ABD’de kaostan çözüme!
Geçen hafta, ABD’nin “borcunu ödeyemeyen ülke” durumuna düşmesine saatler kala, Kongre’nin her iki kanadının, devletin borçlanma tavanının yükseltilmesine olanak veren kararı onaylamasıyla dünyayı korkutan kaos senaryosunun gerçekleşmesi önlenmiş oldu. Başkan Obama, zafer kazanmış bir komutan edasıyla, ABD’nin borcunu ödeyemeyen ülke durumuna düşmediğini ve kapanmış bulunan devlet dairelerinin tekrar faaliyete geçeceğini müjdeledi. Ancak sağlanan uzlaşma soruna kalıcı bir çözüm getirmiyor, Obama yönetimine anlaşmazlık konusu olan sorunlara kalıcı çözümler getirmesi için üç ay süre tanıyordu.
Bu trajikomik gelişmelerin her hangi bir ülkede değil, ABD’de yaşanmış olması dünyanın geleceği için iyimser olmayı zorlaştırıyor. Düşünebiliyor musunuz, dünyada “benzersiz ayrıcalığa” sahip tek para olan ABD dolarını basan ülkenin, riski en düşük yatırım aracı olarak sistemin mihenk taşı sayılan ABD Hazine tahvillerini ihraç eden ülkenin, yani ABD’nin “borcunu ödeyemeyen ülke” durumuna düşmekten şimdilik kurtulmuş bulunması sevinç vesilesi olabiliyor.
ABD’deki kutuplaşma
Sorunun temelinde, Başkan Obama’nın partisi olan Demokrat Parti ile muhalefetteki Cumhuriyetçi Parti’nin radikal unsurları arasında, derin bir görüş ayrılığı bulunması yatıyor. Cumhuriyetçi Parti içinde hatırı sayılır ağırlığı olan radikal unsurlar, Obama’nın sağlık reformuyla ve bazı diğer harcamalarla ülkeyi uçuruma sürüklediğini ileri sürerek kamu harcamalarının sınırlandırılmasını istiyor ve Cumhuriyetçi Parti’nin Temsilciler Meclisi’ndeki çoğunluğunu kullanarak bunu sağlamaya çalışıyor.
ABD’nin bütçe dengelerini gözetmek için orta ve uzun vadeyi kapsayan sancılı tercihler yapmak zorunda olduğunu Obama da kabul ediyor ama onun önceliği ABD ekonomisinin geniş tabanlı bir büyümeye geçmesini sağlamak. ABD’nin, toplumun temelini oluşturan geniş orta sınıfın ekonomik büyümeden pay alamayarak erozyona uğradığı, en varlıklı kesimin ise hızla zenginleşmeye devam ettiği bir ülke haline geldiğini gören Obama, bu sonucu doğuran düzeni değiştirmek istediği için, gözünü karartmış radikal Cumhuriyetçilerin hedefi haline gelmiş durumda.
Ucu iğneli iyimser senaryo
Bu kutuplaşma kaygı yaratıyor ama son gelişmelerin çözüme giden yolu açabileceğini ileri sürenler de var. Deneyimli yorumcu Anatole Kaletsky’nin, 18 Ekim tarihli International New York Times’da yayınlanan yazısında vurguladığı gibi, partinin radikal kanadının ülkeyi ve dünyayı kaosun eşiğine getiren inadı, Cumhuriyetçi Parti’nin toplumun ve iş çevrelerinin gözünde ciddi itibar kaybına uğramasına yol açtı ve bu inatlaşmanın üç ay sonra tekrarlaması olasılığını iyice azalttı. Kaletsky’ye göre, şimdi gelinen noktada pazarlık gücü artan Obama yönetimi ile dersini alan muhalefet arasında uzun vadeli bir bütçe planı konusunda mutabakat sağlanması olasılığı da ciddi biçimde arttı. Bu mutabakatın sağlanması halinde büyümeyi frenleyen harcama kısıntıları ve bütçe tavanı tehdidi ortadan kalkacak ve ABD ekonomisinin daha hızlı büyümesinin yolu açılmış olacak.
Ancak bu iyimser senaryonun da iğneli bir ucu var. ABD ekonomisi daha hızlı büyüme rayına oturursa FED’ın tahvil alımlarını yavaşlatması yeniden gündeme gelebilecek ve bu kez da para bolluğundan yararlananlar üzülecek.