Amerika'nın İsrail'e ihtiyacı mı var?

Uzun zamandır akıl­lardaki soru Ameri­ka’nın İsrail’e geleneksel desteği azalıyor mu? Ce­vap evet ama yakın za­man için baktığımızda de­ğil. Sonunda söyleneceği başta söyleyip sebepleri ile açıklayayım.

ABD’nin; İsrail’e kayıt­sız şartsız desteği uzun zaman öncesine dayanıyor. Temel sebeplerden ilki İsrail devleti kurulduğu dönemde, Amerika’nın Orta Doğu’daki en önemli kalesi İsrail’di. Stratejik olarak büyük öneme sahipti.

İkinci sebep Amerika’da ya­şayan Yahudilerin kontrol et­tiği kapital ve şüphesiz sistem­deki etkileri. Bunun yanında birçok yan etken var ama bu ikisi olmazsa olmaz. Peki ne değişiyor? Birçok şey. Bazıla­rını önemine göre ele alalım.

Amerika’nın İsrail’i her şart­ta desteklediği yıllarda, Orta Doğu’da Amerika’nın yegâne kalesi İsrail’di. Stratejik ola­rak karada olmak demekti. İsrail ne olursa olsun ayakta kalmalıydı. Oysa bugün du­rum aynı değil. Bugün Emir­liklerden Katar’a, Suudi Ara­bistan’dan Ürdün’e, hatta Mı­sır’a Amerika’nın bölgede çok yakın müttefikleri var. Bu ül­keler artık sadece petrol zen­gini çöl ülkeleri değil. Her biri kendi ülkelerinde kurdukları son Amerikan üniversiteleri­nin temsilciliklerinden tutun, ülkelerinin bir çölden ziyade turistik cennet haline gelme­sine kadar ekonomilerindeki şekil değişiklikleri ile ABD’ye her gün daha da yaklaşıyor­lar. Artık Amerika için hayat İsrail’den ibaret değil.

Yaklaşık 30-40 sene öncesi­ne kadar Amerika’daki Ame­rikan vatandaşı Yahudiler, İs­rail’i ve İsrail’in menfaatleri­ni en az Amerika kadar belki daha fazla değerli tutuyorlar­dı. Holokost sürecinden yeni çıkılmış ve İsrail’i ayakta tut­mak için Amerikalı Yahudi­ler seferber olmuştu. O nes­lin üzerine bugün iki nesil da­ha eklendi. Artık Amerika’nın menfaatleri birçok Amerika­lı Yahudi için İsrail’den daha önde. Dolayısıyla artık birçok şeye Amerika’nın çıkarlarını İsrail’den daha önde tutan bir nesil hakim.

İsrail; İkinci Dünya Savaşı’n­da mağdur olan Yahudi top­lumuna bir diyet olarak ku­ruldu. Büyük zulme uğrayan Yahudiler, Filistin toprakların­da devletlerini kurdular. Bu topraklarda önce Arap dev­letlerinin saldırıları, ardın­dan Filistin Kurtuluş Örgütü ile mücadelesi, zaten buraya tek taraflı ve adaletsiz bakan dünya için İsrail’e mağdur ül­ke görüntüsü yarattı.

Ancak o zamanın mağduru, bugü­nün dünyasının her türlü ada­letsiz bakışına rağmen artık mağdur eden durumuna gel­di. Şüphesiz sosyal medya et­kisiyle yapılan katliamlar da saklanabilir olmaktan çık­tı İsrail için. Dünyanın hakim medya organları istediği ka­dar yayınlamasın, 40 bin in­sanı katletmenin görüntüleri tüm dünyada İsrail’in yaptık­larını gözler önüne serdi. Bu da ABD kamuoyunda büyük tepkilere sebep oldu.

Amerika’daki Yahudi ser­mayesi hala çok güçlü ama artık her şeye tek hakim değil. Asyalı’dan Hintli’ye, Çinli’den Latin’e; Amerika’da kapital ar­tık farklılaştı. Para sahipleri artık aynı kişiler değil. Serma­ye birçok farklı sektöre, etnik gruba ve siyasi görüşe yayıl­dı. Savaş ve savunma ekono­misi yerini iletişim ve teknolo­ji ürünlerine bıraktı, bu da sis­temdeki İsrail etkisini azalttı.

Değişen Amerikan seçmen davranışı geleneksel azınlık oylarını alan Demokrat Par­ti’de ciddi farklılaşmaya se­bep oldu. Demokrat Parti’nin sol tarafında kalan seçmen İsrail’in Gazze’de yaptıkları­na çok tepkili. Değişen nesil, değişen seçmen davranışı, el değiştiren kapital bu seçme­nin üzerindeki baskıları yıllar içinde azalttı ve tepkiselliği­ni arttırdı. Cumhuriyetçi Par­ti için aynı şeyi söyleyemem ama kesinlikle Demokrat Par­ti’de İsrail’e verilecek sınırsız destek oy kaybına sebep olu­yor artık. Bu da başlı başına bir değişim demek.

Bütün bu sebepler bize net olarak gösteriyor ki; Ameri­ka’nın İsrail’e kayıtsız desteği azalıyor ve hikâye sona geli­yor. Ama henüz değil en az bir 10-15 sene daha mevcut İsra­il ağırlığı Amerikan siyasetin­de devam edecek ve destek kesilmeyecek. Ancak 15 sene insan için uzun, devletler ve dünya için çok kısa bir zaman. Zaman değişiyor şartlar deği­şiyor normal olarak ilişkilerde değişecektir