Asgari işçilikte inceleme süreci
Asgari İşçilik; bir işin yapılabilmesi için SGK’ya her bir iş için içerdiği işçilik oranı dikkate alınarak belli bir işçilik bildirilmesi zorunluluğu olarak kabul edilebilir. SGK’ya bildirilen sigorta primi (sigorta primine esas kazançlar) toplamının, ihaleli işlerde hak ediş bedeline uygulanacak işçilik oranları sonucunda hesaplanan işçilik tutarından az olması durumunda SGK tarafından fark işçilik istenmekte, fark işçiliği ödemeyi kabul etmeyenler için de müfettiş incelemesi ile ödenmesi gereken prim tutarı hesaplanmaktadır.
SGK’nın asgari işçilik hesaplamasını tüm işyerlerinde yapma yetkisi olmasına rağmen, iki konuda; (özel bina inşaatları ve ihale konusu işler) bu yetkisini devletin diğer kuruluşlarından aldığı destekle sistematik olarak yapmaktadır. Asgari işçilik incelemesi SGK tarafından iki yolla yapılmaktadır. Bunlardan birincisi Sosyal Güvenlik Merkezi üniteleri tarafından yapılan “araştırma işlemi” ikincisi sosyal güvenlik müfettişleri veya yeminli mali müşavir serbest muhasebeci mali müşavir tarafından yapılan “asgari işçilik incelemesi” ve sonucunda rapor düzenlemesi ile yapılmaktadır.
Sosyal güvenlik müfettişlerine olayın intikal etmesi öncesinde Sosyal Güvenlik Merkezi’nce bir ön değerlendirme işlemi yapılmakta ve yeterli işçilik bildirimi yoksa ve fark işçiliğin ödenmesi kabul edilmemişse ya da şüphe hali mevcutsa dosya incelenmek üzere müfettişlere intikal ettirilmektedir. SGK bu uygulaması ile SGK’ya bildirilmesi gereken asgari primleri belirli prosedürler çerçevesinde hesaplayarak, kendisine bildirilen ile kıyaslamakta ve bildirilmesi gereken prim oranının altında bir bildirim olduğunda aradaki fark tutarı fark işçilik adı altında tahsil etmektedir.
İş tamamlandıktan sonra fark işçilik doğması durumunda, fark işçiliğin son aya mal edilmesi nedeniyle gecikme zammı ve faizine maruz kalmamak için SGK’nın tespitini beklemeden en geç işin bitiminden itibaren bir ay içerisinde SGK’ya dilekçe ile başvurulması gerekmektedir. İnşaat işlerinde inşaatla ilgili bilgiler matbu form şeklinde ilgili Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü’nce yazılı olarak ilgili belediyeden istenilmektedir. Söz konusu matbu formda ruhsatta bulunulan bilgilerin yanı sıra, iskan verilmişse, iskanın tarih ve numarası ile yapı kullanma izin belgesi verilmesi için ilgili belediyeye başvuru tarihi sorulmaktadır. Yapılacak asgarî işçilik incelemesi neticesinde, sözleşme konusu işle ilgili toplam hak edişler üzerinden asgari işçilik oranı ile yapılacak hesaplamadan daha az bir oranda SGK’na bildirim yapılmışsa, 5510 sayılı Kanun hükümlerine göre;
- Eksik işçiliğe ait sigorta primleri işverenden tahsil edilmekte (madde 85/2),
- İdari para cezası hükümleri (madde 102), uygulanmaktadır.