Almanya’da işletme vergisi reformu yolda
Ekonomik gücü tartışmasız olan Federal Almanya’nın bu gücündeki en önemli paylardan biri, kuşkusuz işletmelerine aittir. Almanya, işletmeleri sayesinde, ihracat şampiyonu bir ülkedir ve bireysel işletme markalarına güven dünya çapında çok yüksektir.
İşletmelerle ilgili en önde gelen hassas konulardan biri ise, bunların ne şekilde vergilendirileceğidir. Geçtiğimiz hafta, Maliye Bakanlığı’nın talebi çerçevesinde oluşturulan “Uzmanlar Komisyonu”, işletme vergisi reformuna ilişkin değerlendirme ve önerilerini sundu.
Çalışmasını dokuz ayda tamamlayan ve vergi hukuku profesörleri ile ekonomistlerden oluşan komisyonun değerlendirme ve önerileri, Türkiye bakımından da değer taşıyor. Çünkü, hem Türkiye de işletmelerini ve özellikle ihracatı geliştirmek istiyor, hem de Almanya’da sahibi Türkiye merkezli şirket olan çok sayıda işletme var.
Dört ana başlık altında, Komisyon’un önerilerinin önemli kısmı şu şekilde sıralanabilir:
İşletme kazançları üzerindeki sürekli vergiler bakımından
-Hem şahıs şirketleri hem de sermaye şirketleri, şirketin kurumlar vergisi mükellefi olması ile şirket kârının ortaklara dağıtılması arasında serbest seçim imkanına sahip olmalıdır. Bu seçim hakkı, sadece ferdi işletmeler ve borsaya kayıtlı şirketler için geçerli değildir.
- Zarar mahsubunun geçmiş yıllar için de yapılabilmesi imkanı genişletilmeli, zararın ilerki yıllardaki kazançtan mahsubu sınırsız olmalıdır. Zararın sınırlı sorumlu ortaklara aktarılması basitleştirilmelidir. Grup içindeki zarar mahsupları, bir kâr aktarım sözleşmesine bağlı olmamalıdır.
-Vergiye tabi kazancın tespiti, geleneksel ticari bilanço hukukuna daha fazla dayanmalıdır. Uzmanlar Komisyonu, uluslararası bilanço kurallarını vergi bilançosu için uygun bir başlangıç noktası olarak görmemektedir.
-Şahıs ortaklıklarını vergilendirme kuralları temelden basitleştirilmelidir. Şahıs şirketleri ile ortakları arasındaki hukuki ilişkiler, örtülü kazanç aktarımı sınırına dikkat edilerek, gelecekte vergisel açıdan da tanınmalıdır.
Özel işletme varlığı gibi hukuki kurumları (ve buna paralel olarak sermaye şirketlerinde işletme bölünmesini) kapsayacak şekilde, işletmesel amaçlarla kullanılan iktisadi kıymetlerin satışından elde edilen kazançlar için tek bir vergiyi doğuran olay öngörülmelidir. Şahıs ortaklıklarındaki çok aşamalı kazanç hesaplaması, basit bir kazanç aktarımına indirgenmelidir.
Şirket birleşme, devir, bölünme ve hisse değişimi (yeniden yapılandırma) ve iyileştirme bakımından
-Vergi, şirketlerin yeniden yapılandırılma durumlarında, halen olduğundan daha geniş ölçüde nötral (/vergisiz) olmalıdır. Bu bağlamda, özellikle sermaye şirketlerinin katılımıyla yapılan devirler, birleşmeler ve bölünmelerde, farklı vergi mükellefleri arasında tek tek iktisadi kıymetlerin devri bakımından da vergi nötralliği sağlanmalıdır.
-Yeniden yapılandırmaya ilişkin vergi hukuku kurallarındaki elde tutma süresi, AB hukukuna uygun olarak kısaltılmalı ve basitleştirilmelidir. Aynı zamanda, sınır ötesi yeniden yapılandırmalar da vergisel açıdan daha kolay olabilmelidir.
