Amerika, İran’a vururken bize de vuruyor

ABD’nin İran’a dönük yaptırımlarının ilk aşaması petrol ticareti ve otomotiv yan sanayisini hedef alan ilk bölümü dün başladı. İkinci aşaması finans sektörüne dönük olarak 4 Kasım’da uygulanmaya başlayacak. Konuyu üç ilgili ile değerlendirip, görüşlerini sizlere sundum.

Trump’ın İran ambargosunun ilk aşaması 6 Ağustos’ta dün başladı. Bunun bize etkisini Türk-İran İş Konseyi eski Başkanı Bilgin Aygül, UND İcra Kurulu Başkanı Recai Şen ve TAYSAD Başkanı Alper Kanca ile ele alıp değerlendirdim. Değerlendirmelerin özeti şu: Amerika, İran’a vururken başka ülkelere ve bize de vuruyor. Zaten daralan İran ticaretimiz daha da daralacak. Iran’la ticaret onların arka sokak ticaret becerisine ve Türkiye’deki İranlı firmaların bulabildikleri yollara kalmış durumda.

Amerika’nın Iran ambargosunun ilk aşamasında dün petrol ticareti ve otomotiv yan sanayii hedef alındı. 4 Kasım’da başlatılatılacak ikinci aşamada ise finansal sınırlamalar yer alacak.
Bilgin Aygül’ün değerlendirmesi şöyle:

“Uzun bir süredir para transferinde sıkıntı vardı. Bankalar kabul etmiyordu. Ihracatımız 3.2 milyar dolara gerilemişti. Yüzde 90-95’i doğalgaz ve petrole bağlı ithalatımız da 7.5 milyar dolar seviyesinde. Son üç ayda 1 doların resmi kur değeri 4.200 tümenken, piyasada 1 dolar 16 bin 400 tümenden işlem görüyor. Bu BM ve AB ambargosu değil, Trump’ın keyfi ambargosu. İlk aşamada altın ticareti ve otomotiv yan sanayi etkilenecektir. Gıda ve ilaç satılabilir gözüküyor. Ama tümenin hızlı değer kaybı ve para transferi zorluğu bu konuda da engeller çıkarıyor. 4 Kasım’da başlayacak ikinci aşamadan ABD ile iş yapan firmalarımız etkilenir. Bu etki 500 milyon dolar seviyesinde olabilir.”

UND İcra Kurulu Baykanı Recai Şen’in değerlendirmesi:

“Şu anda ne geldiğini bilemiyoruz. Tıpkı suların kesilmesinden sonra depodan su kullanma gibi işler sürüyor. Bugünden yarına değil sonuçlarını bir iki ay sonra görürüz.”

TAYSAD Başkanı Alper Kanca’nın değerlendirmesi:

“1.5 yıl önce İran’da Sanayi Bakanlığı'nın bizi çağırdığı bir toplantıya gitmiştim. Salonda ön sırada Citreon, Pegeut gibi Avrupalı otomotiv devlerinin CEO’ları oturuyorlardı. Çok güzel rakamlar açıkladılar. Şimdi İran’da değiller. Bizim otomotiv yan sanayii olarak iyi zamanda 350 milyon dolar resmi ihracatımız vardı. Sınır icareti de söz konusuydu. Uzun süredir engellemeler var ve bu ticaret geriledi. Problemli dönemlerde doğrudan yapılamayan İran ticareti, dolaylı yollardan bir miktar sürer. Bizim firmalarımızın risk alacağını düşünmüyorum. Gördüğüm kadarıyla bundan sonrası İranlıların becerilerine kalmış durumda. Sanırım az da olsa Türkiye’deki İran firmaları aracılığıyla ticaret sürecektir.”

İran'a yaptırım kararıyla ilgili 3 Avrupa ülkesi Almanya, Fransa ve İngiltere'den dün açıklama geldi: "AB hukuku ve BM Güvenlik Konseyi kararları çerçevesinde İran ile meşru yönde ticari faaliyet yürüten firmalarımızın hukukunu koruma konusumda kararlıyız."

Evet, dün başlayan İran’a Amerikan yaptırımlarının ilk aşaması sonrası konuyla ilgili görüş aldığım kişilerin değerlendirmeleri böyle. Görüldüğü gibi Amerika, sadece İran’a vurmuyor. Ona vururken biz dahil birçok ülke ticaretine olumsuz etki yapacak engeller getiriyor. Sanırım Amerika’nın bu tek taraflı güç gösterisine Avrupa’dan da tepkiler gelecektir. Ve yine Kuzey Kore ile yumuşamada olduğu gibi bu kez de Trump-Ruhani buluşması beklenecektir. Bakalım ABD’nin iki aşamalı İran yaptırımları bizim İran ticaretimizde ne boyutta olumsuzluğa yol açacak?