AB’nin ‘Yeşil Anlaşma’sı aşırı sağın hedefinde

Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerinde, Avrupa Birliği’nin (AB) iklim hedeflerine karşı tutumlarıyla bilinen aşırı sağ partilerin başarı ile çıkmaları, AB’nin “yeşil dönüşümü” konusunu yeniden tartışılır hale getirdi.

Geçtiğimiz ay 27 AB ülke­sinde yapılan Avrupa Par­lamentosu (AP) seçimle­rinden aşırı sağcı partilerin başarı ile çıkmaları, AB’nin “yeşil dönü­şüm politikaları”nı yeniden tartış­maya açtı.

İklim değişikliği ve kü­resel ısınmanın merkezi Avrupa, her yıl bir önceki yıla göre sıcaklık rekorları kırıyor. Aşırı sıcakların yol açtığı sorunlarla boğuşan Av­rupa’da mevsimler birbirine karı­şıyor. Aynı hafta içerisinde 15 de­recelik ısı farkı, tarımdan gıdaya, çevre politikalarından ekonomiye her alanda etkisini gösteriyor.

Avrupa Çevre Ajansı (Europe­an Environment Agency - EEA), Avrupa’nın ekosistemini, enerji ve gıda güvenliğini, altyapısını, su kaynaklarını, finansal istikrarını ve halk sağlığını tehdit eden iklim değişikliğinin etkilerine karşı bü­yük ölçüde hazırlıksız olduğu ko­nusunda endişeli.

Avrupa’da “Yeşiller” hareketi­nin başlamasının ardından 1990 yılında Kopenhag merkezinde EEA kuran AB, 2015 yılında im­zalanan “Paris İklim Anlaşma­sı”ndan sonra kendi yol haritasını belirledi. İklim değişikliğiyle mü­cadele, 2019 AP seçimlerinde Al­manya, Fransa, Hollanda, Belçika ve Danimarka gibi birçok Avrupa ülkesinde seçimlerin en önemli gündem maddelerinden biri ola­rak ön plana çıktı.

Seçimlerden li­beral ile “Yeşiller” oylarını önemli ölçüde artırdı. 2019 seçimlerinde Almanya’da “Grüne” partisi ilk kez sosyal demokrat parti SPD’yi geçe­rek en büyük ikinci parti oldu. Bel­çika’da “Groen - Ecolo,” Lüksem­burg’da “Dei Greng,” Finlandiya’da “Yeşil Birliği” ve Portekiz’de “Doğa ve Hayvan Korumacı Parti” en iyi AP seçim sonuçlarını elde ettiler.

Yeşiller/Avrupa Özgür İttifakı, AP’nin 2014 seçimlerinde 12.1 mil­yon olan seçmen sayısını 2019 se­çimlerinde 23.3 milyona çıkarttı.

Çevre sorunları ve iklim deği­şikliğiyle mücadele sadece “Yeşil­ler”in değil, aynı zamanda Avru­pa’nın köklü partileri olan Hıristi­yan demokrat, sosyal demokrat ve liberal partilerin de ana gündem maddelerinden biri oldu.

AB Komisyonu Başkanı Ursu­la von der Leyen, göreve geldikten sonra “ilk 100 gün” değerlendir­mesi yaptığı, 11 Aralık 2019 tari­hinde düzenlediği basın toplantı­sında AB’nin “Yeşil Anlaşma”yı ka­bul ettiğini duyurdu.

Aşırı sağın “2024” etkisi

Avrupa Parlamentosu için 6-9 Haziran 2024 tarihlerinde AB’nin 27 üye ülkesinde yapılan AP se­çimlerinde ise durum tersine dön­dü. AB’nin son 5 yılda uyguladığı politikalara karşı çıkan aşırı sağ partiler birçok ülkede seçimlerde büyük başarı elde etti.

AP seçim­lerinden bir yıl önce başta Fransa olmak üzere, Almanya, Hollanda, İtalya, İspanya, Polonya ve AB’nin başkentinin bulunduğu Belçika’da çiftçi eylemleri özellikle “AB’nin iklim” politikalarını tartışma­ya açtı. AB’nin tarım politikaları, çevre ve doğa restorasyon hedef­leri, devlet desteğindeki kesintiler, yüksek yakıt ve gübre maliyetleri ve dış ülkelerden gelen ucuz tahıl ürünlerinden vazgeçmesini iste­yen çiftçiler, başta Brüksel ve Paris olmak üzere birçok başkenti trak­törleri ve eylemleriyle kilitledi.

AB’nin iklim politikalarının ta­rımsal üretimi olumsuz etkiledi­ğini savunan çiftçiler, yakıt, gübre ve hayvan yemi de dahil olmak üze­re maliyetleri artırırken kazancın azalmasına tepki gösterdi. Avru­pa’daki “çiftçi eylemleri”ne seçim kampanyalarında yer veren aşırı sağcı partiler, AB’nin iklim politi­kalarına yönelik eleştirilerini yük­sek perdeden seslendirdi.

