Abenomics

 

Başlık üretilmiş bir birleşik kelime. Abe kısmı yeni Japon başbakanı Shinzo Abe'den geliyor.  Devamı ise, sanki Abe yeni bir ekonomi akımı başlatmışçasına, yeni başbakanın söylem ve uygulamasına gönderme yapıyor. 

Shinzo Abe Japon siyasetinde yeni bir yüz değil. Eski sayılabilecek bir politikacı.Liberal Demokrat Partinin üyesi. Daha önceden  parlamento deneyine sahip.  Hatta kısa süreli, pek  başarılı olmadığı söylenen, bir başbakanlık dönemi de var. 

Bu nitelikleri ile  yeni başbakan Japonya'nın ekonomisini, tarihsel gelişimini, kurumsal yapısını ve siyasi güç dengelerini bilecek bir konumda. Bu önemli. Zira bütün bu birikimine rağmen, şimdi Abe, tutucu bir görüntü veren  Japon toplumuna,  radikal olarak nitelenen yeni bir ekonomi yaklaşımı öneriyor.

                                                     *                   *                   *

Aslında Abenomics diye tanımlanan bu uygulama bildiğiniz Keynesci makroekonomik reçetenin yakın akrabası. Söyleminde de eyleminde de radikal  sayılabilecek bir yenilik yok yani. Onu bu kadar ön plana taşıyan özellik içeriğinin radikal  olmasından çok zamanın ruhuyla yakından bağlantılı olması. 

Shinzo Abe, küresel yavaşlamanın gündemde olduğu, ekonomileri canlandırmayı amaçlayan kamu müdahalelerinin, özellikle de genişlemeci para politikalarının gergin uzlaşmazlıklara konu olduğu ve bu bağlamda Keynesciliğin yoğun olarak tartışıldığı bir dönemde Keynesci karakterde bir reçeteyi Japonya için öneriyor. Hatta dayatıyor da denilebilir. Abe uygulamasının Abenomics olmasının nedeni böyle bir zaman diliminde ortaya çıkmış olması.    

 

Şu noktayı da dikkatte almak gerekiyor. Japon ekonomisi yıllardan beri yerleşik bir durgunluğun pençesinde. Daha önce de ekonomiyi canlandırmaya dönük pek çok  politika uygulaması var. Ciddi kamu açıkları oluşmuş. Kamu  borç stokunda önemli artışlar olmuş.  Faiz oranları da neredeyse likidite tuzağı olarak nitelenebilecek bir düzeye inmiş. Bütün bunların yanında Japon nüfusu da bir hayli yaşlı bir nüfus. Yani kıpırdaması zor bir topluluk. Zaten  Japon ekonomisi de yıllardır kıpırdamıyor. 

Bu özelliklerine rağmen Japonya'da uzun yılladır daraltıcı istikrar programları uygulamakta ısrar edilmiş. Shinzo Abe bu politikaları uygulayan  merkez-sol  Demokrat Parti'yi sert biçimde eleştirerek başbakan oldu. Koltuğa oturur oturmaz da bu politikaların yönünü değiştirmekte ısrar etmeye başladı. Şimdi Abe, ekonomideki süregelen  durgunluğun istikrar amaçlı politikalardan kaynaklandığını öne sürerek, hem ekonomiyi canlandırma amaçlı bir kamu harcama programını (116 milyar dolarlık ek bir harcama imkanı) devreye sokuyor hem de para politikasında niceliksel (QE türü ) bir genişleme yapılmasını talep ediyor. 

                                                    *                    *                    *

Abenomics ilginç bir deney olacak kuşkusuz. Üç yönünün önemli olduğunu düşünüyorum.   Abe'nin genişlemeci  politikaları Japon ekonomisini durgunluk sarmalından çıkartabilirse hem Japonya hem de dünya ekonomisi açısından önemli bir katkılı sağlamış olacak. Bu bir. 

 

Abe'nin para ve maliye politikalarını eşanlı olarak genişlemeci yöne çevirmesi hedeflenen sonucu (canlanma) verirse bu iktisat politikaları bağlamında sürüp giden istikrar hedefleyen  makroekonomik politikalar (austerity) ile  canlanmayı uyarma amacını taşıyan politikalar (stimulus) arasındaki seçişler konulu tartışmaya önemli bir katkı sağlamış olacak. Buna benzer şekilde, Abe deneyi,  makroekonomik sorunlara piyasa çözümü ile müdahaleci çözüm arasındaki düşünsel çekişmeye de açıklık getirecek. Bu iki. 

 

Abe deneyinin önem kazandığı bir nokta daha var. Japon Merkez Bankası siyasi iktidardan bağımsız bir banka. Shinzo Abe'nin para politikasının kendi istediği yöne çevrilmesi için Merkez Bankasına baskı yaptığı, tehdit ettiği gözleniyor. Bu tavır Merkez Bankalarının bağımsızlığı kuralının ihlali anlamına geliyor. Bu sürecin nerede ve nasıl sonuçlanacağı  Merkez Bankacılığı ve para politikası açısından önemli sonuçlar verecek.  Bu da üç.