Alacaklı işçiye “arabulucuya başvuru” şartı
İş Mahkemeleri Kanunu'nun yürürlüğe girmesinin ardından işçi-işveren arasında yaşanan uyuşmazlıklarda dava açılmadan önce arabulucuya başvurulması dava şartı haline geldi.
1 Ocak 2018 itibariyle yürürlüğe giren ve zorunlu arabuluculuk olarak adlandırılan “dava şartı olarak arabuluculuğun” işçi ve işveren arasında yaşanan sorunların kısa sürede, düşük maliyetlerle çözülerek mahkemelerin iş yükünün azaltılmasını amaçlıyor.
Arabuluculuk faaliyeti ile taraflar arasındaki uyuşmazlıkların sulh yoluyla, daha kısa sürede, daha düşük maliyetle ve gizli kalarak çözümlenmesi sağlanmakta; bu sayede yargının iş yükü de azalmaktadır. Yargılama neticesinde davanın her iki tarafının da memnun olması mümkün değilken arabuluculuk, her iki tarafı da memnun edecek bir sonuca ulaşılmasını sağlamaktadır.
Arabulucuya gitmek zorunlu, ancak arabulucuda uzlaşmak zorunlu değildir. Bu nedenle taraflar arasında anlaşma sağlanamazsa mahkemeye gidilmesinde herhangi bir engel bulunmamaktadır. Taraflar arabulucu huzurunda anlaşamazlarsa, söz konusu uyuşmazlık hakkında dava yoluna başvurmak mümkündür.
Arabuluculuk görüşmeleri sonunda tarafların anlaşmaya varmaları halinde, üzerinde anlaşılmış olan hususların taraflar tarafından tekrar yargı konusu yapılması mümkün değildir.
Arabuluculuk görüşmelerine taraflar bizzat, kanuni temsilcileri veya avukatları aracılığıyla katılabilirler. İşverenin yazılı belgeyle yetkilendirdiği çalışanı da görüşmelerde işvereni temsil edebilir ve son tutanağı imzalayabilir.
***
İşçinin alacakları
Çalışan tarafından talep edilebilecek;
- Kıdem tazminatı,
- İhbar tazminatı,
- Kötü niyet tazminatı,
- Ayrımcılık (eşitliğe aykırılık) tazminatı,
- Sendikal tazminat,
- Ücret, prim, ikramiye, fazla mesai ücreti,
- Kullanılmayan yıllık izin ücreti alacağı,
- Hafta tatili ücreti,
- Belirli süreli iş sözleşmesinin erken feshinde bakiye süre ücreti,
- Ulusal bayram ve genel tatil ücreti ve benzeri işçilik alacaklarının söz konusu olması halinde arabulucuya gidilmesi gerekiyor.
Ancak, iş kazası veya meslek hastalığından kaynaklanan maddi veya manevi tazminat davaları ile bunlarla ilgili tespit, itiraz ve rücu davaları arabuluculuk kapsamı dışındadır.
***
İşverenin alacakları
Sadece işçiler için değil, işverenler için de arabulucuya başvurulması zorunludur. Yine, işveren tarafından talep edilecek;
- İhbar tazminatı,
- Cezai şart,
- Haksız rekabete bağlı tazminat,
- Avansın iadesi,
- Eğitim gideri ve benzeri alacak ile tazminat talepleri için dava açmadan önce arabulucuya başvurulması zorunlu olacaktır.