Afrika, Güney Afrika, Çin, Türkiye
Başbakan Erdoğan 100 işadamıyla Güney Afrika gezisine çıktı. Türkiye, Kuzey Afrika ülkelerinde yaptığı ikili ticaret anlaşmalarının da etkisiyle hem dış ticaretini son yıllarda ticaretini önemli ölçüde artırdı. Hem de taahhüt işlerinde çok sayıda projeyi yürütmeye başladı. Ancak, ikili ticaret anlaşmamız olmayan Güney Afrika'da hem ticaret, hem de taahhüt alanında önemli bir payımız yok. Eğer bu gezi sırasında Tamer Taşkın'ın belirttiği gibi bu ülke ile serbest ticaret anlaşması imzalanırsa, Güney Afrika ile birlikte, onların özel anlaşması olan 20 Afrika ülkesiyle ticari ilişkilerimizde önemli artış olabilecek.
Başbakan Erdoğan son dönemlerdeki üçüncü Afrika ziyaretini Güney Afrika'ya yapıyor. Yazı işleri müdürümüz İbrahim Ekinci, son 1.5 yıl içersinde Afrika politikasına verilen önemin arttığını ve özel sektör gezileri hariç Ekonomi yönetiminin bu dönemde heyetler halinde 12 gezi gerçekleştirdikleri bilgisine haberinde yer veriyor. 2003 yılında Afrika pazarına yönelik olarak Afrika ile Ekonomik İlişkilerini Geliştirme Stratejisinin yürürlüğe konduğunu o dönemde 4 Afrika ülkesiyle özel Ekonomik ve Ticaret anlaşması varken bugün bu sayının 12'ye yükseldiğini, yılsonuna kadar 15 Afrika ülkesi ile stratejik işbirliği anlaşmasının imzalanmış olacağını belirtiyor. Başbakan'ın gezisine 100 kişilik bir işadamı grubunun katıldığını belirten Türk-Afrika iş konseyi koordinatör başkanı Tamer Taşkın, aramızda ikili Ticaret anlaşması olmayan Güney Afrika ticaretinde yüksek gümrük vergileri bulunduğunu belirterek, ziyaret sırasında bu konunun ele alınıp, ikili ticaret anlaşması imzalanabileceğini umduklarını belirtiyor. Taşkın ayrıca, 80 milyar dolar ithalatı olan Güney Afrika ile 1.3 milyar liralık toplam ticaretimizin çok düşük kaldığının da altını çiziyor.
Bu şu açıdan çok önemli. Güney Afrika, Güney Afrika Gümrük Birliği Sacu ile birçok komşu ülke ile serbest gümrük anlaşmasına sahip. Güney Afrika Kalkınma Topluluğu üyesi olarak da 14 Afrika ülkesiyle serbest ticaret anlaşması var. Güney Afrika ile Türkiye arasında yapılacak Serbest Ticaret anlaşması Güney Afrika ile ticaretimizi artırmayla sınırlı kalmayarak. 20 kadar ülke ile ticaretimizde gelişme sağlayabilecek.
Afrika kıtası 800 milyar ticaret hacmine sahip. Türkiye 2003 yılında 2.1 milyar dolar ihracat ve 3.3 milyar dolar ithalat ile 5.4 milyarlık dış ticaret hacmine sahipken, 2010 yılında 11.4 milyar ihracat ve 9.4 milyar dolar ithalatla 15.7 milyar dolara çıkararak üç kat artırmış durumda. Bu ulaştığı rakamla dünya ticaretinde yüzde 1 paya sahip olan Türkiye 800 milyar dolarlık Afrika dış ticaretinde yaklaşık yüzde 2 paya ulaşmış durumda. Ancak, 95 milyar dolarlık Güney Afrika dış ticareti içindeki payımız 1.2 milyar dolar ile yüzde 1'ler seviyesinde kalıyor. Afrika ticaretinde de yatırımlarında da en büyük artışı gösteren ülke Çin. Çin'in Afrika ticareti içersindeki payı yüzde 10 seviyesine 79.8 milyar dolara ulaşmış durumda.
Birçok Avrupa ülkesinin 15. Yüzyıldan 20. yüzyıl başına kadar Afrika'da birçok sömürgeleri bulunuyordu. Ve bu ülkelerde var olan kıymetli madenler ve ülkelerin tarımsal zenginliklerinden Avrupalılar yararlanıyordu. 20. Yüzyılda bu ülkeler bağımsızlıklarını kazandılar. Ama kültürel bağlar nedeniyle Avrupalılar bir süre daha Afrika'daki eski sömürgelerinin zenginliklerinden yararlanmayı sürdürdüler. Ama görülüyor ki son yıllardaki gelişmelerle Çin Afrika'da er etkili ülke olma özelliğine kavuşmuş durumda.
Türkiye ise ağırlıklı olarak Kuzey Afrika'da ticaret ve taahhüt işlerinde ağırlık taşıyor. Türkiye müteahhitleri 26 Afrika ülkesinde 847 taahhüt projesine sahip. Libya'da 529, Cezair'de 125, Sudan'da 59, Fas'ta 40, Mısır'da 25 projeye sahip olan Türk müteahhitlerinin Güney Afrika'da sadece 1 projeye sahip olmaları bu alandaki imkanı ortaya koyuyor. Bir dönem Güney Afrika iş yapan 123 battaniye firmasından 12'si Türk firmasıyken, orada da üretim yapan firmalarımız varken, o alanda da Türk firmaları kayıba uğradı ve Türk firmalarının yerini Çinliler aldı.
Görüldüğü gibi Türkiye'nin Afrika pazarında ve Güney Afrika'da ticaretini ve taahhüt işlerini geliştirebilmesi yeni imzalanacak serbest ticaret anlaşmalarıyla yakından ilgili. Ve bunun yanı sıra THY'nin 20'ye ulaşan Afrika'daki uçuş noktasını ve uçuş sayısını artırması da gelişmenin bir başka unsuru. Doğaldır ki, buna siyasal işbirlikleri ve Afrika için verilecek özel teşviklerle de destek olunmalıdır.