Asgari ücret ne olmalı?
Türkiye’de çalışanlar açısından asgari ücret hayati öneme sahip. Hatta diğer ücretler de asgari ücret belirleyici duruma geldi.
2005 yılında 12 aylık ortalamada açlık sınırı 527,3 lira iken ortalama asgari ücret 350,2 liraydı. Yani asgari ücret ile açlık sınırı arasında yıllık bazda yüzde -50,6 fark vardı.
Gelin yıllık asgari ücret ve açlık sınırı farklarına bakalım:
-2006: Açlık sınırı 575,8 asgari ücret 380,5 lira. Fark ise -%51,3
-2007: Açlık sınırı 642,1 asgari ücret 411,1 lira. Fark ise -%56,2
-2008: Açlık sınırı 720,6 asgari ücret 429,4 lira. Fark ise -%46,4
-2009: Açlık sınırı 749,5 asgari ücret 536,8 lira. Fark ise -%39,6
-2010: Açlık sınırı 839,2 asgari ücret 587,8 lira. Fark ise -%42,8
-2011: Açlık sınırı 891,5 asgari ücret 644,5 lira. Fark ise -%38,3
-2012: Açlık sınırı 948,5 asgari ücret 720,5 lira. Fark ise -%31,7
-2013: Açlık sınırı 1.027,5 asgari ücret 788,3 lira. Fark ise -%30,8
-2014: Açlık sınırı 1.172,2 asgari ücret 868,5 lira. Fark ise -%35,0
-2015: Açlık sınırı 1.339,6 asgari ücret 974,8 lira. Fark ise -%37,4
-2016: Açlık sınırı 1.394,9 asgari ücret 1.300,1 lira. Fark ise -%7,2
-2017: Açlık sınırı 1.520,4 asgari ücret 1.404,1 lira. Fark ise -%8,3
-2018: Açlık sınırı 1.770,2 asgari ücret 1.603,1 lira. Fark ise -%10,4
-2019: Açlık sınırı 2.072,7 asgari ücret 2.020,9 lira. Fark ise -%2,6
-2020: Açlık sınırı 2.407,7 asgari ücret 2.324,7 lira. Fark ise -%3,6
-2021: Açlık sınırı 2.985,9 asgari ücret 2.825,9 lira. Fark ise -%5,7
-2022: Açlık sınırı 6.315,0 asgari ücret 4.876,9 lira. Fark ise -%29,5
-2023: Açlık sınırı 11.507,0 asgari ücret 9.954,6 lira. Fark ise -%15,6
Gelelim 2024 yılına. Yılın ilk 9 ayında ortalama açlık sınırı 18.012 lira. Ve asgari ücret ise 17.002 lira. Aradaki fark yüzde -5,9.
Eğer yılın kalan son 3 ayında açlık sınırı yüzde 3 artarsa yılsonunda açlık sınırı 21.670 liraya çıkacak ama yıllık ortalamada açlık sınırı 18.770 lirada kalmış olacaktır. Böylece yıllık bazda açlık sınırı ise asgari ücret farkı yüzde -10,4 olarak gerçekleşmiş oluyor.
Bu oran 2023 ve 2022 yılından daha iyi ama 2016 sonrası ortalamanın da altında kalmış olacak.
Enflasyonda Hangi hedef
Hazine ve Maliye Bakanlığı- OVP ve Merkez Bankası enflasyon hedefleri 2025 yılı sonunda yüzde 17,5. Ama yılın içinde enflasyon ne olacak?
Mesela, Eylül sonu itibari ile enflasyon 12 aylık bazda yüzde 49,38 ama 12 aylık ortalama enflasyon yüzde 63,47.
Bu nedenle 2025 yılsonu enflasyon hedefi olan yüzde 17,5 tutsa bile yıl içi yüksek enflasyon ortalaması ne olacak?
Muhtemelen 2025 yılını ortalama yüzde 30-35 arası bir enflasyonla kapatacağız. Ki, bu oran bile çok ama çok iyimser bir durum. Çünkü yılsonunu kimse 17,5 olarak öngörmüyor
Hatta 5 yıllık tahvil faizi bile yüzde 35’lerde adeta sabit kalmış durumda. O zaman asgari ücret zammı ne olacak?
Eğer kemer sıkmayı ücretlerin yüksekliği nedenine bağlıyorsak bile asgari ücrete en az yüzde 30 zam yapılmak zorunda. Çünkü ortalama enflasyon bunu gerektiriyor.
Yok, eğer enflasyonun tutmayacağını düşünüyorsak zaten yüzde 40 zan geçmişle beraber alt sınır olarak görülüyor.
Bana soracak olursanız ise açıkçası yüzde 35 civarı bir zam bekliyorum diyebilirim.
Ortalıkta dolaşan yüzde 20-25 oranlarının hiçbir geçerliliğinin olduğunu sanmıyorum. Sadece açlık sınırı ile fark açılırken düşüğü gösterip geçmiş enflasyon farkını vermemeye yoruyorum.
NOT: 2005 sonrası dönemde asgari ücret reel olarak artarken ortalama ücret düşmüştür. Özellikle 2016 asgari ücret zammı artık açlık sınırı eğişine gelmiş oldu. Yıllık ortalamada buradan çok fazla düşüşün geleceğini beklememek gerekir.
Yeni yılda 22.500-23.500 bandında bir asgari ücret görebiliriz.