerlenmiş ve enflasyonun gerilemesine katkı yapmış olabilir; ancak temel belirleyici unsurun bu olduğunu düşünmek ciddi bir yanılgı olabilir. Bu aşamada sormak gerekiyor. Suriye ve buna bağlı olarak Ortadoğu'daki bazı komşularımızla ilişkiler gerginleşmese, söz konusu bölgelere yönelik ihracat artarak devam etse sonuç daha farklı olabilir miydi? Veya finansal piyasaların zorladığı parasal genişleme yaratacağı enflasyon baskıları nedeniyle geciktirilmese tüketici fiyatları cephesinde neler yaşanırdı? Tarım ve sanayideki üreticilerin maliyet artışlarını ürün fiyatlarına yansıtamıyor olması hangi sorunların sonucudur ve devamında neler yaşanır? Küresel düzeyde kuraklığa bağlı olarak başta hububat olmak üzere gıda maddesi fiyatları artar iken ülkemizde bu yılın ilk sekiz ayında gıda ve alkolsüz içecek fiyatlarının yüzde 1.35 oranında azalmış olması sürdürülebilir bir durummudur?..
Tarım ve sanayide kırılganlığın artması Türkiye ekonomisini nasıl etkiler?

Yukarıdaki ve benzeri nitelikteki sorulara yanıt aramadan para politikasında yaşanacak gevşemenin başta enflasyon olmak üzere ekonomik değişkenler üzerindeki etkisini gerçekçi şekilde öngörmek mümkün olmayabilir.

Küresel koşullar talep daralması yönündeki eğilimi güçlendiriyor. Parasal genişleme rekabet koşullarını bozmaya ve gelir dağılımının olumsuzlaştırmaya devam ettikçe bu olumsuz eğilimin sorunları ağırlaştırarak gücünü koruyacağı düşünülebilir. Parasal genişleme ise kısa vadede bu süreci duraklatsa bile terse çeviremiyor: enflasyon baskılarındaki artış bu süreçte etkili oluyor, başta Merkez Bankaları olmak üzere tüm mali kesimi paralize ediyor. Bu ortamda gelişmekte olan ekonomilerin para politikalarını gevşeterek iç taleplerini uyarmaya çakışması da pek anlamlı görünmüyor. Gelişmiş ekonomilerin parasal genişlemeye gitmesi durumunda, gelişmekte olanlara sermaye akışı eski yoğunluğunda olmayabilir ve yerel paralar değerlenmeyebilir ve emtia fiyatlarındaki enflasyon baskısını daha yoğun bir şekilde hissetmek durumunda kalabilir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın para politikasını gevşetmek için, gelişmişlerdeki parasal genişlemeye paralel hareket etmeye çalışması önemlidir, fakat yeterli olmayabilir: emtia fiyatlarındaki artışın iç talep ve enflasyon üzerindeki etkisi eskiye oranla çok daha yoğun olabilir, beklenti yönetimini zora sokabilir. Özetle söylemek gerekirse gelişmekte olan ekonomilerde büyümeyi unutmak zorunda kalacağı kritik bir eşiğe gelmiş gibi görünüyor, hal böyle olunca sorunların ağırlaşmasına rağmen günü kurtarmak, risk alma isteğini güçlü kılmak gibi eğilimlerde anlamını kaybedebilir.

Enflasyon hedefe yaklaştı, şimdi büyümeye iç talebi hareketlendirmeye yoğunlaşalım diyenlerin evdeki hesabı muhtemelen çarşıya uymayacak. Bu gerçekle en geç 2013 yılının ilk yarısında tanışmak zorunda kalınacak. Günü kurtarmak adına piyasaları manipule etmek, merkez bankaları ve mali kesimi zorlamak hiç bir devirde çözüm olmadı. Bu kez durumun daha farklı olmasını beklemek için de herhangi bir sebep bulunmuyor...