ABD'de akıllı telefon ve tablet ile Apple - Google - Facebook savaş
Apple'in CEO'su Steve Jobs'un tanıtımını 27 Ocak günü San Francisco'da yaptığı tablet "iPad", gazete sanayii için gerçek bir "devrim" oldu. İki yıldan beri tünelin ucunda ışık göremeyen gazete yayıncıları bu gelişmeyle umutlanıp, yeni iş modelleri üzerinde düşünmeye başladılar. Öyle ya; internet, basılı gazetelerin kozlarını bir çırpıda ellerinden almıştı. Ama işte şimdi önlerinde yeni bir olanak belirmişti.
Böyle olunca, yaşanan kritik esikte iPad, gazetelere rengin girmesinden beri belki ilk kez geleneksel gazetecileri bile böylesine heyecanlandırdı. En tutucu gazeteciler ve editorler bile, iPad'in piyasaya hakim olacağını, ihtiyacı olmayanların dahi bu tableti satın alacağını öngörerek, tasarımlarını ve haber kalitelerini de geliştirerek bu olanağı nasıl değerlendirecekleri üzerinde fikir üretmeye başladılar.
Gazeteler için acil yeni servis: iPad edisyonu
Yıllardır dostum olan, halen dünyanın 1 numaralı gazete tasarımcısı olarak tanınan Amerikalı Profesör Dr. Mario Garcia, iPad'in piyasaya sürüldüğü günü, gazeteler için, tarihi bir gün olarak nitelendiriyor. Garcia'ya göre, tüketiciler tablet sayesinde web'de yapmak istediklerini daha kolay gerçekleştirecekler. İşte bu yüzden de her gazetenin bir an önce iPad edisyonu hazırlamasının önemli olduğunu belirtiyor.
iPad sayesinde yayıncılar, haberler kadar önem kazanan "tüketicileri bilgilendirme" fonksiyonu açısından bulunmaz bir imkana kavuşmuş olacaklar. Basılı gazeteler, bilgilendirme konusuna maalesef gereken önemi veremedi. Ama günümüzde tablet sayesinde tüketicinin mobil web'e kolay ulaşması için yeni imkanlar sunuluyor.
Apple, iPad mucizesi ve geçtiğimiz temmuz ayında piyasaya sürdüğü "iPhone 4" akıllı cep telefonu ile, Microsoft'u geride bıraktı. Yıllarca bilgisayar dünyasının kontrolünü elinde tutan Microsoft ve Google, Apple'in son ataklarına cevap veremez duruma düştü. Windows 7 işletim sistemi de beklenen ilgiyi görmedi. Hacker'ler, Microsoft'un programlarını delik deşik ettiler. Apple, akıllı telefon iPhone 4 ve iPad ile piyasada kontrolü elinde tutuyor. Her ikisi için bütün programları "makul" bulunan bir ücret karşılığında Apple'dan satın almanız gerekiyor. Bütün bu satışların yüzde 30'u, Apple'in kasasına giriyor. Reklamlarda ise Apple'in hissesi yüzde 40.
Yayıncılar, iPad'i kullanmak için yüzde 30 oranındaki Apple komisyonunu ödemek zorundalar. Ayrıca yıllardır topladıkları tüketicilere ait bilgileri de Apple ile paylaşmak zorundalar. Apple bu arada oyunlar, film ve müzik pazarlamasına da hız vermiş durumda.
Dikkat: Okuma alışkanlığı iPad ile değişecek
Piyasada ortak görüş o ki, bugün için hiçbir yayınevi iPad'in dışında kalmak riskini üstlenemez. Nitekim dünyanın önde gelen yayınevlerinden Conde Nast ( Vogue ), Time ve The Wall Street Journal, iPad edisyonlarını piyasaya sürmüş durumdalar. iPad, reklam bakımından da yayınevlerine yeni ufuklar açıyor. Onunla kalmıyor, bu arada kitap dünyasına da yeni bir hareket getiriyor. Kriz ortamında basılı kitapları pahalı bulup okuma alışkanlığını sınırlamış olanlar bile, daha ucuz olduğu için tablette okumayı tercih ediyor.
