Ağustos ayı bütçe gerçekleşmeleri

Ağustos sonu itibari ile açıklanan büt­çe gerçekleşmelerine baktığımızda bir önceki yılın aynı dönemine göre;

-Bütçe giderlerinde %84,1,

-Faiz giderlerinde %91,

-bütçe açığında %154

artış meydana gelmiş.

Faiz hariç giderlerde ağustos sonu itiba­rıyla bütçenin %55,5’ine, faiz giderlerinde ise %60,1’ine ulaşılmış durumda.

Gelirler tarafına baktığımızda, ilk 8 aylık dönemde;

-Bütçe gelirlerinde %75,2

-Vergi gelirlerinde %69.6

artış olmuş.

Bütçe açığında; yıllık 2,65 Trilyon olarak öngörülen tutar ilk 8 aylık dönemde 973 milyar TL olarak gerçekleşmiş.

Faiz hariç 1,4 trilyon TL olarak öngörü­len yıllık bütçe açığının ilk 8 aylık dönem­de 209 milyar TL olmuş.

Faiz giderlerinde uygulanan programın bir gereği olarak bir artış söz konusu ise de bütçe açığı rakamlarında bu gerçekleşme­lere göre hedeflerin içerisinde kalınabile­ceği söylenebilir.

Vergi gelirleri gerçekleşmeleri

Gelir tarafında en önemli fark, geçi­ci gelir ve kurumlar vergisi ödemelerinin ağustos ayından eylül ayına kaydırılma­sı olduğunu görüyoruz. Yaklaşık 400 mil­yar liralık bir vergi ödemesinin eylül ayına kaydığını varsayarsak, bu tutarı da ekledi­ğimizde vergi gelirlerinde %85, genel büt­çe gelirlerinde %90 artış oranı oluyor. Bu haliyle gelirler tarafında da kayda değer bir sıkıntı yok.

İthalatta yavaşlama

Gelirler tarafında en dikkat çekici duru­mun ithalata dayalı vergilerde gözlemleni­yor. Bunu hem cari açık rakamlarında, hem de dış ticaret istatistiklerinde görüyor­duk. Sekiz aylık gerçekleşmelere göre it­halde alınan katma değer vergisi bir önce­ki yılın aynı dönemine göre sadece %56,2, özel tüketim vergisinde de %70 oranında artış olmuş. Hem katma değer vergisi ora­nında hem de bazı özel tüketim vergisi ka­lemlerinde yapılan artışlara rağmen ger­çekleşmenin sınırlı kalması ithaldeki da­ralmanın net göstergesi durumundadır. Aylık olarak baktığımızda, Ağustos ayında bir önceki yılın aynı ayına göre özel tüke­tim vergisinde %23,2, ithalden alınan kat­ma değer vergisinde ise %13,2 oranında ar­tış olduğunu görüyoruz.

İçeride ekonomik gidişatın bir ay geri­den en iyi göstergesi olarak değerlendire­bileceğimiz dahilde alınan KDV bir önceki yılın aynı ayına göre ağustos ayında %71,7 oranında artmış. Temmuz ayında dahil­de alınan KDV de bir önceki yılın aynı ayı­na göre azalış vardı. Bu geçen yıl ekonomik aktivitelerin daha hızlı olması yanında cari yılın haziran ve temmuz aylarında ekono­mideki kısmi yavaşlamayı da doğrular ma­hiyettedir.

Genel değerlendirme

Bütçe gerçekleşmelerini uygulanan enf­lasyonla mücadele programı çerçevesin­de değerlendirdiğimizde; harcamalar ta­rafında 8 aylık dönemle özellikle mal ve hizmet alım giderleri tarafındaki artış ora­nının %66 gibi bir seviyede kalması olum­lu. Toplam bütçe giderleri gerçekleşmele­rinde %84,1 artış olması gelir gider dengesi ve bütçe hedefleri bakımından uyumlu ol­sa da, daha minör kalemler olarak bakıldı­ğında özellikle psikolojik etkisi yükse tem­sil giderleri gibi küçük kalemlerde alınabi­lecek mesafeler olduğunu söylemeliyiz.

Bütçenin genel gerçekleşmeleri itiba­rıyla bütçe hedefleri içerisinde kalınması noktasında temelde bir sorun görünmese de bazı alanlarda bir miktar gevşeme oldu­ğunu söylemek yanlış olmaz. Bütçe rakam­larındaki yüksek artış kalemlerinin per­sonel gibi cari harcamalar tarafında değil, yatırım ve stratejik sektörler destekleri tarafında olması tercih edilir. Bu aynı za­manda uygulanan programın ekonomide­ki yavaşlama etkisinin sektörler bazında doğru yönetildiğine işaret olur. Bu konuya şimdilik sadece dikkat çekmekle yetiniyo­ruz. Onun dışında bütçe gerçekleşmelerine bakarak tek cümle ile söyleyebileceğimiz yıl sonu itibarıyla olağanüstü bir durum ol­madığı taktirde bütçe gerçekleşmeleri ön­görülen rakamlar içerisinde kalabilecektir.