AB’nin ‘Balkan açılımı’
Türkiye, Avrupa Birliği (AB) ile tam üyelik müzakerelerine başladığı 2005 yılında Balkanlar’da henüz kurulmamış olan ülkelere beş yıl sonra AB üyesi olma perspektifi verildi. Bağımsızlığı 3 Haziran 2006’da ilan olan Karadağ ve 17 Şubat 2008’de bağımsızlığını ilan eden Kosova, 2030 yılında AB tam üyesi olacak. AB’ye tam üyelik müzakerelerine 3 Ekim 2005’te başlayan biz ise hala ‘bekleme odası’nda bekliyoruz…
AB ile Batı Balkanlar Zirvesi’nin ilki Almanya eski Başbakanı Angela Merkel’in davetiyle 28 Ağustos 2014’te Berlin’de yapıldı. Almanya Başbakanı Olaf Scholz’un ev sahipliğinde düzenlenen ‘Batı Balkan Ülkeleri Konferansı’na Arnavutluk, Bosna Hersek, Kuzey Makedonya, Kosova, Karadağ ve Sırbistan başbakanları katıldı. Açılış konuşmasında Batı Balkan ülkelerinin AB’ye katılımına ilişkin çalışmaların sürdüğünü ve bu ülkelerinin AB’ye ait olduklarını vurgulayan Scholz, “Avrupa Birliği ancak Batı Balkan ülkelerinin AB’ye katılmasıyla tamamlanmış olur” dedi.
‘Berlin Süreci’
Almanya’nın öncülüğünde 2014 yılında başlatılan ve AB’nin Batı Balkanlar’ın üyelik perspektifine bağlılığının bir göstergesi niteliğinde olan ‘Berlin Süreci’ adıyla tanımlanan sürecin çok olumlu ilerlediğini ifade eden Scholz, “Aynı zamanda yapılacaklar listesi hala çok uzun” diye konuştu. Batı Balkanlar’da ülkeler arasında sınır trafiği ve ulaştırma altyapısını geliştiren hareketlilik anlaşmalarını hatırlatan Başbakan Scholz, altı ülke arasındaki anlaşmazlıkların çözülmesinin önemli olduğunu hatırlatarak, Sırbistan ve Kosova arasındaki “normalleşme sürecine yeni bir dinamik getirilmesi” çağrısında bulundu.
Rusya-Ukrayna savaşının bölgede istikrarsızlığa yol açabileceği endişesiyle son aylarda Batı Balkanlar’a yönelik diplomatik çabalarını artıran Scholz, “Belgrad ve Priştine’deki dostlarımıza şunu söylemek istiyorum, barışçı ve müreffeh bir geleceğe giden yolda geçmişin sizi engellemesine izin vermeyin. AB’ye girmenin tek yolu, halihazırda varılmış olan anlaşma ve mutabakatların tam olarak uygulanmasından geçer” dedi.
Ticaretin yüzde 75’i AB ile
‘Batı Balkan Ülkeleri Konferansı’nda AB’ye üye olmayan Orta ve Güneydoğu Avrupa ülkeleri arasında ticaret engellerini azaltarak serbest ticaretin teşvik edilmesini amaçlayan “Orta Avrupa Serbest Ticaret Anlaşması’nın (CEFTA)” uygulanması da konuşuldu.
Batı Balkan ülkelerinin toplam ticaret hacimlerinin yaklaşık yüzde 75’ini, AB üyesi ülkelerle yapılan ticaret oluşturuyor. Pastadan en büyük payı alan ülke ise Almanya. Zirveye katılan Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, CEFTA konusunda nihai bir anlaşmaya varılması durumunda, ülkesinin 2030 yılına kadar AB üyeliğine hazır hale geleceğini açıkladı. Ülkeler arasında ithalat, ihracat ve mal dolaşımında bürokratik işlemelerin azaltılması ve iş gücü piyasasına serbest erişimin kolaylaştırılması hedefleniyor.
“Batı Balkan Ülkeleri Konferansı Zirvesi”nde, altı ülke ile diğer AB ülkeleri arasında öğrenci değişimi ve Batı Balkan ülkelerinin eğitim kurumlarına erişimin kolaylaştırılmasını içeren anlaşma imzalandı. Akademik yeterliliklerin ve üniversite derecelerinin karşılıklı tanınmasını kolaylaştırmayı, öğrencilerin hareketliliğini ve diğer ülkelerin üniversitelerinde eğitim alma fırsatlarını kolaylaştırmayı amaçlayan anlaşma, Batı Balkanlar’da gençler arasında yüksek olan işsizlikle mücadelede akademik ve mesleki açıdan eğitimin önemli bir rol oynaması nedeniyle gençlere Almanya tarafından yardım sözü verildi.
Rusya-Ukrayna Savaşı hızlandırdı Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle başlayan savaşla birlikte “Batı Balkan ülkelerinin AB üyelik sürecinin hız kazandığını” belirten Arnavutluk Başbakanı Rama, “Avrupa Birliği, Batı Balkanlar’ın jeopolitik stratejisinin sadece teoride iyi değil, pratikte de önemli olduğunu fark etti. Çünkü bölge AB için ne kadar önemliyse AB de altı ülke için o kadar önemlidir” diye konuştu.
‘Batı Balkan Ülkeleri Konferansı Zirvesi’ öncesi, Batı Balkan ülkeleri ile AB arasındaki iş birliğinin derinleştirilmesi amacıyla bir dizi konu bakan düzeyinde ele alındı.
İçişleri Bakanları toplantısında ‘yasadışı göç ve organize suçlara karşı iş birliği’ ele alınırken, Ekonomi Bakanları toplantısında ‘bölge ülkelerinin enerji dönüşümü ve ticaret engellerinin ortadan kaldırılması’ tartışıldı. Ticaret Bakanları ‘yabancı yatırımlar’ ve Dışişleri Bakanları ‘iyi komşuluk ilişkileri için standartların geliştirilmesi’ konusunda anlaştı.