-Vergilendirmede, iyileştirme zararları dikkate alınmalıdır. Vergi hukukundaki iyileştirme karşıtı unsurlar ortadan kaldırılmalıdır. Şirket ortağının şirkete karşı alacağından feragati, şirket düzeyinde de vergi dışı kalmalıdır.
Çok uluslu şirket kazançlarının vergilendirilmesi bakımından
-Uluslararası vergi hukuku, ana görevi olan “sınır ötesi faaliyetlerde çifte vergilendirmeleri ve diğer ek yükleri önleme”ye odaklanmalıdır. Yabancı vergilerin mahsubu ve yabancı işletme zararlarının mahsubu kuralları iyileştirilmelidir.
-Vergiyi dolanmaya karşı uluslararası vergi hukukundaki kurallar (kontrol edilen yabancı kurum kazançlarının vergilendirilmesi kuralları, vergi cennetiyle mücadele yasası, anti-hibrit kuralları, faiz sınırı vb.) büyük ölçüde ortadan kalıdırılmalıdır. Bu yapılırken, AB yönergelerinin belirlediği yetki alanı içinde sadece asgari standartların karşılanmasına yönelik kurallar getirilmelidir.
-Kontrol edilen yabancı kurum kazançlarının vergilendirilmesi, AB Vergiden Kaçınmayla Mücadele Direktifi’nin uygulama alanı içinde işlem bağlantılı bir kötüye kullanım kuralına dönüştürülmelidir. En azından, mevcut aktif katalogdan pasif kataloğa geçiş ve de minimis kuralına geçiş şarttır.
-Vergi Cennetiyle Mücadele Yasası’ndaki dört ceza hukuku tedbiri, tek bir tedbire (genişletilmiş kontrol edilen yabancı kurum kazançları vergilendirilmesine) indirilmelidir.
-Federal Alman Hükümeti, Avrupa Birliği düzeyinde AB Vergiden Kaçınmayla Mücadele Direktifi’nin gözden geçirilmesi için çaba göstermelidir.
-Çıkış vergisi, ölçülülük ilkesine uygun şekilde yeniden düzenlenmelidir. Dolayısıyla, en azından kalıcı bir ertelemeye geri dönülmeli; ayrıca, çıkış vergisi uygulaması için pay sınırı %1›den %25’e yükseltilmelidir.
Dijitalleşme, usul ve denetim bakımından
-Vergi usul hukuku, hem mükellefler hem de idare lehine oalcak şekilde “risk odaklı” (“trafik ışığı sistemi”) olmalıdır.
-Vergi istisna ve iade usulleri ile her türlü başvuru süreçleri bürokratik zoruluklardan arındırılarak, kolaylaştırılmalıdır (özellikle stopaj ile araştırma ve geliştirmeye ilşikin vergi teşviklerinde).
-Vergi incelemelerinde ve tarhlarda güvenilirlik daha hızlı sağlanmalıdır.
-Vergi beyannamelerinin düzeltilmesi usulü önemli ölçüde basitleştirilebilir. Bu, özellikle inceleme çerçevesindeki düzeltmeler için geçerlidir. Olağan düzeltmelerde -mükellef aleyhine- ceza hukuku kaynaklı riskler mümkün olduğunca önlenmelidir.
-Federal ve eyalet düzeyindeki vergi idarelerinin dijitalleşme düzeyi iyi durumda değildir. Burada geniş çaplı bir girişim gereklidir.
-Vergi mükellefleri bakımından, her bilginin yalnızca bir kez kamu makamına iletilmesi ve bilgiye tüm ilgili makamların ulaşmasını sağlayacak “yalnızca bir defa” usulü amaçlanmalıdır.
Görüldüğü üzere, reform önerilerinde, şirketlere potansiyel vergi kaçakçısı gözüyle bakılmaması, vergi yükünün hafifleştirilmesi, usulde kolaylık gibi unsurlar ön plana çıkıyor. Bizdeki son vergi paketinde yer alan yaklaşımdan oldukça farklı, değil mi?