İşin ciddiyetini ifade edebilmek için hemen belirtelim ki; bazı kitap yayıncıları artık basılı kitabı bir yana bırakıp sadece elektronik edisyonlarla piyasada yer alacaklar.
Dikkat: 2012'de kitap piyasasında elektronik edisyonların payı yüzde 25'i bulacak. Üç ay içinde Apple 4 milyona yakın iPad satmayı başardı. Çin'de üretilen bu tabletleri yetiştirebilmek için yeni fabrikalar açıldı.
iPad'den önce de Amerika'da piyasaya tabletler sunuldu. Amazon iki yıl önce elektronik okuma cihazı, siyah-beyaz ekranlı "Kindle"i çıkardı. Bu girişimin başarılı olması üzerine, Amazon'un rakibi kitap devi Barnes & Noble, benzer bir tablet olan "Nook"u piyasaya sürdü. Sony de geride kalmamak için, elektronik okuyucusu "Sony Reader" ile atağa kalktı.
Şimdi de Dell, gelişmekte olan olan tablet piyasasından pay kapmak için, hemen önümüzdeki günlerde, iPad'den daha küçük, Google'ın Android sistemi ile çalışan "Streak"i çıkarmaya hazırlanıyor.
iPad'un piyasada başarılı olmasının ardından, rekabet ortamının dışında kalmamak için diğer tabletlerin fiyatında büyük indirimler yapıldı.
Amazon, Kindle'in 3G ve Wi-Fi' li modelini 189 dolardan satıyor. Buna karşılık Apple oldukça yüksekte gezinen iPad fiyatlarında, şimdilik herhangi bir indirime gitmek niyetinde görünmüyor. iPad'in 3G ve Wi-Fi 'li, 16 GB modeli 629, 32 GB modeli 729 ve 64 GB modeli 829 dolardan satılıyor.
Apple'in önümüzdeki yılın ilk yarısında, iPad'in gelişmiş bir modelini piyasaya çıkararak, pazar payını daha da arttırması bekleniyor.
Akıllı telefon devlerinin amansız mücadelesi
Akıllı telefonlar piyasasında da adeta "savaş"var. Apple, yeni iPhone 4 modeli ile Blackberry'nin pazar payını küçültmek istiyor. Bir zamanlar Amerika piyasasına hakim olan Nokia ise bu kapışmada neredeyse havlu atmış durumda. Microsoft da, kısa bir süre önce ürettiği akıllı telefonun yapımını durdurdu. Şimdi asıl mücadele, Google'ın açık platformlu işletim sistemi "Android" kullanan telefonlarla Apple arasında geçiyor.
Motorola, birkaç hafta önce Android ile çalışan, 8 megapiksellik kameralı multimedya telefonu "DroidX"i piyasaya sürdü. Tayvan'daki HTC firmasının Android sistemli "Evo" akıllı telefonu da, Amerikan piyasasındaki mücadeleye katılmış durumda. 2007'de piyasaya çıkmış olan iPhone ile iPhone 3G modelleri, üç yıl içinde 50 milyon adet satıldı. iPhone 4'ün ise eylülün sonuna kadar 37 milyon adet satılacağı hesaplanıyor. Apple'in hedefi, Amerika'daki akıllı telefon piyasasının üçte birini ele geçirmek.
Google ile Apple arasındaki mücadele yeni bir boyut kazanmaya başladı. Google, Android işletim programını, cihaz üreticilerine bedava veriyor. Buna karşılık, Apple"in iPhone'lardaki kar marjı hayli yüksek.
Apple, iPhone'daki arama gelirlerini Google ile paylaşmak zorunda. Arama motorları alanında, dünyada adeta tekel haline gelmiş olan Google'ın yerini alabilecek bir alternatif henüz mevcut değil. Bu yüzden Apple, Google ile anlaşmak zorunda. Halbuki Android sistemli akıllı telefonlardaki arama gelirlerinin tümü Google'a gidiyor. Google şimdi, tabletler için de Chrome OS sistemini geliştirdi. Chrome OS, Android'in akılı telefonlardaki rolünü tabletlerde üstlenecek. Tetikteki Microsoft ise şu sırada geri planda, gelişmeleri izliyor.
