Ağır ve tehlikeli işlerde mesleki eğitim şart
Okurlarımızın bu aralar en çok sorduğu soru, mesleki eğitim almayanları çalıştırıp, çalıştıramayacakları konusu.
İş Kanunu'nda "Onaltı yaşını doldurmamış genç işçiler ve çocuklar ile çalıştığı işle ilgili mesleki eğitim almamış işçiler ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamaz." hükmü bulunmaktadır. Bu hükme dayanarak çıkartılan Ağır ve Tehlikeli İşlerde Çalıştırılacak İşçilerin Mesleki Eğitimlerine Dair Tebliğ'de de Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği ile belirlenen ağır ve tehlikeli işlerde çalışan /çalıştırılacak işçilerin mesleki eğitime tabi tutulmaları ve bu eğitimlerinin belgelendirilmesi zorunlu hale getirilmiştir.
***
Mesleki eğitim zorunluluğu
01.01.2009 tarihinden itibaren Ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılacak işçilerin, işe alınmadan önce, mesleki eğitime tabi tutulmaları zorunludur. İşyerinde yapılan işler, asıl iş itibariyle "Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği" kapsamında yer almakla birlikte, işçinin yaptığı iş ağır ve tehlikeli işler kapsamı dışında ise, 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında mesleki eğitim alma zorunluluğu aranmayacaktır.
Hangi işlerin ağır ve tehlikeli işlerden sayılacağı "Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği" Ek:1 çizelgede belirtilmiştir. İşyerinde bu işleri gören işçiler mesleki eğitim almak zorundadır. Tebliğ, işyerinde yapılan işler, asıl iş itibariyle Yönetmelik kapsamında yer almakla birlikte, işçinin yaptığı iş ağır ve tehlikeli işler kapsamı dışında ise mesleki eğitim alma zorunluluğu aranmayacağını belirtmiştir. Buna göre mesleki eğitim zorunluluğu için iki koşul birlikte aradığından işyerinde yapılan işlerin Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği kapsamında olması ve işçinin yaptığı işin de ağır ve tehlikeli işlerden sayılması gerekmektedir.
Ağır ve Tehlikeli İşlerde Çalıştırılacak İşçilerin Mesleki Eğitimlerine dair tebliğde; Mesleki eğitim "Örgün veya yaygın eğitim yoluyla bireyleri mesleğe hazırlamak, meslek sahibi olanların mesleklerinde gelişmelerini ve yeni mesleklere uyumlarını sağlamak amacıyla gerekli bilgi, beceri, tavır ve değer duygularını geliştiren ve bireylerin fiziki, sosyal, kültürel ve ekonomik yeteneklerinin gelişim sürecinin bir plan içerisinde yürütülmesini sağlayan eğitimi"
Mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumları ise "mesleki ve teknik eğitim alanında, diplomaya götüren orta öğretim kurumları ile belge ve sertifika programlarının uygulandığı her tür ve derecedeki örgün ve yaygın eğitim-öğretim kurumlarını" ifade ettiği belirtilmiştir.
***
Mesleki eğitimin belgelendirilmesi
Mesleki eğitimin nasıl belgelendirilmesi gerektiği Tebliğ'de belirtilmiştir. Tebliğe göre ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılacak işçilerin aşağıda belirtilen belgelerden birisine sahip olmaları zorunludur:
a) 3308 sayılı Kanun'a göre verilen diploma, bitirme belgesi, yetki belgesi, sertifika, bağımsız işyeri açma belgesi, kalfalık, ustalık ve usta öğreticilik belgelerinden birisi,
b) 25 / 8 / 1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu'nun 48'inci maddesi ile 31 / 12 / 2008 tarihli ve 27097 (6. mükerrer) sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan "Türkiye İş Kurumu İşgücü Uyum Hizmetleri Yönetmeliği"nin 4'üncü maddesinin (f) bendine göre faaliyet gösteren kurslardan aynı Yönetmeliğin 23 üncü maddesine göre alınan kurs bitirme belgesi,
c) 08 / 02 / 2007 tarihli ve 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu'nun 2'nci maddesinin (g) ve (i) bentlerine göre faaliyet gösteren kurslardan alınan kurs bitirme belgesi, operatör belgesi ve sürücü belgesi,
ç) 11 / 7 / 2002 tarihli ve 24812 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Patlayıcı Madde Ateşleyici Yeterlilik Belgesi'nin Verilmesi Esas ve Usullerinin Belirlenmesi Hakkında Yönetmelik kapsamında alınan ateşleyici yeterlilik belgesi,
d) Yukarıda sayılanların dışında kuruluş kanunlarında veya ilgili kanunlarca yetkilendirilmiş kamu kurum ve kuruluşları ile Milli Eğitim Bakanlığı'nın ilgili biriminin onayının alınması şartıyla kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, eğitim amaçlı faaliyet gösteren vakıf ve dernekler, işçi ve işveren kuruluşları ile
bünyelerinde kurulu iktisadi işletmeler veya işveren tarafından düzenlenen eğitim faaliyetleri sonucunda verilen belgeler,
e) Uluslararası kurum ve kuruluşlardan alınan ve Milli Eğitim Bakanlığı tarafından denkliği sağlanan belgeler.
f) 30/12/2008 tarihli ve 27096 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Mesleki Yeterlilik, Sınav ve Belgelendirme Yönetmeliği kapsamında verilen meslekî yeterlilik belgeleri,
01.01.2009 tarihinden önce Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği kapsamına giren işlerde çalışmaya başlayan işçilere Milli Eğitim Bakanlığı ile kuruluş kanunlarında veya ilgili kanunlarca yetkilendirilmiş kamu kurum ve kuruluşları ile Milli Eğitim Bakanlığı'nın ilgili biriminin onayının alınması şartıyla kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, eğitim amaçlı faaliyet gösteren vakıf ve dernekler, işçi ve işveren kuruluşları ile bünyelerinde kurulu iktisadi işletmeler veya işverenlerle yapılacak protokoller çerçevesinde verilecek en az 32 en çok 40 saatlik eğitim sonucu düzenlenecek belgelere sahip olanlar mesleki eğitim almış olarak kabul edilecektir.
***
Mesleki eğitim olmadığında para cezası
İşverenler, ağır ve tehlikeli işlerde çalışan işçilerin yukarıda sayılan diploma, sertifika veya mesleki eğitim belgelerinden herhangi birinin örneğini, işçinin özlük dosyasında saklamak ve istendiğinde yetkili memurlara göstermek zorundadır. Bu belgenin bulunup bulunmadığı hususu, bakanlık iş müfettişleri tarafından denetlenecek; belgesi bulunmaya her işçi için işyerine 2011 yılı için 550 TL idari para cezası uygulanacaktır. 2012 yılında bu ceza yeniden değerleme oranında artırılacaktır.