Akaryakıt dağıtım piyasasında hareket
İntifa sözleşmelerinin 5 yılla sınırlanmasından bu yana akaryakıt piyasasında önemli bir hareketlilik yaşanıyor. Bir yandan bazı firmalar EPDK kararlarıyla sistem dışına çıkarlarken, bir yandan yeni kurulup sisteme dahil olan firmalar kendilerine pay arıyorlar. Önemli satın almalar ve el değiştirmeler yaşanırken, çık hızlı büyüme gösteren firmalara rastlanıyor. Beş büyükler ise açık ara büyüklüklerini korumalarına karşın, Pazar paylarında küçük te olsa bir gerileme yaşıyorlar. Piyasa da hareketlilik sürüyor.
Akaryakıt dağıtım piyasasında yeni açılan şirketler, kapananlar ve el değiştirenlerle hareketli bir dönem yaşanıyor. Arkadaşımız İbrahim Ekinci'nin araştırma haberine göre, son iki buçuk yıl içersinde EPDK'nın lisans iptalleriyle akaryakıt dağıtım piyasasından 26 şirket çekilirken, kurulan 16 yeni şirket piyasaya girdi. Ve bunun sonucunda piyasada 56 şirket varken, sayı 46'ya geriledi. Piyasadaki bu 46 şirketten 30'unun payı yüzde 1'in altında, 16'sının payı ise yüzde 1.1 ile yüzde 23.1 arasında değişiyor.
2010 yılında beş büyüklerin Petrol ofisi, Shell-Turcas, Opet, BP ve Total'in piyasa payları yüzde 78.8 iken, intifa sözleşmelerinde devirlerin 5 yılla sınırlandırılmasıyla birlikte gelişmeler küçükler lehine işleyince 2012 yılında 5 büyüklerin piyasa payı toplamda yüzde 8.4 gerileyerek yüzde 70.4 oldu. Bu arada 2010 yılında binde 4 paya sahip olan devletin dağıtım şirketi Türk Petrol yaptığı atakla pazar payını yüzde 6.6 seviyesine çıkararak Total'in önüne geçip 5. Sıraya yerleşti. 2012'nin değişen ilk 5'ine göre ise böylece Pazar payları 71.2'ye yükseldi.
İsmail Aytemiz, 1997'de kurup 700 istasyonla yüzde 4.7'lik Pazar payına ulaştırdığı Ak-pet şirketini 2008 yılında Türkiye'ye giren Rus petrol şirketi Lukoil'e sattı. Ancak, Lukoil'e geçen Akpet'in pazar payı 2012 yılına gelindiğinde yüzde 1.9'a geriledi. Lukoil istasyonlarının pazar payı da yüzde 1.4 seviyesinde olduğu için toplam pay yüzde 1.6 gerileyerek 3.1 seviyesinde kaldı.
İsmail Aytemiz anlaşmasında "Aynı işi yapamaz kısıtlaması" olmadığı için dağıtım lisansı alarak Aytemiz istasyonlarını amcaya başladı. 2010 yılında binde 3 piyasa payı varken 2012 yılında 287 istasyona ulaşarak Pazar payını yüzde 450'nin üzerinde artırarak yüzde 1.7'ye çıkardı ve 11. Sıraya yerleşti.
2010 yılında Pazar payı yüzde 1.5 olan M'oil'i Süleyman Bölünmezden satın alan Demirören grubu adını Milan Petrol olarak değiştirdi. Son iki yılda önemli atılım yapan ve İETT'ye akaryakıt satmaya başlayan Milan Petrolün 2012 yılı piyasa payı yüzde 2.1'e yükseldi. Ve Milan petrol Pazar payı büyüklüğünde 8. sıraya oturdu.
Mahmut Aslan'ın Asya Akaryakıt şirketi 2010 yılında Full markasıyla piyasaya hızlı bir giriş yaptı. 2010 yılında binde 1 piyasa payıyla piyasaya girip kendi istasyonlarında bayi karını tüketiciye indirim olarak kullanan ve bayi satın almaları yapan Full 2012 yılında Pazar payını yüzde 1.7'ye çıkararak ilk onbir arasında yerini aldı. Bir süre önce Türkiye akaryakıt piyasanında yüzde 23.1 payı olan Petrol Ofisi'ndeki hisselerini satıp bu piyasadan çıkan Aydın Doğan şimdi Full'un yüzde 60'ını satın almak üzere Mahmut Aslan ile masada. Satışın sonbaharda tamamlanacağı belirtiliyor.
Beş büyüklerden birinin altıncılığa düştüğü akaryakıt dağıtım piyasasında ilk 5 firmanın 2012 yılı Pazar payları şöyle: Petrol ofisi yüzde 23.1, Shell-Turcas yüzde 16.2, 0pet yüzde 14.9, BP yüzde 9.7 ve Türk Petrol 6.6.
Görüldüğü gibi akaryakıt dağıtım piyasasında intifa sözleşmelerinin 5 yıl ile sınırlandırılmasından sonra, hareketli bir dönem yaşanmış durumda. Bir yandan sistem dışına çıkan ve sisteme yeni katılan firmalar söz konusu. Bir yandan özellikler küçükler lehine, büyükler aleyhine istasyonlarda el değiştirmeler yaşanıyor. Bir yandan da satın almalarla firmaların el değiştirdiğine tanık oluyoruz.
Bakalım bu hareket ne kadar devam edecek ve bunun sonrasında akaryakıt dağıtım piyasasında nasıl bir durum ortaya çıkacak.