Artık bizim de Kamu Denetiçimiz var

Kamu Denetçiliği müessesesi 2006 yılındaki yasasından sonra 28 Mart'ta yönetmeliğinin yayınlanmasından sonra bireylerin kamudan şikayetlerini ele alıp incelemeye başladı. İlk on gün içersinde Kuruma 500 üzerinde başvuru yapılmış. Ankara Sohbeti'nin konuğu olan Kamu Denetçiliği Kurumu Başkanı Nihat Ömeroğlu, arkadaşlarımız kurum ve işleyişi ile ilgili sorularını yanıtlamış.

Kamu Denetçiliği Kurumu, Ombusmanlık kamunu 13 Ekim 2996 yılında yayınladı ve 28 Mart 2013 tarihli yönetmeliğin yayınlanmasının ardından 10 günlü dönemde 500 başvuru ile çalışmalar başladı. Kamu Denetçiliği Kurumu Başkanı Nihat Ömeroğlu bu haftanın Ankara sohbetinde Arkadaşlarımız Ankara Temsilcimiz Ferit B. Parlak ve Ankara Haber Müdürümüz Hüseyin Gökçe'ye yeni işlerlik kazanan Ombusmanlık kurumunun nasıl çalışmalar yapacağını ve özelliklerini sordukları sorulara verdiği karşılıklarla anlatmış.

Kamu Denetçiliği Kurumu "Kamu otoritesinin hesap vermesini" sağlayan, raporlarını TBMM'e veren Meclis'e bağlı, fakat Meclis dahil hiçbir kurumdan kişiden telkin ve tavsiye ile çalışmayan bir sağımsız kuruluş. Bugün dünyada 140'ın üstünde bulunan ve bizim biraz da geç olarak hayata geçirdiğimiz kurumun ilk örneği 1713 yılında İsveç Meclisi tarafından "Halkın şikayetlerini dinlemek" için oluşturulmuş. Bu oluşuma Rus Çarına yenilip Osmanlıya sığınan sonra ülkesine dönem Demirbaş Şarl'ın önayak olduğu ve bu sistemi Osmanlıdaki Ahi'lik sisteminden esinlenerek önerdiği bazı araştırmacılarca öne sürülüyor. O nedenle galiba bizim bu alanda geç kaldığımızı söylemek pek yanlış olmaz. 

Ombusmanlık ülkemizde geçen yüzyılın son çeyreğinden bu yana tartışma konusuydu. Özellikle insan hakları ihlallerini önleme adına 1982 Anayasası döneminde tartışıldı ve SBF'den ve Hukuk fakültesinden bir grup öğretim üyesinin hazırladıkları gerekçeli Anayasa'nın 114. Maddesinde "Kamu Denetçileri Kurulu ve oluşumu yer alıyordu. Birçok bilim adamı da Kamu Denetçiliği ve Ombusmanlık müessesesinin ülkemizde oluşturulması konusunda çalışmalar yapıp makaleler yazdılar. 1990 sonrası yeniden gündeme gelen konuya bağlı olarak 55. Hükümet döneminde Adalet Bakanlığının hazırlattığı Kamu Denetçiliği yasa tasarısı 17 Ağustos 1998'de tamamlandı, ancak yasalaşmadı. Maliye eski bakanlarından Zekeriya Temizel'de bu "Vatandaşın yönetime karşı korunması: Ombusman" başlıklı bir broşür kaleme alıp yayınladı.  Ve iki gazetemiz kendi okurlarının şikayetlerini gazeteleri içinde oluşturdukları ombusmanlarla birkaç yıldır ele alıp, kendi muhabirlerinin yazarlarının hatalarını gazetelerinde açıklıyorlar. Basında ombusmanlığı işletiyorlar. 

Arkadaşlarımızın Ömeroğlu ile yaptıkları sohbetten öğreniyoruz ki, 10 günlük süreden 500 başvuru ile Kamu Denetçiliği Kurumu hızlı bir çalışma dönemine girmiş. Ömeroğlu, sohbet sırasında kendi çalışma alanlarının sınırlarının daha net belirlenmesi yolunda uğraş vereceklerini belirtiyor. Başvuruların hiçbir ödemeye gerek olmadan ve "gizlilik ihlasına yol açmadan" kolaylıkla yapılacağının altını çiziyor.

 Ülkemizde kamu görevlilerinin zaman zaman bireylere "Nereye istersen oraya şikayet et" diyerek kamu otoritesinin hesap verirlikten uzak tutulmaya çalışıldığı bilinen bir gerçek. Ömeroğlu, kendilerinin Devlet ve birey arasında "Tarafsız" bir konumda olacaklarını, ancak, çalışmalarıyla "Kamu otoritesinin hesap verirliğinin" artacağına inandığını, mahkemelerin iş yükünü azaltacaklarını ama mahkeme gibi karar veren bir kurum olmayacaklarını belirtiyor. Şikayetler üzerine hazırladıkları raporları "Olumsuzlukları teşhir" amacıyla kamuoyu ile paylaşacaklarını bu konuda basının desteğinin önemli olduğunu bildiriyor. Çalışmalarıyla ilgili yıllık raporlarını TBMM'ne sunacaklarını gerekli görülmesi halinde Meclis'in yeni düzenlemeler yapabileceğini açıklıyor. Avusturya'daki Kamu Denetçileri kurulunun raporunda yer alan şikayetlerle ilgili yüzde 70'e varan yeni uygulama yapıldığı belirtiliyor.

"Artık bizim de kamu denetçimiz var" diyebiliyoruz. Bakalım işleyişi kamu görevlilerini bireylere "İstediğin yere şikayet et" söyleminden uzaklaştıracak sonuçlar getirebilecek mi?