Büyük ülke Facebook'a karşı "Google Me "
Arama motorlarındaki hakimiyetin Google'un elinde olmasına rağmen, bu cephede geleceğe dönük kaygılar var. Çünkü en başta Facebook, 500 milyonu aşkın üyesiyle, Çin ve Hindistan'ın ardından, dünyanın nüfus bakımından üçüncü büyük ülkesi haline geldi. Facebook, altı yıl içinde dünyanın en büyük sosyal iletişim ağı oldu. Sosyal
oyunların popüler hale gelmesi insanların Facebook üzerinden birbirleriyle iletişim sağlaması, Google için "alarm" niteliğinde.
Google halen, aramalardaki reklamlardan yılda 24 milyar dolarlık gelir elde ediyor. Facebook ise, hedefe yönelik reklamlarla bu yıl 2 milyar dolara ulaşmayı bekliyor.
Daima geleceği düşünen Google'un iki kurucusu Sergey Brin ve Larry Page, CEO Erich Schmidt ile birlikte, Facebook'a benzer bir sosyal iletişim ağı oluşturmanın hazırlıklarına başladılar. Bu amaçla da sosyal oyunlarda başarılı çalışmaları olan Jambsol, Slide ve Zynga gibi şirketleri 500 milyon dolar karşılığında bünyelerine kattılar.
Biraz daha açacak olursak; bir sosyal ağ denemesi olan "Buzz"da pek başarılı olamayan Google, şimdi Facebook'un karşısına "Google Me" ile çıkacak. Detayları henüz açıklanmamış olmasına rağmen, yeni platformun Facebook'a çok benzeyeceği ve sosyal oyun ağırlıklı olacağı tahmin ediliyor. Yine de CEO Erich Schmidt, "Dünya bizden mevcut olan bir şeyin kopyasını beklemesin" diyerek farklılık sinyali veriyor.
Google'dan rehberlik ve bireysel reklam hizmeti
Tüketici artik Google'dan, sadece sorularının cevaplarını alma yerine, kendisine başı sıkıştığında "ne yapması gerektiği"nin de gösterilmesini istiyor. Google, "info Google" sayesinde, tüketiciler hakkında her türlü bilgiye sahip. Tüketicilerin kimler olduklarını, nelerden hoşlandıklarını, arkadaşlarını, tercihlerini, adreslerini, öğrenmiş durumda.
Önümüzdeki yıllarda, örneğin karnınız acıkıp da bir şeyler satın almak istediğinizde, Google evinize en yakın marketin hangisi olduğunu size gösterecek ve böylelikle hayatinizin "ayrılmaz bir parçası" olacak...
İşte yeni hedef! Bu arada Google, doğrudan hedefe yönelik reklamlar sayesinde, tüketicinin sadece arzuladığı reklamları görebilmesi, ilgilenmedikleriyle muhatap olmaması imkanı üzerinde duruyor. Reklamcılıkta nokta atışı gibi bir gelişme. Tüketicilere kendi istekleri doğrultusunda reklam hizmetleri verilmesi için gerekli teknolojinin önümüzdeki yıllarda hazır olacağı belirtiliyor. Bir başka söyleyişle, reklamların da bireyselleşmesi !
Google bu yeni imkan sayesinde hem reklam piyasasında kontrolü ele geçirme imkanına sahip olacak, hem de gelirini arttıracak. Bugün yüz binlerce tüketici, binlerce fotoğrafını Google'un "Picasa" programında muhafaza ediyor, yıllardır elektronik postalarını "Google Mail"de biriktiriyor, Google'un "dökümanlar" programını, Microsoft'un Office programına alternatif olarak kullanıyor. Bu yüzden, rakiplerin tüm ataklarına, çalan alarm zillerine karşın tüketicilerin Google alışkanlıklarını kolay kolay kısamayacağında herkes hemfikir.
Yazılı basın, bu kavgadan nasıl sağ çıkar
Bütün bu gelişmeler karşısında, işlev erozyonuna uğrayan ve önemi fena halde sarsılan yazılı basın ne yapacak?
