Ağustos'un yarısı yaz yarısı kış

Büyürken bazı atasözü ve tanımları öğrenir ve aklımızın bir köşesine yazarız. Bunları zamanı geldiğinde çağrışımla anımsayabilir, hatta biz de büyüklerimiz gibi cümlelerimizde kullanır ve geleceğe taşır oluruz. Böylece anonim bir öğrenme sürdürülebilir bilgiye dönüşür. Deneyimlerin ve uzun süreli gözlemlerin sonucu olagelen bu bilgiler içinde hava durumu ve iklimle ilgili olanlar çok bilinenler arasındadır. Halkın takviminde iklim ön plandadır. Ulusal bir güzellik olarak niteleyebileceğimiz Saatli Maarif Takvimi'ni özel kılan öğelerden biri de takvimdeki geleneksel hava durumu bilgileridir. Mevsimler, yağmur, rüzgâr, fırtına, kar, aşırı sıcak ve soğuklar üzerine söylenenler arasında "Ağustosun yarısı yaz yarısı kış" atasözü takip ve kullanımımdadır. "Ağustosun on beşi yaz on beşi kış" şeklinde de kullandığımız bu atasözünün çıkış noktasını ve iklim değişikliği sonrasındaki akıbetini merak ettim. Araştırdım. 31 Temmuz ile 7 Ağustos arasında yılın en sıcak ve nemli günlerinin yaşandığı döneme "Eyyamıbahur" deniyor. Bu günler Kuzey Yarımküre'de Köpek Günleri (Dog days) adı ile de biliniyor. Bu adlandırma Büyük Köpek Takım Yıldızı'nda yer alan bir çift yıldız ve en parlak yıldız olan Sirius (Ak Yıldız, Köpek Yıldız) doğuşu ile kavurucu-nemli-aşırı sıcakların başlangıcını belirtmekte. Sirius'un MIsır, Yunan ve Türk mitolojilerinde çok önemli bir yeri var. Önceleri leylekleri görürdük yazın ilk habercisi olarak. Yüksek binalar arasında şimdi pek göremiyoruz. Belki de ben göremedim. Bazen yok oldular gibi de geliyor. Eskiden mart başında leylekler gelir ve 28 Ağustos'ta gidermiş. Bu da tam hazanın gelişi demek. Bu yıldan başlayarak leylekleri özel olarak takip edeceğim. Doğaya eşgüdümde konuşabilmek, çiçeklerle, hayvanlarla, havanın kendi halindeliği ile yaşamak mucizevi. Yerküre böyle güzel. Yerküremiz kendi döngüleri ile mükemmel. İşte tüm bunları insan eli ile bozmak, iklimi değiştirecek eylemlerle yaşamak ise korkutucu. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü'nden edindiğim son on yılın ağustos ayı İstanbul günlük sıcaklık verilerine bir üst bakış yaptım. Günlük en az, en çok ve ortalama sıcaklıkları grafikledim. "Ağustosun yarısı yaz yarısı kış" demek mümkün değil. Gayet tabi iklimle ilgili değerlendirmeleri en az önceki 30-50 yıllarda yapmak ve bu durumu uzmanlarına bırakmak gerek. Biliyorum. Lakin iklimler değişiyor. Bizler bunu bizzat yaşıyoruz. Geçen hafta "Eyyamı-bahur" İstanbul'da bariz yaşandı. Güzelim ülkemizin, vatanımızın demokrasi iklimi için hep beraber gayret ettiğimiz bu zor günlerde yerküremiz de direniyor. 

İTÜ Öğretim Üyesi Prof.Dr.Filiz Karaosmanoğlu tarafından kaleme alınan Sürdürülebilir Yaşam köşesi, SÜT-D işbirliği ile hazırlanmıştır.