7 milyon yatırımcıyı korumak şart!

Dijitalleşmenin hızlanma­sı, merkez bankalarının destekleyici politikaları, düşük faiz ortamı, tasarruf eği­limindeki artış, getiri arayışı ve yatırımcı tercihlerinde yaşanan değişimle pandemi dönemi, ser­maye piyasaları açısından bir dö­nüm noktası oldu.

Özellikle ül­kemiz sermaye piyasaları açı­sından gerek arz gerekse talep tarafında tarihi rekorların kırıl­dığı yeni bir dönemin başlangı­cı oldu. Uzun yıllar 1 milyon se­viyesinde olan yerli bireysel pay senedi bakiyeli yatırımcı sayısı, 8,5 milyonu aşarak rekor bir se­viyeye ulaştı.

2024 yılında ise fa­izlerdeki artışın da etkisiyle ya­tırımcılar fonlara yöneldi. Hisse yatırımcı sayısı 6,9 milyon sevi­yesine gerilerken, yatırım fonu yatırımcısı 5,2 milyonla en yük­sek seviyesine ulaştı. Portföy yö­netim şirketlerimizce yönetilen toplam portföy büyüklüğü ise 2023 yılı sonuna kıyasla 2 misli­ni aşarak 2024 sonunda 7 trilyon liraya yaklaştı.

Sermaye piyasalarında 2024 yılı ve 2025 yılı beklentilerini konuştuğumuz TSPB Yönetim Kurulu Başkanı Pamir Karagöz, “Önemli olan mevcut 7 milyon yatırımcıyı korumak, serma­ye piyasalarında kalmasını sağ­lamak” diyor ve ekliyor: “Bunun için aracı kurumlara büyük görev düşüyor. Bu anlamda finansal kuruluşlarımızın, sosyal med­ya başta olmak üzere, yatırımcı­ların doğru bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi için çalışma­larına devam etmeleri önemli.

Bireysel yatırımcıların mağdu­riyetler yaşamamaları için aracı kurumların yatırımcıları dolan­dırıcılık faaliyetlerine karşı bil­gilendirici yazılar, videolar, pod­cast’ler hazırlayıp internet site­lerinde paylaşmaları, ek olarak finansal okuryazarlık eğitimleri sunmaları bireysel yatırımcılar için bu konuda çok faydalı ola­cağına inanıyoruz. Sektör olarak eğitim odaklı dijital içerikler, in­teraktif eğitim modülleri ve dü­zenli bilgilendirmelerle yatırım süreçlerini daha güvenli hale ge­tirebiliriz.”

2025 yılı daha olumlu bir dönem olacak

2024 yılında 34 halka arz ger­çekleşti ve 15 Ocak itibarıyla 34 halka arzın 17’si yatırımcısına halka arzdan bu yana pozitif ge­tiri sağladı. Bu verileri değerlen­diren Karagöz, bir uyarıda bu­lunuyor: “Hisse senedi yatırımı risk oranı yüksek bir yatırımdır. Özellikle yüksek faiz ortamların­da yatırımcıların risk iştahının düşük seviyede kalmasıyla be­raber piyasa dalgalanmaları ya­şanarak kayıplar da doğurabilen bir yatırım aracı.”

Fakat Başkan Karagöz, 2025 yılından da umut­lu. “Ancak TCMB’nin 2024 Ara­lık ayında gerçekleştirdiği faiz indirimi ve 2025 yılında da faiz indirimlerine devam edileceği mesajlarını vermesi ile beraber borsada getiriler açısından da­ha olumlu bir dönem bekliyoruz” diyor. DÜNYA’nın sorularını ya­nıtlayan Pamir Karagöz söyleşi­mizde hem yatırımcılara hem de sektöre önemli mesajlar verdi.

