AB, Balkanlar’a genişlerken…
Avrupa Birliği, Arnavutluk, Kosova, Bosna Hersek, Sırbistan, Kuzey Makedonya ve Karadağ ile ekonomik ilişkilerini artırmayı amaçlayan ve ekonomik ilişkileri güçlendirmek için önümüzdeki dört yıl için 6 milyar euroluk fon kurulması konusunda anlaştı.
AB Konseyi, AB üye ülkeleri ve Avrupa Parlamentosu (AP) arasında müzakere edilen Batı Balkanlar Büyüme Planı'nın ana unsuru olan “Reform ve Büyüme Fonu”nun kurulmasında uzlaşı sağlandığını açıkladı.
Katılım Öncesi Yardım Aracı’nı (IPA III) tamamlayacağı ifade edilen açıklamada, 6 milyar euroluk fonun Batı Balkan ülkelerinde AB ile ilgili reformları destekleyeceği, AB ile bölgenin ekonomik yakınlaşmasını teşvik edeceği belirtildi. Sovyetler Birliği döneminde dünyanın en çok konuşulan liderlerinden biri elbette Josip Broz Tito’ydu.
Tito, 29 Kasım 1945 yılında kurduğu Bosna-Hersek, Hırvatistan, Sırbistan, Makedonya, Karadağ ve Slovenya ve daha sonra Kosova ile Voyvodina özerk bölgelerinden oluşan “Demokratik Federal Yugoslavya Cumhuriyeti”ni 35 yıl boyunca demir pençe ile yönetti. Tito’nun ülkesi, 1945-1947 yılları arasında Yugoslavya’ya özgü sosyalizm uygulamalarını başta bankacılık ve hizmet sektörleri gibi alanda süratle uygulamaya koydu ve 1947 yılında Yugoslavya’yı tarım ülkesinden sanayi ülkesine dönüştürmeye çalıştı.
“Demir Perde”nin düşmesiyle en çok parçalanan ülke oldu Tito’nun Yugoslavya’sı. Yugoslavya aradan geçen 30 yıla rağmen hala parçalanmaya ve AB üyesi olmaya devam ediyor… AB’nin 2003 Haziran Selanik Zirvesi’nde birçok Balkan ülkesine “aday”lık ve “potansiyel aday”lık statüsü verildi. Balkan ülkelerinin AB’ye tam üye olma süreçleri devam ediyor.
Balkanlar’ın AB süreci
Arnavutluk, 24 Nisan 2009 tarihinde AB’ye üyelik başvurusunu yaptı. 2014’te resmen aday ülke olarak ilan edildi. Arnavutluk’un AB’ye katılım müzakereleri tarama süreci 19 Temmuz 2022 tarihinde başladı. Karadağ 2006 yılında bağımsızlığını ilan etmesinin ardından, 15 Aralık 2008 tarihinde AB’ye üyelik başvurusunda bulundu. 2012 tarihinde katılım müzakerelerine başlayan Karadağ ile müzakere sürecinde bugüne kadar 33 fasıl açıldı.
İsim sorunu nedeniyle uzun yıllar AB müzakerelerine başlayamayan Makedonya, 12 Haziran 2018 tarihinde Makedonya ismini “Kuzey Makedonya Cumhuriyeti” olarak değişmesi üzerine 2022 tarihinde AB ile müzakerelere başladı. AB adaylık statüsünü 2012 tarihinde kazanan Sırbistan, 21 Ocak 2014 tarihinde müzakere sürecine resmen başladı. Sırbistan’ın müzakere sürecinde bugüne kadar 22 fasıl açıldı. Bağımsızlığını 2008 yılında kazanan Kosova, AB ile imzalanan 1 Nisan 2016 tarihli İstikrar ve Ortaklık Anlaşması ile üyelik sürecine resmen başladı.
Bosna-Hersek, 15 Şubat 2016 tarihinde AB’ye üyelik başvurusunda bulundu. 2022 yılında adaylık statüsü kazanan Bosna-Hersek, 2023 sonunda resmen müzakerelere başladı. Bosna-Hersek ile müzakerelerin başlamasının hemen ardından AB Konseyi Başkanı Charles Michel, "Avrupa Konseyi, Bosna Hersek ile katılım müzakerelerini başlatma kararı aldı. Tebrikler! Yeriniz bizim Avrupa ailemizdir” diye açıklama yaptı.
Rusya nüfuzu endişesi
Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Estonya, Letonya, Litvanya, Macaristan, Polonya, Romanya, Slovakya ve Slovenya zaten AB üyesi. Türkiye ile aynı gün AB müzakerelerine başlayan Hırvatistan 1 Temmuz 2013’te tam üye olarak AB ailesine katıldı. Bosna Hersek, Arnavutluk, Sırbistan, Kosova, Karadağ ve Kuzey Makedonya’nın AB üyelik süreçleri farklı aşamalarda.
Yugoslavya’dan kopanlar ve diğer Balkan ülkelerinin AB üyeliği ise yolda. Balkan ülkelerinin yanı sıra Ukrayna ve Moldova’ya Aralık 2023 Zirvesi’nde “aday”lık statüsü verilmesi AB içerisinde aynı kökenden gelen Rusya’nın AB içindeki “nüfuz kaygısı”nı da beraberinde getirdi…