Ahlaki çöküntü!
ARKA PLAN / Mehmet Uğur Civelek Geçtiğimiz hafta içinde ABD merkezli olarak yaşanan ve küresel düzeyde piyasaları etkileyen gelişmeler daha uzun bir süre konuşulacak. Sırtında yumurta küfesi taşıdığı için sadece kısa vadede günü kurtarmaya odaklananlar daha önce olduğu gibi yine kendi ürettikleri masalların etki alanını genişletmeye çalışacaklar; Bu çabaları ile sorunların daha da ağırlaşmasına ve ileride ortaya çıkacak maliyetlerin olabildiğince yıkıcı olmasına destek vermek dışında bir şey yapmamış olacaklar. Adını doğru koyalım, 1994 yılında Bankalardaki tasarruf mevduatına sunırsız devlet güvencesi vermek ile ABD ekonomisinde yaşananlar eş anlamlıdır ve benzeri sonuçlar üretmeye adaydır. Ahlaki çöküntünün giderek artması ve yaygınlaşması olasılığı çok yüksektir. Bu durumdan nemalanma ihtiyacı ve merakı içinde olanlar konuyu daha farklı imiş gibi pazarlamaya ve beklentileri kendi çıkarları doğrultusunda yönlendirmeye çalışacaklar. İleride ödenecek maliyetin yıkıcılığını unutturmak gayreti içinde olacaklar. Bizde gerçekçi olmak, orta vadede ortaya çıkacak maliyetleri öne sürerek yapılan yanlışları sergileyerek insanları dikkatli olmaya davet etmeye devam edeceğiz. Bu aşamada ilk akla gelen soru doların değeri ve buna bağlı olarak başta petrol ve altın olmak üzere emtia fiyatlarının yönü üzerinde yoğunlaşıyor. Zira ortaya çıkacak enflasyonist baskının şiddeti ve yaşanacak durgunluğun boyutu ve süresi konusunda belirleyici olacaklar. Federal Reserve boyutunu bugünden kestiremediği bir kefalet altına, salt günü kurtarmak adına girer ise, çıkardığı paranın değeri ne olur? Söz konusu paranın değerleneceğini iddia edenlere güvenebilir ve tavsiyelerine uyarmısınız? Yoksa dolardan, dolar cinsi yatırımdan ve bunları tavsiye edenlerden uzak durmayı tercih eder misiniz? Lafı uzatmayalım, orta vadede dolar değer kaybetmeyi sürdürecek, aksi yöndeki manipülasyonlar tahribatı daha da artıracak. Petrol ve altın başta olmak üzere emtia fiyatları dolardaki değer kayıplarına paralel olarak tırmanacak. Federal Rezerve'nin kefil olduğu rakam zaman içinde büyüyecek; piyasalara teslim Merkez Bankası'nın elinden bir şey gelmeyecek; siyasi irade de bu duruma gelecek tepkiler nedeniyle kayıtsız kalacak. Ekonomi uzun süreli bir durgunlukta giderek daha fazla bunalacak ve enflasyon baskısı kademeli olarak tırmanıyor olacak. Kısa vadede günü kurtarmak üzere bu eğilimi sipariş eden kesimler orta vadede devasa maliyetlerle karşılaşıp tüm güçlerini kaybedecekler. Yukarıda özetlemeye çalıştığımız eğilimler yeni değil: 11 Eylül 2001 sonrasında oluştu ve güçlenerek devam ediyor. Bu süreçte faiz yükseltme, dalgalanmalar veya başka önlemler etkili olamadı. Dengesizlikler büyüdü sorunlar ağırlaştı, FED teslim olarak azalan itibarı ile son restini çekti. Kısa vadede farklı algılama ve yönlendirmeler söz konusu olsa bile orta vadede hiç bir şey değişmeyecek. Belli bölgeler ve malum sektörler dünyayı büyük bir felakete sürüklemeye devam edecekler. Yine kısa vadede yanlış yapanların ödül aldığını ve orta vadeli eğilimlere göre tutarlı davrananların cezalandırıldığı hissine kapılabilirsiniz. Sabredin, beklentileri artık yönlendiremediklerini anladıklarında yaşanacakları tribünden izlemeyi tercih edin; sahaya girmeyin...