Alibaba’nın kriz yönetimi
2021 yılından bu yana Alibaba Group Holding’in başına gelenler ve şirket yönetiminin krizi yönetmek için aldığı inisiyatifler bir örnek vakayı oluşturuyor.
Şirketin şansı, iştiraki Ant Financial’ın banka lisansına sahip olmamasına rağmen bankacılık (tacirlerin bakiyelerine faiz veriyor, onlara ticaret kredisi sağlıyordu) faaliyetlerini yapmaya başlaması ve bakiyelere devlet bankalarının üzerinde faiz ödemesi ile dönmeye başlamış, bundan rahatsız olan düzenleyici kurumların Ant’ın halka arzına onay vermemesi hisse fiyatında hızlı gerilemeyi tetiklemişti.
Mart 2022’de yönetim, hisse fiyatındaki çöküşün sürmesini engellemek ve yönetimin şirketin geleceğine ilişkin duyduğu güveni yatırımcılarına göstermek üzere, 25 milyar dolar (piyasa değerinin yüzde 10’u) büyüklüğünde hisse geri alım programı açıkladı ve alımlara başladı. Rekabet kurumunun şirkete kestiği büyük cezayı yüksek sesle eleştiren Jack Ma, kurduğu üniversitenin ve diğer sivil toplum kuruluşlarının başkanlık görevini bıraktı, Tokyo’ya taşındı ve kamuoyundan uzak kalmaya dikkat etti.
Çevre ve sürdürülebilirlik temalarına 2021 yılından itibaren kamuoyuyla iletişiminde sürekli olarak vurgu yapan yönetim, ESG konusunda duyarlı ve aksiyon alan şirketlere yatırım yapan uluslararası yatırım fonlarını çekme hedefiyle Aralık 2021’de, 9 yıl içinde “karbon nötr” operasyonlara sahip olma taahhüdünü açıkladı.
Halka açık Çinli şirketler küresel yatırımcılarından uzun yıllardır kurumsal yönetim çerçevelerinin zayıflığına ilişkin yoğun eleştirilerle karşılaşıyor. İlişkili taraflarla işlemler, karar alma mekanizmalarında kurumsallık eksikliği, risk yönetiminin zayıflığı ve yatırımcılarla bilgi paylaşımının kısıtlı olması bu eleştirilerin başında gelen konular.
Alibaba yönetimi, yönetim kuruluna mart ayında bir yatırım fonunun, Ağustos 2022’de Hong Kong’lu büyük bir gayrimenkul şirketinin (Hysan) ve uluslararası bir denetim şirketinin Çin şubesinin yönetim kurulu başkanlarını bağımsız üye olarak atayarak, yabancı yatırımcıların bu çerçevedeki endişelerini duyduğunu gösterdi. Tüm bu aksiyonlar hissedeki derin değer kaybının ardından küçük de olsa kazanımlar ile sonuçlandı.
Çin hükümetinin son aylarda büyüme ve inovasyon konusunda özel sektöre ve büyük şirketlere karşı daha destekleyici retoriğini takiben, Jack Ma tekrar Çin’de görüldü ve çok geçmeden Alibaba Group Holding’in yeniden yapılandırılacağı haberi geldi. Halka açık holding şirketleri, piyasa tarafından genelde iştirak değerlerinin toplamının belirli bir miktar altında değerlenir ve buna “holding iskontosu” adı verilir.
Bu değerleme eğiliminin başlıca sebepleri, bazı iştiraklerin grubun geneline göre daha düşük değer yaratıyor olması, finansal raporlamanın ve iştirakler arasındaki finansal ilişkilere ilişkin şeffaflık eksikliği, yapının karmaşıklığı nedeniyle analistler veya yatırımcılar tarafından tekil şirketlere göre çok daha zor anlaşılması, holdingin hissesini alırken bazıları pek de çekici olmayan tüm iştiraklere de dolaylı olarak yatırım yapılıyor olmasıdır.
Alibaba yeniden yapılandırılma sonucunda birbirinden bağımsız 6 ana iş grubuna bölünecek ve beş iş grubu halka arz edilecek, böylece holding iskontosu ortadan kaldırılmış, ayrıca düzenleyici kurumların çok da tasvip etmediği pazar hâkimiyetine sahip dev teknoloji holdingi yapısı ortadan kaldırılmış olacak.
Yatırımcılar tarafından takdir edilen (2 günde yüzde 16 artış) bu yeniden yapılanma planı sonucunda, halka açık hale gelecek iştiraklerin rakipleri seviyesinde (daha yüksek) değerlenmesi, böylece muhtemelen kendilerine iştirak hissesi dağıtılacak yatırımcıların son iki yıldaki kayıplarının telafi edilmesi bekleniyor.
Benzer yeniden yapılanma girişimlerinin yakın zamanda Tencent gibi diğer Çin’li teknoloji holdingleri için de gündeme gelmesi olası. Zira yönetim, sorun çözmek demek. Sorun çözmek ise sorunun kök nedenlerini doğru belirlemek, olası çözümler arasında en iktisadi olanı seçmek ve bunun gerektirdiği ödünleşim (“trade-off ”) ile mümkün.