AB’de Tobin vergisi geliyor

Aslında benzer başlıkta haberleri çok sık okuduğunuzu tahmin ediyorum. Fakat bu haberler gerçeğe dönüşmedi. Hatta krizin en derin olduğu dönemde bile böyle bir vergi uygulamasına gidilmedi. Ancak şimdi iş ciddi gibi gözüküyor. Başını Almanya, Fransa ve İtalya'nın çektiği on bir AB ülkesi menkul değerler üzerine  vergi koyma kararı aldılar. 

Bu kararın ayrıntılarına girmeden Tobin vergisinin ne olduğuna kısaca bakalım. ABD'li Nobel Ekonomi Ödülü sahibi James Tobin 1972 yılında yaptığı bir konuşmada uluslararası döviz işlemlerindeki spekülatif hareketlerin önünü kesmek için, bu işlemler üzerine bir "mali işlem vergisi" konulmasını önerdi. AB buradan yola çıkarak  hisse senedi ve tahvillerden yüzde 0,1, türev ürünlerde   işlem başına yüzde 0,01 oranında vergi almayı hedefliyor. Böylece   yılda 37 ile 57 milyar Euro dolayında bir mali işlem vergisi toplanmış olacak. Ancak şunu da söylemek durumundayız. Tobin'in önerisi bu vergiyi koyacak olan ülkelerin vergi gelirlerini artırmaya yönelik değil. Amaç mali işlemler üzerinde alınacak bu küçük  vergi ile  spekülatif hareketlerin hızını azaltmak, böylece döviz kurları üzerindeki baskıyı hafifletmek, döviz kurunda istikrarı sağlamaktır.

Tobin vergisinin 1990'lı yıllardan itibaren zaman zaman gündeme gelmesinin nedeni spekülatif kısa vadeli sermaye hareketlerinin hızının ve hacminin (montanın) aşırı büyümesinin (hatırlayınız Japonya 2007 krizinde ülkesinde bu sermayenin hacmini bilmediğini itiraf etmişti) neden olduğu fiyat /döviz kuru istikrarsızlığıdır.  Bu istikrarsızlığın üst noktalara çıkması 2001'de Türkiye'de, 2007/2008'de dünyada ortaya çıkan krizde önemli rol oynamıştı.

AB'ne üye on bir ülke Tobin vergisinin 2015'ten itibaren uygulanmasını isterken İngiltere ve İsveç uygulamaya karşı çıkıyor. Bu ülkelere göre verginin koyulması finansal piyasalara kaynak girişini zayıflatacak, asıl o zaman döviz kuru istikrasızlığı çıkar görüşünü savunuyorlar.  Şu anda taraflar arasında uzlaşma yok. Bunun için biraz bekleyeceğiz gibi duruyor.

Türkiye  Tobin vergisi uygulayabilir mi?

Bu tartışmadan bize de bir pay çıkarmak gerekiyor. Çünkü Türkiye'de kısa vadeli spekülatif sermaye hareketlerinin ana uğrak noktalarından birisi. Türkiye bu atağı durdurmak için acaba Tobin vergisi uygulamalı mı? Buna şu an için evet demek zor.

Çünkü iş işten geçmiş durumda. Türkiye kısa vadeli sermaye atağına teslim olmuş durumda. Nasıl mı? Basit bir açıklama   2012 yılı cari işlemler açığı, geçen yıla  göre 28.352 milyon   dolar azaldı ve  48.867 milyon dolara geriledi. Buna karşın 2011 yılında 1.813 milyon dolar azalış gösteren resmi rezervler, 2012 yılında 20.814 milyon   dolar arttı. Yani Türkiye'ye cari açığının çok üzerinde döviz girişi oldu ve TCMB'nin döviz rezervi 105 milyar dolara ulaştı.

TCMB artan kısa vadeli sermaye girişi karşısında TL'nin daha da değerlenmesini engellemek için (aynı zaman da olası spekülatif atakları engellemek için) geçen hafta gecelik faiz oranlarını borçlanmada yüzde 4,75'ten yüzde 4,50'ye, borç verme faiz oranını yüzde 8,75'ten yüzde 8,50'ye,    repo   faiz oranı ise yüzde 8,25'ten yüzde 8'e, indirdi. Ancak bu önlemler palyatif. TCMB'nin yaptığı sanki olası vakayı geciktirme gibi duruyor.

Sonuç olarak bu yapılanma nedeni ile Türkiye'nin Tobin vergisi uygulama şansı yok. Yapıyı bozmak mümkün mü, bunun için önce niyet lazım. O da şu anda yok, ya da olamıyor.

Haftanın haberi: Kemer sıkma Önlemleri Bulgaristan'da hükümet düşürdü. Bulgaristan Başbakanı Boyko Borisov, hükümetin istifasını parlamentoya açıklarken 'Polisin insanları dövdüğü bir hükümetin parçası olamam' dedi. Elektriğe yapılan zamlara karşı on binlerce kişinin katıldığı gösterilere polisin müdahalesiyle 25 kişinin yaralanması üzerine Başbakan, "Akan her bir damla kan bizim için utançtır" ifadesini kullandı.