ABD ekonomisini zor günler bekliyor
ABD'de aylardan beri devam eden anlaşmazlığa bir çözüm bulunamamasından dolayı harcamalarda azalma öngören yasanın yürürlüğe girmesiyle, Demokrat ve Cumhuriyetçiler arasındaki müzakereler hızlandı. Ekonominin, eylül ayına kadar yapılması öngörülen 85 milyar dolarlık kısıntıdan nasıl etkileneceği konusunda kesin bir şey söylemek zor. İşsizlik oranı, şubat ayında 2008'den bu yana en düşük seviyesi olan yüzde 7.7'ye gerilese de, tasarruf programının uygulamaya konulmasıyla istihdam ve büyümede tersine gelişmelerin ortaya çıkması çok muhtemel.
***
Karşılıklı suçlamalar ise her zaman olduğu gibi devam ediyor. Demokratlar, Cumhuriyetçileri yüksek gelir grupları üzerindeki vergilerin arttırılmasına karşı çıktıkları gerekçesiyle eleştirirken, Cumhuriyetçiler ekonominin içinde bulunduğu durumdan, harcamaların azaltılmasını kabul etmeyen Demokratları sorumlu tutuyorlar. İki tarafın da düşüncelerinden geri adım atmaya niyetleri yok. John Boehner'den önceki Meclis Başkanı Demokrat Nancy Pelosi, Cumhuriyetçilerin vergiler konusundaki itirazlarını yumuşatmaları halinde, sosyal güvenlik ve sağlık harcamalarından tasarruf sağlayacak düzenlemeleri yapmaya hazır olduklarını söylüyor. Özel sektör yatırımlarında önemli bir artışın olmayacağı düşünülürse, harcamalarda meydana gelecek azalma ve vergi artışlarının, gelirde azalmayla birlikte işsizlikte artışa yol açması ve sonuçta büyümeyi yavaşlatması kaçınılmaz.
***
Öyle görünüyor ki, başkanlığının ilk dönemi iki parti arasında kamu politikaları üzerindeki anlaşmazlıklarla uğraşarak geçen Obama'nın ikinci dönemi de, ilkinden bu anlamda pek farklı olmayacak. Temsilciler Meclisi Bütçe Komisyonu Başkanı Cumhuriyetçi milletvekili Paul Ryan, hafta içinde gelecek on yıllık bütçe planını kamuya açıkladı. Sağlık Reformu Yasası'nın iptal edilmesinden sosyal güvenlik ve sağlık harcamalarının azaltılmasına kadar birçok alanda düzenlemeler öngören plan, tahmin edileceği gibi Demokratların hoşuna gitmedi. Demokratlar planın, yaşlı Amerikalıların sağlık harcamalarında artışa yol açacağını ileri sürerek itiraz ediyorlar. Ryan'ın planı muhtemelen Cumhuriyetçilerin kontrolündeki Temsilciler Meclisi'nden geçecektir. Fakat sonrası ne olur bilinmez.
***
Geçenlerde CNN'de Fareed Zakaria'nın programına katılan konuşmacılar, finansal krizler sonrasında uygulamaya konulan gelir azaltıcı maliye politikalarının etkisiz olduğu görüşünü dile getirdiler. ABD eski Hazine Bakanı Roger Altman finansal krizlerin iyi olmamakla birlikte, ekonomilerin yeniden yapılanmasına katkıda bulunduğu düşüncesinde. Altman'a göre, ABD'de rekabet gücü iyileşirken konut piyasası giderek açılıyor. Altman'ın sözünü ettiği bu yeniden yapılanma şirket gelirlerinde artışlara yol açsa da, emek piyasasındaki gelişmeler açısından olumlu olduğu söylenemez. İşsizlik oranı gerilemekle birlikte, işsiz sayısının 12 milyonun üzerinde olduğu bir ekonominin iyi olduğunu söylemek güç. Yüksek işsizlik, FED'e hazine bonoları ve ipotek senetlerinin alımından oluşan programa devam etmekten başka bir seçenek bırakmıyor. FED Başkan Yardımcısı Janet Yellen, emek piyasasında gözle görülür bir iyileşme olana kadar bono alımlarına devam edeceklerini tekrar etti. Yellen, programın sona erdirilmesi için işsizlik oranındaki bir gerilemenin yeterli olmayacağını, istihdamdaki değişmeleri de dikkate alacaklarını söylüyor.
***
Siyasetteki belirsizliklere rağmen, konut sektörü ve borsa da iyileşmeler devam ediyor. Dow
Jones Endeksi 2007'den bu yana en yüksek seviyesine ulaştı. Ancak, temel makroekonomik değişkenlerde gözle görülür bir iyileşme olmadan bu gelişmelere fazla itibar etmemek lazım. Sorunların çözümünün anahtarı, Bernanke'nin sürekli söylediği gibi Kongre'de olmasına rağmen, iki partinin bütçe ve borç sorunlarına kalıcı çözüm bulmaları kolay değil. Belki de, Amerikalılar Avrupa'da olduğu gibi daha uzun yıllar yüksek işsizlik ve düşük büyüme hızlarıyla yaşamak zorunda kalacaklar.