Aman aman dikkat!

GSYH verilerine göre aslında son iki çey­rektir ülkemiz az da olsa küçülme yaşı­yor. Lakin 2021 ilk 3 döneme göre 2024 ilk üç dönemde halen yüzde 15,2’lik büyüme ya­şamış durumdayız. O nedenle küçük oranlı küçülmeler bizi pek etkilemedi.

Son iki çeyrekte yerleşik hanehalkı tüke­tim harcaması da küçülmeler yaşıyor. Ama 2021 yılına göre hala tüketim artışımız yüzde 43,2 seviyesinde.

İşin bir de yatırım tarafı var. Bizlerin ge­leceği açısından en önemli veri burası.

Yatırımlarda sadece son çeyrekte küçül­me görülmesine rağmen detayda durum çok daha farklı. Makine ve teçhizat yatı­rımlarında son iki çeyrekte yüzde 5,4 ve 8,6 küçülmeler yaşıyoruz.

Yatırımlarda durumu aslında inşaat kur­tarıyor. İnşaat yatırımı dışında durumu­muz pek iyi değil.

Şimdi yatırım konusunda bir başka gös­tergeye bakacağız. Aslında öncü gösterge de diyebiliriz.

Dış ticarette yatırım durumumuz pek iyi değil. Yıllık yatırım malı ithalatımız şubat ayında 53 milyar 560 milyon dolar ile re­kor seviyeye ulaşıyor ve ardından gerileme başlıyor.

Şubat 2024’de tüketim malı ithalatımız ise 48 milyar 923 milyon dolardı. Oysa şim­di (Kasım 2024) itibari ile tüketim malı it­halatımız 53 milyar 325 milyon dolara çık­mış oldu. Aynı dönemde yatırım malı ithala­tımız da 51 milyar 43 milyon dolara geriledi.

Şubat ayından kasım ayına yatırım malı ithalatımız 2 milyar 282 milyon dolar düşüş yaşarken tüketim malı ithalatımız 4 milyar 402 milyon dolar artış yaşamış oldu.

Kısaca yatırım azalırken tüketim rekor kırmaya devam ediyor.

Bu durum gelecek açısından pek iyiye işa­ret etmiyor. Hatta enflasyonla mücadele için bile bu durum pek hoş değil.

Nisan 2022’de yıllık bazda yatırım ma­lı ithalatı 36.373 milyon dolarken tüketim malı ithalatı 24.588 milyon dolardı. O za­manlar yatırım malı ithalatı tüketim malı ithalatından 11.785 milyon dolar daha faz­laydı. Oysa şimdi yatırım malı ithalatı tü­ketim malı ithalatının altına düşmüş oldu.

Fark -2.282 milyon dolar.

Son 3 aydır fark eksiye döndüğü gibi ka­sım ayında fark ilk kez milyar doların üze­rin de çıkmış oldu.

Mayıs 2023 sonrası enflasyon programı uyguladığımız dönemde yatırım malı it­halatı sadece 4,9 milyar dolar artarken tü­ketim malı ithalatı 15,6 milyar dolar artış yaşadı. Oysa biz bunun tam tersi bir tablo bekliyorduk.

2021 son çeyreğinden sonra uygulanan Nass… politikası ile sanayi ve yatırım pek varlık göstermemişti. Ve bunun nedeninin de belirsizlik olduğunu söyleyebiliriz. La­kin dezenflasyon programına rağmen hâlâ yatırım ve üretimde beklenen canlılığın ol­maması başka nedenlerinde dikkate alın­ması gerektiğini gösteriyor.

Sanırız ilacın yan etkisi asıl etkinin üze­rinde sonuçlar veriyor. Acaba ilacı mı değiş­tirmek gerekiyor yoksa dozunu mu artırmak lazım… Sonuçlar pek parlak değil.