Alkol mü daha tehlikeli cep telefonu mu?
Soru: İçinde bulunduğunuz arabayı nefes mesafesinden izleyen bir hafriyat kamyonundan daha tehlikeli ne olabilir? Cevap: Sürücüsü cep telefonu ile konuşan bir hafriyat kamyonu. Peki şimdi başka bir soru sorayım. Soru: İçinde bulunduğunuz arabayı nefes mesafesinden izleyen, sürücüsü cep telefonu ile konuşan bir hafriyat kamyonundan daha tehlikeli ne olabilir? Cevap: Sürücüsü cep telefonu ile mesaj okuyup mesaj yazan bir hafriyat kamyonu.
Hafriyat kamyonu dedim. Çünkü taşıtların en heybetlisi o olduğu için; yapacağı kazada vereceği zarar çok büyük olduğu için; bugünlerde İstanbul caddelerinde sorumsuzca cirit attıkları için; “görünür kaza” oldukları için. Yukardaki soru ve cevaplardaki “hafriyat kamyonu” ifadesini herhangi bir motorlu araçla, örneğin, “belediye otobüsü”, “halk otobüsü”, “minibüs” veya “özel oto” ile değiştirebilirsiniz.
Peki alkol, bu bilmecenin neresinde? Hindistan’da cep telefonunun yol açtığı trafik kazalarında ölenlerin sayısı, alkollü içki kullanmaktan dolayı ölenlerin sayısını üç yıl önce geçmiş. Dünya Sağlık Organizasyonun (WHO) tahminlerine göre Hindistan’daki yıllık 230.000 kaybın beşte biri, cep telefonu kullanmaktan kaynaklanıyormuş.
The Economist dergisinin “Technology Quarterly” ekinde (Kasım 30-Aralık 6, 2013) cep telefonları ile ilgili bir makale vardı “(Fatal atraction). Bu yazımda söz konusu makaleden yararlandım.
Amerikan İstatistikleri
Amerika Birleşik Devletlerinde 1995 yılından başlayarak trafik kazalarındaki ölümlerin sayısında düşüş gözlenmiş. Kazaya uğrayanların veya görgü tanıklarının trafik kazalarını cep telefonuyla ilgili makamlara haber vermesi, bu düşüşe neden olmuş. Ancak bu düşüş 4 yıl sürmüş. 1999 yılından başlayarak, taşıt sürerken telefon kullananların neden olduğu ölümlerin sayısı, telefonla haber verildiği için kurtarılan hayatların sayısını geçmiş. Günün herhangi bir anında, araç sürerken, 170.000 kişi cep telefonu ile mesaj yolluyor ve 600.000 kişi de telefonu ile konuşuyormuş. National Safety Council’in söylediğine göre, bugün Amerika’da trafik kazalarından yılda 35.000 kişiden fazlası hayatını kaybediyormuş Bunun dörtte biri ise taşıt sürerken telefon kullanmaktan dolayı imiş.
Teknolojiye teknoloji ile çözüm
Yapılan çalışmalar onu gösteriyor ki, araba sürerken telefonla konuşmak dikkat dağıtıcı, tehlikeli. Hele hele mesaj yazmak, daha bir tehlikeli. Kişi her an kaza yapabilir, ya kendi ölebilir, ya da başkalarını öldürebilir. Bugün 140 ülkede araba sürerken telefonla konuşmak yasakmış. Buna karşılık 30’dan fazla ülkede telefonu elle tutmadan konuşmak da yasaklanmış. Ama sadece yasal düzenleme yeterli değil, teknoloji de, “eli işte, gözü telefon denen oynaşta” durumuna çözümler arıyor.
Araba sürerken telefon kullanımında gözü yoldan ayırmamanın bir yolu olarak, sesli komut sistemi düşünülmüş. Ancak nisan ayında Amerikan Ulaştırma Bakanlığınca bir çalışma yapılmış. Araba sürerken telefona sesle mesaj yazdırmanın, elle mesaj yazmak kadar tehlikeli olduğu ortaya konmuş. Araba kullanırken yaşamı tehlikeye sokmamanın en sağlam yolu, telefon kullanımını engellemek. Bu alanda bazı yazılımlar geliştirilmiş. Bu yazılımlar araba seyir halinde iken telefonu iletişime kapatıyormuş. Ancak telefon fetişistleri buna yanaşmayacaktır. Belki araba süren ergen çocuklarını korumak isteyen anne ve babalar, çocuklarının telefonuna bu uygulamayı bir pazarlıkla koydurtabileceklerdir.
Başka bir çözüm olarak arabaların ön koltuğunda oturanların telefon sinyali almasını önleyecek sistemler geliştiriliyormuş. Ama teknolojinin yarattığı bu soruna teknoloji henüz sağlam bir çözüm bulamamış.
Sonuç
Dünya Sağlık Organizasyonu’nun yöneticilerinden Etienne Krug, şöyle demiş: İlk araba ve ilk telefon deneyimini göz önüne alınca, üçüncü dünya ülkelerinde yollardaki trafik katliamı daha feci oluyor. Bir de buna bizim ülke insanımızın cesurluğu(!) eklenince acı sonuç kaçınılmaz. Örneğin, İstanbul’da belediye otobüsü, halk otobüsü, minibüs, hafriyat kamyonu ve beton karıştırıcı kamyonu sürücülerinin seyir halinde iken telefonlarını pervasızca kullandıklarına tanık oluyoruz. Şimdi bir de telefonlar akıllı; görüntü de var. Telefon akıllı da, maalesef kullanıcıları o kadar akıllı değil.
Alkollü araç kullanma ile savaş konusunda gösterilen duyarlılık gerçekten övgüye değer. Ama nedense telefon konusunda fazla bir duyarlılık yok; istatistiklere bile girmiyor. Aynı özenin, cep telefonu için de gösterilmesi gerekir diye düşünüyorum. Yukarıda sözünü ettiğim, Hindistan’a ait istatistiğin Türkiye için de geçerli olabileceği korkusunu taşıyorum. Cep telefonunun trafikte en az alkol kadar tehlikeli olduğuna inanıyorum. Siz ne dersiniz?