Aklıma takılan sorular!

Hangi konuda olacak, altın ihracatında... Daha spesifik söyleyelim, İran'a yapılan altın ihracatında.
Önce elimizde neler var, onlara bakalım:
- TÜİK'in resmi kayıtlarına göre bu yıl ilk altı ayda şimdiye kadar bir yılda bile görülmeyen düzeyde altın ihraç ettik.
- 2009 yılının tümünde 4.6 milyar dolarlık altın satmıştık, bu yılın ilk yarısında ise 5.4 milyar dolara eriştik.
- 2002-2011 dönemini kapsayan son on yılın 2009 hariç tümünde net altın ithalatçısıydık; bu yıl yeniden net ihracatçı konumuna geçtik.
- Altı aydaki 5.4 milyar dolarlık altın ihracatının yüzde 80 oranındaki 4.4 milyar dolarlık kısmını İran'a yaptık.
- İran pazarı birden ortaya çıkıverdi, bu pazarı adeta birden keşfettik. Bu ülkeye 2008 ve 2009'da 1 dolarlık bile altın satmamışız. 2010 ve 2011'de 82 ve 54 milyon dolarlık ihracat yapmışız.
- 2012'ye gelmişiz; ocakta yine 1 dolarlık ihracat bile yok. Şubatta 1.7 milyon dolarlık yok sayılacak kadar az ihracat söz konusu. Martta "keşif başlamış", ihracat 480 milyon dolara çıkmış. İran pazarını tam "keşfetmemiz" daha sonra. Nisanda 1.2 milyar, mayısta 1.4 milyar, haziranda 1.3 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirmişiz.
- Kamuoyundaki yaygın iddia, bu ihracatın İran'dan alınan petrol ve doğalgazın bedelinin ödenmesi karşılığında yapıldığı yönünde. Ama resmi veriler aksi bir tablo ortaya koyuyor. TÜİK'e göre, İran'a altı ayda yapılan 4 milyar 394 milyon dolarlık altın ihracatının 4 milyar 384.7 milyon doları peşin, 9.2 milyon doları da mal mukabili ödeme yöntemiyle yapıldı. Yani altın ihracatının yüzde 99.8'i peşin ödeme yöntemiyle gerçekleştirildi.
- İran'a dönük altın ihracatının yaklaşık 3.7 milyar doları Atatürk Havalimanı yolcu salonu gümrüğünden, 700 milyon dolar kadarı da Atatürk Havalimanı kargo gümrüğünden yapıldı.
- İran'a dönük altın ihracatı, parasal olmayan, yani ticari altından oluşuyor. İran Merkez Bankası'nın, rezervindeki altın oranını artırmak amacıyla bir alımı söz konusu olsaydı, bu altın "parasal altın" sayılacak ve dış ticaret kayıtlarında görülmeyecekti. Dolayısıyla eğer uluslararası mevzuata aykırı bir işlem yapılmıyorsa, bu ihracat İran Merkez Bankası'nın altın alımına dönük bir işlem değil.

***

Bu sıraladıklarımız, sahip olduğumuz veriler. Ama bu veriler tüm sorularımızın yanıt bulmasına yetmiyor, bir boşluk, bir eksiklik var. Üstelik sorular çok basit; ama yanıtı yok; en azından biz bilmiyoruz:
- Şimdiye kadar yıllık en fazla 4.6 milyar dolarlık altın satmışken, son on yılın ortalamasındaki ihracat 1.4 milyar dolarda kalmışken, bu yıl ne oldu da altı ayda 5.4 milyar dolarlık altın satabildik?
- İran altın mı yiyip-içmeye başladı, bu talebin nedeni ne?
- İran altın almak için özellikle Türkiye'yi mi tercih ediyor, yoksa başka ülkelerden de yüklü miktarda ithalat gerçekleştiriyor mu?
- Her ne kadar resmi kayıtlar İran'a dönük altın ihracatının peşin ödeme yöntemiyle yapıldığını söylüyorsa da, kabul etmek gerekir, zihinler bulanık. İran peşin parayla ithalat yaptığına göre ki, kayıtlar öyle söylüyor, neden Rusya'yı, Çin'i, Güney Afrika Cumhuriyeti'ni değil de Türkiye'yi tercih ediyor? Bizim altını daha ucuza satmamız da söz konusu olamayacağına göre...
- TÜİK, İran'a ihraç edilen altının parasal olmayan, yani ticari altın olduğunu açıkladı. Merkez Bankası'nın ödemeler dengesi kayıtları da, TÜİK kaynaklı olduğu için bu yönde. TÜİK kayıtları bunu söylüyor olmakla birlikte, acaba bu altın bir şekilde İran Merkez Bankası rezervine eklenen parasal altın kategorisine mi giriyor? Böyle bir durum varsa, Türkiye'nin ihracatı şişirilmiş olmuyor mu?
- Bu ihracat, resmi kayıtlara göre takas değil; yani İran'dan alınan petrol ve doğalgazın ödenmesinin altın olarak yapılması söz konusu değil. Resmi kayıtlar böyle söylüyor. Gerçi altın satışı takas yoluyla yapılmış olsa bile ihracat. Ama, bu kadar altını İran'a satmayı kim akıl etti, bu kadar altın nereden toplandı, toplanıyor ve İran'daki bu pazar nasıl keşfedildi?
- Ocak ayında sıfır olan, şubatta yalnızca 1.7 milyon dolar olarak gerçekleşen ihracatın son üç aydır milyar doların üstünde seyretmesini "onlar alıyor, biz satıyoruz" diye açıklamak, geçiştirmek mümkün mü?