İklim politikalarının ekonomik büyüme ve tarım üretimini zayıf­latacağını savunan partilerin oluş­turduğu Avrupa Muhafazakârla­rı ve Reformistleri (ECR) grubu AP’de 83 sandalye sayısına çıka­rak, 76 vekil çıkartan liberal par­tiler “Renew Europe” grubunu ilk kez geçerek, 3’üncü sıraya yüksel­di. İklim politikalarının savunucu­su “Yeşiller” grubu ise oy kaybede­rek AP’de 5’inci sıraya geriledi. Bu durum AB’nin “iklim politikaları­nın geleceği”ni tartışmaya açtı.

“Yeşil Anlaşma, Avrupa tarımına zarar veriyor!"

 Yeniden AB Komisyon Başkanı olması beklenen Ursula Von der Leyen’in 2019’da duyurduğu “Yeşil Anlaşma” ilk aşamada, 2030 itibarıyla Avrupa'nın karbon salınımını 1990 düzeyine göre yüzde 55 düşürmeyi hedefliyor.

AB’nin 2050 yılında dünyanın ilk “karbon nötr kıtası” olmak hedefi için kalkınma planı niteliğindeki, AB üye ülkeleri için tarımdan ulaşıma birçok sektörde kapsamlı yeşil dönüşümü içeren “Fit for 55” paketini de 2021’de açıkladı.

“Yeşil Dönüşüm” hedeflerinin özellikle kömür madenciliği ve otomotiv üretimi gibi sektörlerde istihdamı ve ekonomik istikrarı tehdit ettiğini dile getiren aşırı sağ partiler, fosil yakıtlar ile geleneksel üretime dayanan üye ülkelerdeki endüstrileri etkileyebileceğini savunuyor.

“Yeşil Anlaşma”nın yoksul üye ülkeleri ve kırsal toplulukları orantısız bir şekilde etkileyerek AB içindeki ekonomik eşitsizlikleri daha da kötüleştireceğini savunan aşırı sağ, ayrıca iklim krizi gündeminin “sıradan vatandaşların acil ihtiyaç ve kaygılarından kopuk olduğunu” ifade ediyorlar.

Aşırı sağ partilerin, AP seçimlerine 4 ay kala “Yeşil Anlaşma”nın iptal edilmesi için sunulan karar önergesinde somut olarak ortaya konuldu.

Belçika’nın aşırı sağcı partisi Vlaams Belang’ın geçtiğimiz şubat ayında AP'ye sunduğu önerge, Fransa’daki aşırı sağcı Ulusal Birlik hareketinin lideri Marine Le Pen'in partisi Ulusal Birlik (RN) milletvekilleri tarafından da desteklendi.

Önergede “Yeşil Anlaşma”nın onaylanmasından bu yana jeopolitik gerçekliklerde önemli değişiklikler meydana geldiği, AB genelinde devam eden çiftçi protestolarının Avrupa tarım sektörünün günlük işleyişini ve geleceğe yönelik görünümünü olumsuz etkilediği savunuldu. “Yeşil Anlaşma”nın Avrupa tarım sektörü, Avrupa endüstrisi ve sıradan hane halkının satın alma gücüne zarar verdiğine dikkat çekildi.

AP’de reddedilen önerge, AP seçimlerinden sonra yeniden gündeme gelmesi bekleniyor. Lakin, seçim sonrası aşırı sağcı liderlerin ilk mesajları “iklim karşıtı” açıklamalar oldu.

Avusturya, Macaristan ve Çekya'daki AB karşıtı ve aşırı sağcı partiler, yeni bir ittifak kurduklarını duyurdu.

Avusturya’nın başkenti Viyana’da bir araya gelen aşırı sağcı ve AB karşıtı Avusturya Özgürlük Partisi (FPÖ), Macar Yurttaş Birliği (Fidesz) ve Çekya’daki Gayrimemnun Vatandaşlar Hareketi (ANO) partilerinin temsilcileri, AP’de “Avrupa için Vatanseverler” (Patriots for Europe) adını verdikleri ittifak kurdu.

AB Dönem Başkanlığı görevini üstlenen Macaristan Başbakanı Viktor Orban, Viyana’da yaptığı konuşmada “Şu an Brüksel’de yapılan yeşil (çevreci) politikalar değil. Aksine zehirli yeşil siyaset. Bu, bizleri sağlıklı kılmaz, zehirler” diye konuştu.

“Avrupa siyaseti için tarihi bir an yaşandığını” ifade eden FPÖ lideri Herbert Kickl ise, kendileriyle aynı görüşteki diğer partilere de bu oluşuma katılmaları çağrısı” yaptı.

ANO Genel Başkanı Andrej Babis de kurdukları ittifakın üç temel ilkesinin olduğunu vurgulayarak, “Avrupa için Vatanseverler ittifakı, ülkelerin egemenliğinin savunulması, düzensiz göçle mücadele ve Yeşil Anlaşma’nın yeniden gözden geçirilmesini savunuyor” dedi.