Af Yasası’nda vergi kaçakçılığı suçu

09.03.2023 tarih ve 7440 sayılı “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” (7440 SK) yürürlüğe girdi. 7440 SK, vergi ve matrah artırımından yararlanan mükellefler hakkında, artırımın ilgili olduğu dönemler ve vergiler bakımından vergi incelemesi ve tarh yapılmamasını öngörmektedir.

Yani, artırımın asgari miktarları Kanun’da belirlenmiş olduğundan, aslında inceleme neticesinde çok daha yüksek matrahlar ve vergi borçları, hatta vergi kaçakçılığı suçuna yol açan fiiller ile vergi kabahatleri saptanabilecek olmasına rağmen, hepsinin üstüne bir çizgi çekilerek görmezden gelme ve hatta daha düşük vergilendirme garantisi verilmektedir.

Ancak, Vergi Usul Kanunu’nun 359’uncu maddesinin b fıkrasındaki (VUK md.359, f.b) “defter, kayıt ve belgeleri yok ederek yerine başka yaprak koyma veya hiç yaprak koymama veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleme” filleri ile VUK md.359, f.ç’deki -ödeme kaydedici cihaz ile elektronik kontrol ve denetim sistemleri ile ilgili- fiillerini işleyenlerin, vergi ve matrah artırımından yararlanmaları yasaklanmıştır. Eşitlik ilkesine aykırı, tutarsız ve mükellef için tehlike yaratan durumlar Bu düzenleme pek çok açıdan eleştiriye açıktır.

Çünkü; 1.Sahte belge düzenleyene vergi ve matrah artırımı yasakken, o hukuki ilişkinin karşı tarafındaki sahte belge kullananın aynı yasağa niçin tabi olmadığı belli değildir.

Her iki fiil yoluyla da korunmak istenen hukuki yarar aynı olduğuna göre, VUK md.359, f.b’de yanyana düzenlenen bu fiillere farklı hukuki sonuçlar bağlanması eşitlik ilkesine aykırıdır.

2. -Sahte belge kullanma hariç- VUK md.359 f.b ve f.ç’deki fiiller matrah ve vergi artırımına engelken, aynı düzenlemedeki diğer fiillerin (VUK md.359, f.a ve f.c) engel olmaması çelişkilidir.

3. Tamamen belgesiz alma veya satma ya da zayi olma gibi durumlar dışarıda bırakıldığında, işletme kaydında olmayan ama gerçekte var olan ya da -tam tersine- işletme kaydında yer alan ama gerçekte olmayan bir emtia için, sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullanılmış veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenlenmiş olma ihtimali yüksektir.

Keza, ortaklar cari hesabıyla ilgili düzeltme ihtiyacı, bir muhasebe hilesine işaret edebilir. Bu fiiller de vergi kaçakçılığı suçuna yol açmalarına rağmen, vergi ve matrah artırımına engel kabul edilmemeleri tutarsızdır.

4. Bir yandan işletme kaydının düzeltilmesi halinde incelememe ve tarh yapmama garantisi verilmeyip, hatta artırımda bulunulmayan yıllar ve dönemler için vergi inceleme hakkı açıkça saklı tutulmaktadır; diğer yandan, -sadece ihtilaflı alacaklarla ilgili olup olmadığı kesin olmayan bir düzenleme ile- “Bu Kanun hükümlerinden yararlanmak üzere başvuruda bulunulan borçlara ilişkin hiçbir dava açılamaz ve hiçbir mercie başvurulamaz” denmektedir (md.9, f.13-e). Bu durumda, işletme kaydını düzelten mükellefler hakkında -kayıtların düzeltildiği dönemler ve ilgili olunan vergiler bakımından- vergi incelemesi ve tarhın mümkün olup olmadığı açık değildir.

Eğer mümkünse ve haklarında Savcılığa başvurulup, vergi kaçakçılığı suçu nedeniyle kamu davası açılabilecekse, işletme kaydını düzelten mükellef kendini açığa çıkarıp, tehlikeye atmış olmaktadır.

5. VUK md.359’un a ve c fıkralarında sayılan fiilleri işleyenlerin matrah ve vergi artırımı yaparak vergi incelemesi dışında kalmaları, varsa olası suçlarının soruşturulması ve kovuşturulmasının önüne geçilerek affedilmeleri, yani “vergi kaçakçılığı suçuna örtülü af ” anlamına gelmektedir.

Bunlar affediliyorsa, diğerleri de affedilmelidir. 6. Eğer -sahte belge kullanma hariç- VUK md.359, f.b ve f.ç’deki fiillerin “ağır fiiller” oldukları gerekçesiyle bunları işleyenlere vergi ve matrah artırımı yasaklanmışsa, bu kişilerin af yasasının diğer maddelerinden de yararlanamaması gerekir.

7. VUK md.359 f.b ve f.ç’deki fiiller matrah ve vergi artırımına engelken, işletme kaydının düzeltilmesine engel kabul edilmemişlerdir. Fakat, işletme kaydının düzeltilmesine bağlı olarak matrah ve vergi hesaplanan hallerde (örneğin, kayıtlarda yer aldığı halde işletmede bulunmayan emtia), aslında bu yasak dolanılmış olmaktadır. Bu da çelişkilidir.