Konunun bati dünyasındaki medya uzmanlarının görüşlerine bakıldığında, Türkiye'de öne sürülen "sit com" veya "süpermarket" gazeteciliği gibi reçetelerle bir yere varılması mümkün görülmüyor. Google'un CEO'su Erich Schmidt, mevcut veri ve olanaklar çerçevesinde "yeni bir konsept" öneriyor. Schmidt, Amerikan basınında, bu yeni konsepte
göre hazırlanmış yeni yayınlarla, mevcutlardan kimlerin başarılı olacağının hemen önümüzdeki yıllarda netlik kazanacağını belirtiyor. Genel kanı, günlük gazetelerin bugünkü içerik ve iş programlarıyla uzun süre dayanamayacakları yönünde.
Başta Facebook gibi sosyal iletişim ağları, tüketici ile yakın diyalog sayesinde, nasıl popüler olunacağını, günlük gazetelere gösteriyorlar.
Gazetelerin süratle mevcut elektronik imkanlardan nasıl faydalanacaklarını hesaplamaları gerekir.
Bugün Türkiye'de birçoğu belki de gazetelere bakmayan yüz binler, Facebook üyeliği sayesinde birebirleriyle iletişim içinde.
Facebook üyeliği bakımından Türkiye, dünya liderleri arasında yer alıyor.
Gazetelerin, bir an önce Internet ortamındaki ücretsiz haber servislerinden vazgeçip, kendilerini tablet ve akıllı telefonlara yönlendirmeleri tavsiye ediliyor. Bir bardak suyun bile para ile satıldığı bir ortamda, epeyce para harcanarak üretilen bir gazetenin, önemli bölümüyle web'de ücretsiz olarak tüketicilere sunulması, hiç bir iş modeli ile bağdaştırılamıyor.
Digital medyadan faydalan ve toplumla buluş
"Sit com fantezisinden, cıvık magazinden, dört kol cengi gibi her telden çalma Garabetinden" medet ummayı, batıda ciddi medya düşünürleri akıllarına bile getirmiyor. Herkes, haberciliğin / özel haberin öneminde birleşiyor ve günün teknik olanakları ile bütünleşerek toplum ile yeniden buluşabilmenin yollarına kafa yoruyor. Yapılan hesaplara göre, Ocak 2013'te web'e ulaşmada, akıllı telefonlarla tablet'ler, masa üstü ve dizüstü bilgisayarların yerini alacak. Böylelikle tüketici bilgisayarını daima yanında bulundurmuş olacak.
Herşeye rağmen, umut sürüyor... Geleceği öngörüp önlemini bugünden alacaklar için karamsarlığa gerek yok. Gazetecilerin, gelecekte mobil platformlarda haber üreticileri olarak önemi daha da artacak ve muhabirlik, yazarlığın "yeniden" önüne geçecek. Bu bağlamda, belki "özüne dönüş".
Sonuçta, bir kez daha vurgulayalım: Konvansiyonel yazılı basına, hiç de uzak olmayan bir gelecekte hayat hakkı yok. Herkesin derhal hazırlıklara başlaması gerekiyor... Tıpkı, beklenen bir depreme hazırlanır gibi.
İki-üç yıl pek uzun bir süre değil. Gecikilirse, dijital depremin gümbürtüsünden gazeteleri kurtarmak mucize olur.
Dünya ülkelerinde Facebook üyeliği (Bin)
1. ABD 125. 900
2. İngiltere 26.600
3. Endonezya 25.950
4. Türkiye 22.560
5. Fransa 19.000
6. İtalya 16.700
7. Kanada 15.500
8. Filipinler 15.250
9. Meksika 13.000
10. İspanya 10.650
11. Hindistan 10.550
12. Arjantin 10.500
13. Kolombiya 10.250
14. Almanya 10.000
15. Avustralya 9.250
500 milyonu aşkın üyelerin kıtalara göre değişimi
Kuzey Amerika %34
Avrupa %32
Asya %20
Güney Amerika %9
Afrika %3
Avustralya %2
Facebook üyelerinin yaşlarına göre dağılımı
13 - 15 35.882.330
16 - 17 36.962.600
18 - 24 149.002.700
25 - 34 135.033.820
35 - 44 69.751.720
45 - 54 38.008.580
55 - 65 18.134.060