Asgari ücret ve yabancı yatırım etkisi
Dr. Ali Topçubaşı - Topçubaşı Group Yön. Krl. Bşk.
Yatırımcılar yatırım yaparken öncelikli olarak o ülkenin hukuk sistemine, demokrasinin işleyiş tarzına, insan haklarına, yaşam tarzına müdahale olup olmadığına bakmalarının yanı sıra, asgari ücretin mukayeseli ülkelerle karşılaştırma yönüne giderler. Hindistan'da asgari ücret; eyaletlere göre değişmekle birlikte ortalama 100 doların altında, Çin'de de eyaletlere göre değişmekle beraber ortalama 160 dolar civarında iken, Avrupa Birliği (AB) ülkelerinden Lüxsemburg'da 2 bin 358 dolar olması neyi ifade eder?
Çin ve Hindistan gibi ülkelerdeki asgari ücretin bize göre çok düşük olması, ihracatımız da önemli bir yer tutmasına karşın işçiliğin yoğun kullanıldığı tekstil sektöründe rekabet şansımızı çok kısıtlamasına yol açarken, ana pazar olan AB ülkelerine olan yakın olmamızın da avantajını da kaldırmaktadır. Yine, diğer işçilik yoğun kullanılan inşaat, çimento ve demir gibi sektörlerde'de bu ülkelere karşı rekabet şansımızı zayıflatmaktadır.
Ülkemiz'in ihracatı içinde, yüksek teknoloji içeren ürünlerimizin toplam ihracatımız içindeki payının yüzde 10'ların aşağısında olması, asgari ücretin yabancı yatırımcılar için etkin faktör olmasını etkilemektedir. AB içinde Bulgaristan ve Romanya gibi ülkelerdeki asgari ücretin bizdeki asgari ücret'ten yaklaşık yüzde 30'un üzerinde düşük olması, bu ülkelerin topluluk içinde bulunmanın'da avantajını arttırmaktadır. Avrupa'nın göbeğinde yer alan Çek ve Polonya'da asgari ücretin bizim biraz üzerinde olması bu ülkelerin de çekiciliğini arttırmaktadır.
Ülkemiz'deki brüt asgari ücretin işverene maliyeti 2 bin 384 lira 66 kuruş olup, bunun dolar olarak karşılığı 627 dolardır. Bu rakkam; Bulgaristan'da 277 dolar, Romanya'da 325 dolar. Macaristan'da 483 dolar olan asgari ücret, Hırvatistan'da 510 dolar, Slovenya'da 514 dolar. Almanya'da asgari ücretin aylık bin 768 dolar, Fransa'da bin 746 dolar olması, bu ülkelerin ürettiği yüksek teknoloji ürünlerinde bir dez avantaj'a neden olmamaktadır. Ancak bu ülkeler arasında teknolojik fark, kendi aralarında bile avantaja neden olmaktadır. Almanya'nın lehine olan fark, bu ülke ihracatını açık fark ile öne çıkmasına neden olmaktadır.
Asgari ücretin istihdama etkisi
Ülkemizdeki asgari ücretin AB içinde düşük ülkelerinden biri olmasına karşın, fert başına gelirimiz ile kıyasladığımızda çok yukarıda kaldığı anlaşılmaktadır. Fert başına gelirimiz 9 bin 176 dolar iken, yıllık dolar olarak asgari ücret toplamımız 627 X 12 = 7.528 dolar'a ulaşmakta. Yani, asgari ücretin fert başına gelirimize oranı yüzde 82'ye çıkmaktadır. Almanya'nın asgari ücreti bizim yaklaşık 4 katı olmasına karşın, fert başı gelirine göre oranladığımız'da yüzde 50'ye inmektedir. Fransa'da asgari ücretin fert başı gelirine oranı yüzde 54.3, İngiltere'nin ise yüzde 57'2 e çıkması, bu ülkelerin Almanya'ya göre avantajının azalmasında etkili olduğunu göstermektedir. Yunanistan'daki aylık asgari ücret 807 dolar, Portekiz'deki aylık asgari ücret 767 dolar iken, fert başına gelir olarak Portekiz'in 19.601 dolar, Yunanistan'ın 17 bin 708 dolar olması, asgari ücretler arasındaki farkın önemini ortaya çıkarmaktadır. Yunanistan'daki asgari ücretin fert başına gelire oranı yüzde 54.7 olurken, Portekiz'in yüzde 47'de kalması, Yunanistan'ın ihracat avantajını azaltmaktadır. Nitekim, asgari ücretin daha yüksek olduğu Yunanistan'ın ihracatı 27 milyar dolarda kalırken, Portekiz'in ihracatı 55 milyar dolara yükselmektedir. Söz konusu durum, asgari ücretin ihracat'ta mukayeseli avantaj elde etmekte önemli bir rol oynadığını göstermektedir. Asgari ücretin düşüklüğü veya yüksekliği de, istihdam durumunu direkt etkileyen faktörlerden biri olduğunu unutmamız gerekmektedir. Ülkemizde kayıt altında olmayanlar ile birlikte 10 milyona ulaşan işsizlik, 450 bin'e ulaşan atanamayan öğretmen, her 4 üniversite mezunundan birinin işsiz olması, asgari ücreti belirlerken dikkate alınması gereken diğer faktörleri hatırlatmaktadır.
Aşağıda, 2000 yılından günümüze kadar geçen sürede asgari ücretin dolara karşı seyri verilmektedir.
