Alt işveren işlemlerinde muvazaa?
İş Kanunu’na göre bir işverenden, işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan, bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar alt işveren olarak adlandırılmaktadır.
Alt işverene verilen iş, işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin bir iş olmalı, asıl işe bağımlı ve asıl iş sürdüğü müddetçe devam eden bir iş olmalıdır. Asıl işin bölünerek alt işverene verilmesi durumunda ise, verilen iş işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olmalıdır. Alt işveren, üstlendiği iş için görevlendirdiği isçilerini sadece o işyerinde aldığı işte çalıştırmalıdır. İşin bir bölümü alt işverene verildiğinde artık o bölümde asıl işveren işçisi çalıştırılamayacaktır.
Ayrıca bir iş alt işverene verilmiş olsa da işin sevk ve idaresi asıl işverende ise bu işlemi muvazaa kabul ederek işçiler başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçisi olarak kabul edilmektedir. Asıl işverenle alt işveren arasında yapılan sözleşme yardımcı iş niteliğinde olmasına rağmen (temizlik, servis, güvenlik, yemek, tahmil-tahliye, güvenlik, odacılık ve çay hizmetleri vb.) alt işveren işçileri asıl işin bir bölümünde çalıştırılması halinde de muvazaa olgusu karşımıza çıkabilecektir.
Asıl işveren ile alt işveren ilişkisinin muvazaaya dayandığı tespiti halinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişleri tarafından 2014 yılı için hem asıl işverene hem de alt işverene ayrı ayrı 15 bin 226 TL idari para cezası uygulanacak olup, bu para cezası kesinleştikten sonra bu ilişkinin devam etmesi halinde her ay için aynı miktarda cezai müeyyide uygulanacaktır. Ayrıca belirtilen idari para cezası yeniden değerleme oranında her yıl artırılmaktadır. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 3’üncü maddesinin ikinci fıkrasına göre, İnceleme sonucunda muvazaalı işlemin tespiti halinde, bu tespite ilişkin gerekçeli müfettiş raporu işverenlere tebliğ edilir. Bu rapora karşı tebliğ tarihinden itibaren 30 işgünü içinde işverenlerce yetkili iş mahkemesine itiraz edilebilecek. Ancak TBMM’de görüşülmekte olan torba yasayla “altı iş günü” ibareleri “otuz iş günü” şeklinde değiştirilmiştir.
Bu değişiklik yasalaştığı takdirde inceleme sonucunda muvazaalı işlemin tespiti halinde, bu tespite ilişkin gerekçeli müfettiş raporu işverenlere tebliğ edildikten sonra rapora karşı tebliğ tarihinden itibaren 30 işgünü içinde işverenlerce yetkili iş mahkemesine itiraz edilebilecek