Ah fıtrat, ah...
Bilin bakalım
Bilin bakalım aşağıdaki şu ülkeler hangi konuda Türkiye’den daha ileride: Kenya, Namibya, Tanzanya, Vietnam, Arnavutluk, Uganda, Ermenistan, Kamboçya, Nepal, Zambiya. Ülkeleri görünce tahmin etmek zor. Onun için cevabı ben vereyim. Bu ülkeler kadın ve erkek eşitliği konusunda bizden ileride.
World Economic Forum’un çıkardığı “The Global Gender Gap Report” sonuçlarına göre Türkiye 125’inci sırada. Yukarıda sözü edilen ülkelerin de sıraları şöyle: Kenya 37, Namibya 40 , Tanzanya 47, Vietnam 76, Arnavutluk 83, Uganda 88, Ermenistan 103, Kamboçya 108, Nepal 112, Zambiya 119. Ne kadar iç açıcı değil mi?
Bir endeks
Dünyadaki kadın ve erkek eşitliğini inceleyen bu rapor (The Global Gender Gap Report) 2006 yılından beri düzenleniyor. Bu endeks oluşturulurken dört boyutta değerlendirme yapılıyor.
1- İktisadi hayata katılım ve fırsat (Economic participation and opportunity)
Bu boyutta kadın ve erkeğin işgücü piyasasına katılım oranları, benzer işlerde alınan ücretlerin eşitliği, resmi ve özel sektördeki kadın ve erkek üst düzey yönetici sayısı oranları, teknik ve profesyonel kadın ve erkek çalışan oranları göz önüne alınıyor. Listede Türkiye 132’inci sırada. Listenin başında Burundi, Norveç, Malawi, USA ve Bahama var.
2- Eğitim düzeyi (Educational Attainment)
Bu boyutta okuma yazma bilen kadın ve erkek oranları, ilköğretime kayıt olan kız ve erkek öğrenci oranları, orta öğretime kayıt olan kız ve erkek öğrenci oranları, yüksek öğretime kayıt olan kız ve erkek öğrenci oranları göz önüne alınıyor. Listede Türkiye 105’inci sırada. Öte yandan 35 ülke 1’inci sırada yer alıyor.
3- Sağlık ve ömür (Health and Survival)
Bu boyutta doğumdaki kız ve erkek çocuk oranları, kadın ve erkek beklenen ömür uzunluğu oranları dikkate alınıyor. Türkiye burada diğer 31 ülke ile birlikte 1’inci sırada.
4- Siyasi hayata katılım (Political Empowerment)
Bu boyutta, parlamentolardaki kadın ve erkek üye sayıları oranları, kadın ve erkek bakan sayısı oranları, son 50 yıl içinde kadın devlet başkanlığı süresinin erkek devlet başkanlığı süresine oranları dikkate alınıyor. Türkiye’nin yeri, 113’üncü sırada. Bu listede ilk 10 ülke ise şöyle: İzlanda, Finlandiya, Norveç, Nikaragua, İsveç, Ruanda, Danimarka, İrlanda, Hollanda, Bangladeş.
Kadın erkek eşitliği önemli mi?
Kadın ve erkek eşit mi? Biliyorum ki, anatomik olarak zinhar eşit değil; iyi ki de değil. Zaten eşitlik denince kimsenin aklına bu boyut gelmiyor. Ve bu endeksten görüldüğü gibi kadın ve erkek eşitliği konusunda, ne yazık ki, ligin en alt sıralarındayız.
Kadın ve erkek bu alemin iki ortağı. Eğer çağdaş ve uygar olduğumuzu iddia ediyorsak eşitlik sağlanmalıdır. Kadını sadece bir doğum makinesi olarak görmek, onu sadece annelik makamına layık görmek, en hafif deyimiyle büyük haksızlıktır. Kadını iş hayatından ve toplumsal yaşamdan ayrı düşünmek, rasyonel bir düşünce tarzı değildir; kaynak israfıdır. İnsanlığın fıtratına sığmaz.
Sonuç
Yukarıda sözünü ettiğim endeks, 2006 yılından beri düzenleniyor. 2006 yılında Türkiye’nin yeri 105’inci sıra idi. 2014 yılında ise 125’inci sıraya gerilemişiz. Başka bir deyişle, kadın ve erkek eşitliği konusunda küme düşüyoruz. Görünen o ki, bu gidişle daha da düşeceğiz. Bardağın dolu tarafına da bakmak gerek. Kadın ve erkek eşitliği konusunda şu ülkelerden ileri sırada yer alıyoruz: Cezayir, Habeşistan, Oman, Suudi Arabistan, Moritanya, Gine, Fas, Ürdün, Lübnan, İran, Mali, Suriye, Çad, Pakistan, Yemen; ama şimdilik.
Şimdi düşünüyorum da...Bu eşitsizliği artıran fıtrat da ne fıtratmış yani.