Algılamalar değişirken

Alper Koç / Yatırım Finansman

Geçtiğimiz bir yıl içerisinde finans piyasalarında yaşanan büyük oynaklık, küresel piyasalardaki katılımcı kitlelerinin duygusal karmaşa yaşamalarına, algılamalarını bu kadar kısa bir süre içerisinde şaşkınlıkla sorgulamalarına yol açtı. Küresel ölçekte sadece bir kaç ay önce yüzyılın krizi olarak adlandırılan ekonomik krizin 6-7 ay gibi çok kısa bir sürede bittiğine, bir daha o kötü günlerin görülmeyeceğine, yaşananların sadece orta vadeli  bir düzeltme olduğuna dair inanç dalga dalga kitlesel algılamalarda değişiklik yarattı.! Böylece iyimser kitlesel algılamanın şiddeti, yılın son çeyreğine girdiğimiz bugünlerde, geçtiğimiz Mart ayına girerken gördüğümüz kötümser kitlesel algılamanın şiddetine yakın bir seviyeye henüz ulaşmasa da, son ayların en yükseğine gelirken, yakın bir zamanda  genel beklentinin aksine hisse senetleri piyasasında bir kez daha sert ve hızlı realizasyonların sinyallerini vermekte. Hisse senetleri piyasasında büyük resimde teknik görünüm ve geri planındaki kitlesel algılama özellikleri açısından uzun vadeli bir ayı piyasası içerisinde orta vadeli yukarı yönlü tepki yükselişi özelliği gösteren bu dalganın görünümünde hala bir değişiklik yok. Tepki yükselişinin, önümüzdeki günlerde uzatmasını devam ettirip olumlu haberlerin etkisiyle 50.000'li rakamlar civarına kadar devamı sözkonusu olabilir, fakat böyle bir alternatif bile büyük resmin görünümünü değiştirmeyecektir. Görünümün değişmesi için, içinde bulunduğumuz uzun vadeli düşüş trendinde, Mart ayında başlayan orta vadeli yukarı yönlü tepki dalgasının, IMKB 100 endeksinin 2007 yılı son çeyreğinde 58.000 tepelerinden itibaren başlattığı düşüş dalgasının tamamını geri alıp o noktaları geçtiğini görmemiz gerek. Bu durumda Türkiye ekonomisinin içinde bulunduğu görünüm  itibariyle, belki de hisse senetleri piyasası tarihindeki en büyük spekülatif dönemlerinden birisi yaşanacak, önümüzdeki bir iki yıl içerisinde endeksin 90.000- 100.000'lü rakamlara kadar yükselmesi gündeme gelebilecektir. Bu  alternatif uzun vadeli senaryolarımız içerisinde hala düşük olasılıkta da olsa mevcuttur, fakat bu alternatifte bile uzun vadeli daha büyük ölçekte bir yükseliş için piyasanın orta vadeli iyi bir alım fırsatı vermesi kaçınılmaz olacaktır.

İçinde bulunduğumuz dönemde unutmayalım ki ; finans piyasalarının hareketleri her zaman aşırılıklara meyillidir ve piyasaların doğası, onun hareketlerinin temelini oluşturan katılımcı kitlesinin doğasından kaynaklanmaktadır. İnsan duygusal bir yaratıktır ve duygularının doğasında her zaman aşırıya kaçma eğilimi vardır. İnsanların oluşturduğu kitlelerin davranışları da, insan doğası temellidir. Finans piyasalarında kitlesel katılımcı psikolojisi; korku, endişe, umut, hırs ve güven gibi duygular içerisinde bir aşırılıktan diğerine savrulurken finans piyasalarının vardığı uç noktalarda bu duygular aşırı ön plana çıkar, böylece bize piyasaların dinamiklerinin hangi yönde ilerlediğinin ve gelecekte hangi yönde ilerleyebileceğini kavrayabilmemiz açısından bir çok ipucu verir. ABD finans piyasaları tarihinde geçtiğimiz 100 yıl içerisinde kayda geçmiş büyük yükselişler ve çöküşlerin geri planında, kitlesel katılımcıların duygularında yaşanan savrulmalar, defalarca kez bunun  örneklerini göstermiştir ve ülkemiz finans piyasalarının kısa tarihi içerisinde bile bunun örneklerini çok kez yaşadık. (1991, 1994,1998, 2001 ve 2008' de olduğu gibi.)