Artan vergi yükünü de tüketici omuzladı
Ek bütçe kapsamında radikal vergi artırımlarına gidilen temmuz ayında geçen yıla göre 281,5 milyar lira daha fazla vergi toplandı.
Yeni ekonomi yönetiminin kamu mali dengelerini yeniden kurmak hedefiyle temmuz ayında gittiği vergi artırımları kapsamında ilk ayda gelen ekstra yükün büyük bölümü, zaten vergi pastasının üçte ikisini oluşturan dolaylı vergiler yoluyla tüketicilerin omuzuna bindi.
Temmuzda birçok ürünün KDV’si, akaryakıt, tütün ve alkol gibi ürünlerden alınan maktu, doğal gazda nispi ÖTV ve çeşitli harçlar ile şans oyunları vergisi gibi dolaylı vergilerde yapılan artırımların tahsilata aynı ay içinde yansıması ile aylık vergi tahsilatı geçen yıla göre yüzde 167 artışla 450,3 milyar liraya ulaştı.
Geçen yılın aynı ayına göre 281,5 milyar lira daha fazla vergi toplanırken, bu artışın 64,8 milyarı gelir, kâr ve servetten alınan “doğrudan” vergilerden, 216,5 milyarı ise tüketimden alınan ve gelirine bakılmaksızın herkes aynı tutarda ödediği için vergi adaletini bozan “dolaylı” vergilerden elde edildi. Aylık bazda 106,7 milyar liralık doğrudan vergiye karşılık 343,3 milyar liralık dolaylı vergi tahsil edilen temmuz ayındaki toplam vergi gelirinin yüzde 76,2’sini dolaylı vergiler oluşturdu.
En büyük kaynak KDV
Temmuz ayı vergi gelirlerinin en büyük bölümünü, tüketimden alınan ve mükellefi nihai tüketici olan KDV tahsilatı oluşturdu. Dahilde üretilip satılan mallar için tüketiciler bir ayda 108,4 milyar, ithal ürünler için de 95 milyar TL KDV ödedi. Dahilde alınan KDV geçen yılın aynı ayına göre yüzde 438’le rekor bir artış kaydetti, ithalde KDV de yüzde 96,2 arttı. Miktar bazında da dahilde KDV tahsilatı geçen yılın aynı ayına göre 88,2 milyar, ithalden KDV de 46,6 milyar lira daha fazla oldu. Sadece dahilde KDV tahsilatı, tek başına, tüm gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri ile servet/ varlık sahiplerinin ödediği toplam vergi tutarının üzerinde bir hacim oluşturdu.
Bir ayda 83,6 milyar ÖTV
Temmuz başı ve ortasında yapılan artırımların tahsilata yansıması ile aylık ÖTV tahsilatı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 130,3 oranında 47,3 milyar lira artışla 83,6 milyar lira oldu. Bunun 45,7 milyarı motorlu taşıt alımlarından, 17 milyarı tütün mamulleri tüketiminden, 8,5 milyarı akaryakıt ve doğal gazdan, 7,3 milyarı alkollü içeceklerden, 793 milyonu kolalı gazoz tüketiminden, toplam 4,3 milyarı da dayanıklı tüketim ve diğer ürünlerin satın alımlarından geldi.
Geçen yılın aynı ayına göre en büyük artış yüzde 294,5 oranında 34,1 milyar lira ile taşıt alımlarından elde edilen ÖTV’de gerçekleşti. BSMV, Şans Oyunları, Özel İletişim, Dijital Hizmet, Damga Vergisi gibi diğer dolaylı vergi kalemleri ile harçlarda da geçen yılın aynı ayına göre hızlı artışlar kaydedildi.
Doğrudan vergilerde durum
Buna karşılık doğrudan vergi niteliğindeki Gelir Vergisi mükellefleri geçen yılın aynı ayına göre 38,1 milyar lira daha fazla olmak üzere 70,8 milyar lira vergi öderken, bunun 56,4 milyarını çalışanların ücret ve maaşlarından yapılan tevkifat oluşturdu. Şirketler kesiminin kârları üzerinden ödediği Kurumlar Vergisinde aylık tahsilat geçen yıla göre 19 milyar daha fazla olmak üzere 21,6 milyar lira düzeyinde gerçekleşti.
Bunun 1,3 milyarı 7440 sayılı en son af yasasından dolayı ek kurumlar vergisinden geldi. Mülkiyet üzerinden alınan vergilerde 14,3 milyar lira olan aylık tahsilatın 12,5 milyarını Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV), bunun da 1,6 milyarını ek bütçe kapsamında getirilen ve bu yıl iki taksitte alınacak “Ek MTV” tahsilatı oluşturdu.
Kalan beş ayda 2,2 trilyon tahsilat
Bütçede başlangıçta 3 trilyon 199,5 milyar lira olarak hedeflenen vergi gelirlerinin üzerine, ek bütçe kapsamında birçok vergide artırımlar ve ek vergiler koyma yoluna gidilerek, 1 trilyon 71,2 milyar liralık daha vergi tahsilatı öngörüldü. Böylece yılın tümünde öngörülen toplam vergi geliri hedefi 4 trilyon 270,7 milyar liraya çıktı.
Temmuz ayındaki hızlı artışla birlikte yılın ilk yedi ayında vergi tahsilatı 678,2 milyarı doğrudan, 1 trilyon 365,5 milyarı da dolaylı vergilerden olmak üzere 2 trilyon 52,6 milyar liraya ulaştı. Ek bütçe ile oluşan toplam yıllık vergi geliri hedefine ulaşılabilmesi için ilk yedi ayda elde edilen tutarın üzerine, izleyen dönemde 2 trilyon 218,1 milyar lira daha vergi toplanması gerekiyor. Yılın tümünde hedeflenen ve ilk yedi ayda gerçekleşene göre kalan beş ayda gereken tahsilat dolaylı vergilerde 1 trilyon 334, doğrudan vergilerde ise 876,5 milyar lira.