ABD'de finans sistemi çalışamaz hale geldi, yeniden yapılanıyor
ABD'de 150 yıllık, 100 yıllık dev finans kuruluşları konut kredilerindeki sorundan mı çökmeye başladı? Yangını konut kredilerindeki tıkanıklık ateşledi ama, yangının boyutu gösteriyor ki, sistem zaten uzun süredir içinden yanıyormuş. İçi koflaşmış.
Dünyada finans kuruluşları arasında güç sembolü olam Lehman Brothers batıyor. Açıklanan rakamlar korkutucu. Bankanın varlıkları olağan borçlarını karşılayamıyor. Tahvil borçlarının büyük bölümü karşılıksız. Fon yönetini sorumluluğundaki paraların geleceği meçhul.
Merrill Lynch (M.L.) güç sembolü bir finans kuruluşu. Standart& Poor's ve Moody's dahil dünyanın önde gelen 5 derecelendirme kuruluşu M.L. için "AA+" notu vermiş.
Dünyanın zor not veren kuruluşlarından AA+ notu alan finans kuruluşuna güvenilmeyecek de kime güvenilecek? Bu kale gibi kuruluş, hafta sonu batmak üzere iken Bank of America elinden tuttu. Merrill Lynch'i 50 milyar dolara satın alıyor. Bank of America M.L.'yi satın alıyor da daha sonra ne yapacak? Bu bankanın güçlüklerini nasıl hazmedecek ?
M.L. 1914 yılında kuruldu. Yatırım bankacılığı ve fon yönetiminde ihtisaslaştı. Uluslararası güçlü bir kuruluş oldu. Aktif toplamı 1 trilyon dolar, yıllık cirosu 62 milyar dolar, net kârı 7 milyar dolar idi. Değişik ülkelerde 62 bin çalışanı vardı.
ABD'nin finans merkezi Wall Street'in simgesi, ABD'nin 4'üncü büyük yatırım bankası Lehman Brothers'ı (L.B.) kurtarmaya kimse cesaret edemedi. L.B.'nin iflası istendi.
L.B. 1850 yılında kuruldu. Yatırım bankacılığı ve fon yönetiminde ihtisaslaştı. Aktif toplamı 700 milyar dolar, yıllık net kârı 6 milyar dolar dolayında iken, konut kredisi krizinden sonra bankanın risklerinin büyüklüğü ortaya çıktı. 7 milyar dolar dolayındaki aktifini zarar nedeniyle silmek zorunda kaldı. 2008 yılındaki zararı 8.5 milyar dolara yaklaştı. Hisse senetleri borsada hızla değer kaybetti.
American International Group (A.I.G.) 1850 yılınsa Şanghay'da kuruldu. ABD'nin ticari ve endüstriyet sigorta poliçesi yazan en büyük sigorta kuruluşudur. ABD dışında değişik ülkelerde sigortacılık yapıyor. 1 trilyon dolar dolayında aktif büyüklüğüne sahip.120 bin çalışanı var. Sigorta fonlarını dünyanın her köşesinde doğrudan ve dolaylı olarak yatırımlarda değerlendiriyor.
A.I.G. pazartesi sabahından itibaren 40 milyar dolarlık kaynak arayışı içine girdi. Daha sonra kaynak arayışı 55 milyar dolara yükseldi. Bu kaynağı bulamaz ise çökmesi söz konusu.
ABD'de yılbaşından bu yana 11 büyük finans kuruluşu battı. Merkez bankası, yatırım bankalarına daha kolay ve daha geniş destek sağlama kararı aldı. Bankaların kurtarılması için 70 milyar dolarlık ek bir fonun oluşturulması gündemde.
Bugüne kadar ABD Merkez Bankası (FED) sistemdeki sarsıntıyı önlemek için faizleri düşürdü. Piyasaya oluk oluk para akıttı. Ama görülüyor ki, piyasaya akıtılan para ile sarsıntının önlenmesi mümkün olamayacak. Bazı büyük finans kuruluşları batacak.
Batan finans kuruluşları, (1) Türkiye'ye
Yabancı sermaye akışı sağlıyor. (2) Bizim dışarıdan döviz kredisi bulmamıza yardımcı oluyor. (3) Şirket ve varlık satışlarında müşteri buluyor. (4) Yabancıların hisse senedi ve bono satın almalarına aracılık ediyor. (5) Türkiye'de doğrudan veya dolaylı yatırımları, temsilcilikleri var. (6) Bunlarda çok sayıda iyi okumuş genç Türkler çalışıyor.
Daha da önemlisi küreselleşme nedeniyle bugün dünya finans piyasasında finans kuruluşları (bankalar) birbiriyle iç içe geçmiş durumda. Birinin zor duruma düşmesi kilometrelerce uzaktaki, değişik ülkelerdeki, çok sayıda bankayı/finans kuruluşunu da sarsıyor.
Bizim bankalarımızın bu bankalar ile ufak ölçüde de olsa ilişkileri var. Bu bankalara para bağlamış durumdalar. Bu bankaların az miktarda da olsa kağıtlarını portföylerinde tutuyorlar.
Onun için bu gelişmeleri dikkatle izlemek zorundayız.