Anadolu Rock
Barış Manço, Cem Karaca, Moğollar, Erkin Koray, Ersen ve Dadaşlar…. Çökertme’den Bitez Yalısına Aspat’a, Kağızman’dan gesi bağlarına, Akdeniz akşamlarında bir dönencede, Anadolu Parslarının uzaklarda bir yerlerde türküler eşliğinde, uzun ince bir yolda yürüyüşünün adıdır Anadolu Rock.
Türkiye’nin OECD verileri ile politika faizi izdüşümüne bakıldığında, doğrudan yatırımların dahi faiz yükseldiğinde geldiği gözleniyor. Keza portföy yatırımlarında da BİST yerine ağırlıklı Hazine kağıtlarına.
TCMB reel sektör istatistikleri ile “Finansal Analiz 101” yazımda özetlemeye çalıştım. Şirketlerimizin artan sermaye açığının, sermaye piyasası yerine para piyasası ile giderilmesinin bilanço ve gelir tablosu üzerindeki etkisi finansman giderlerinde net bir şekilde görülebiliyor.
Mali, yatay ve trend analizi dışında basit doğrusal regresyon yine finansman giderlerinin karlılık ve satışların maliyeti üzerindeki etkisinin kur (kambiyo) etkisinden daha fazla olduğunu teyit ediyor. Kambiyo kar ve zararları toplamı ile faiz gelir ve finansman giderleri toplamında faiz esas yük diyor.
Faize geçmeden önce bazı konuları bir daha hatırlatıp, düzeltmek lazım. Resme doğru bakmayınca, veya aynı resme bakmayınca kök sorunlarda konsensüs oluşmayınca çıktılar, sonuçlar da istenildiği gibi olmuyor ve daha çok kakofoni yaratıyor.
Açık piyasa işlemleri ve swap aynı şey değildir. Swap hariç net rezerv diye bir hesaplama şekli ve tanım dünyada, IMF’de, merkez bankalarında yoktur. Nakit akışı ve kasa farklı şeylerdir. Efektif ve döviz alım satımı işlemleri TCMB Kanununda yer almaktadır. Dünyada rezervlere brüt bakılır. Negatif reel faiz makas farkı da mutlak değer olarak ölçülmez. Çok rezerv iyidir algısı yanlıştır. Çeşitli rasyolar ile rezervlerin optimum seviyesine karar verilir. Kur korumalı mevduat döviz cinsinden ölçülmez.
OECD verilerine göre Türkiye’nin ihracatında ithalatın payı 2016’da %16 idi. Şu anda verileri güncelledikleri için sitede yok ama öyle %60-70’ler değil. Tabii enerji maliyetini göz ardı etmek kolay değil. Enerji ve altın olmasa Türkiye net ihracatçı ve üretim ülkesi. BDDK verilerine göre bankaların TCMB’den alacağı daha fazla. Fonlamayı repo, bankalar arası ve mevduat ile yaptıkları grafiklerden görülebilir. TCMB’den ucuza kaynak alınıp kredi satılıyor ezberi gibi düzeltilmesi gereken bir konu da kredilerin mevduat yaratmasıdır. Dünyada merkez bankaları sitesinde böyle yazar.
Dünyada denk bütçe tutturabilen ülke neredeyse hiç olmamıştır. Bütçenin finansmanı için vergi gelirleri akla gelse de şart değildir. Yani her bütçe açığında vergiler artacak demek doğru değil. M2 ve parasal genişleme her zaman enflasyon doğurmaz. Yönetilemezse tabii ki doğurur.
Nitekim son ABD Hazinesi Borç Tavanı ile bütçe açığının 36 trilyon dolara gitmesi onaylandı. Yellen Senato’da sorulan soruda “faizler düşerse 50 trilyon dolara giden bütçe açığı sorun değildir” demişti. “Ama o rezerv para, isterlerse basarlar çözerler” denilen ülkede eğer anlaşamasalardı basıp çözemeyeceklerdi.
Bankacılık krizi hariç 2022 sonu itibarı ile 1,080 trilyon dolar zararı olan, sermayesi ve döviz rezervi bilançosunun binde 5’i, bilançosunun %95’i hazine (garantili) kâğıt olan Fed, cari açık, dış ticaret açığı rekorları da aynı ülkede bu arada.
Bizde Kur Korumalı Mevduat’a rağmen iç ve dış borç faiz ödemelerinin bütçe toplam giderlerine oranı önceki yıllardaki zirve noktalarını geçmemiş ve aynı bant aralıklarında salınımına devam ediyor.
Gelelim enflasyona. Dünyada 2008 ve 2020 krizleri sonrasında, Keynes’in Likidite Tuzağında, 120’den fazla ülke faizleri sıfır seviyesine indirip hazinelerinin bütçe açıklarını fonladılar. Hala küresel enflasyona ve faiz arttıranlarına rağmen aynı sayıda ülkenin politika faizleri enflasyonlarının altında. Dünyada greedflation yani açgözlülük enflasyonu ve Phillips Eğrisi’nin yetersizliği başta merkez bankaları olmak üzere tartışılıyor. Şirket yüksek karları ve fahiş fiyat uygulamaları güdümlü enflasyon. EBC’den, BOE’ye, İngiltere Parlamentosundan Wall Street Journal’a her yerde konu bu.
Ve Şampiyonlar Ligi finali. İtalyanlar ve İngilizler yine rüzgârı ile meşhur Olimpiyat Stadında oynayacak. Stadı iyi bilmeyenler esas hatayı yapar, maçı zor alır.