Hisse ve fon yatırımcısı kadınlar ve gençlerle artacak

Merkez Bankası’nın 2024 Ara­lık ayında faiz indiriminin ardın­dan enflasyon oranının beklen­tilerin altında gerçekleşmesi ile önümüzdeki döneme dair Tür­kiye’nin makroekonomik görü­nümündeki iyileşme sürecinin başladığını gösteriyor. Merkez Bankası, 2025 yılında faiz indi­rimlerine devam edeceği sinya­lini güçlü bir şekilde vermeye de­vam ediyor.

Tarihsel anlamda baktığımız­da, faiz indirimi dönemlerinde pay senedi piyasalarının pozitif yönde performans sergilediğini görüyoruz. Bu deneyimin ışığın­da 2025 yılı için piyasada pozi­tif bir gelişme yaşanmasını bek­liyoruz. Piyasalarda yaşanacak bu iyileşmeye paralel gerek pay senedi gerekse yatırım fonları yatırımcı sayılarının hızlı artış göstereceğini değerlendiriyoruz. Son yıllarda olduğu gibi yeni ya­tırımcıların içerisinde gençlerin ve kadınların payının artmasını bekliyoruz.

Halka arzlar güçlü bir şekilde devam edecek

Pandemi sonrasında artan ya­tırımcı ilgisine paralel şirketle­rimizin de sermaye piyasalarına olan ilgisi rekor seviyede arttı. 2021-2024 döneminde 180 şir­ketin halka arzı gerçekleşti. 8.7 milyar dolar büyüklüğünde olan bu halka arzlara 200 milyon bi­reysel katılım oldu. 2023 yılının ikinci yarısından itibaren deği­şen ekonomik politikalarla po­litika faizi yüzde 8,5’ten Mart 2024’te yüzde 50’ye çıktı. Bu du­ruma paralel olarak halka arzla­ra katılan yerli bireysel yatırımcı sayıları da yıl içinde 3.5 milyonu görmüşken, 2024 Haziran ayın­dan itibaren ortalama 500 bine geriledi.

Halka arzlara katılan bireysel yatırımcıların düşmesi ve yatı­rımcıların risk iştahının düşük olması yeni halka arzların 2023 yılına kıyasla yavaşlamasına se­bep oldu. Buna rağmen 2024 yı­lında 34 şirket, halka arzı ile ser­meye piyasalarından toplam 59,5 milyar TL kaynak sağladı. Faiz indirimlerinin devam etmesinin Borsa İstanbul’da olumlu yansı­masının olacağına ve bu paralel­de halka arzların da önceki yıllar­daki gibi devam edeceğine ina­nıyoruz. Halka arz için SPK’ya başvuru yapan birçok şirket bu­lunuyor. Bu da halka arzların 2025 yılında güçlü bir şekilde de­vam edeceğini ortaya koyuyor.

Kredili işlem hacimlerinde risk yok

Açıklanan son verilere göre Eylül 2024’te kredili işlem hac­mi 60 milyar TL seviyesinde ger­çekleşirken, yıllık bazda bakıldı­ğında yüzde 19’luk bir büyüme görülüyor. Ancak bu inceleme­yi nominal rakam­lar üzerinden yap­mak doğru olmaz. Yüksek enflasyon ortamında karşı­laştırma yaparken geçmiş dönem ra­kamlarımıza enf­lasyon düzeltmesi uygulamamız doğ­ru olur ki bu durum­da kredi hacmi re­el olarak yıllık bazda yüzde 20 küçülmüş oluyor.

Aktif olarak kredili işlem yapan ya­tırımcı sayısına baktı­ğımızda yıllık bazda yüz­de 3’lük bir azalış ile ya­tırımcı sayısının Eylül 2024 sonunda 44 bin kişi olduğunu görüyo­ruz. Başka bir gösterge olarak yatırımcı başı­na kredi tutarını ince­lersek yıllık bazda no­minal yüzde 22’lik bir büyüme görülürken, reel ise yüzde 18’lik daralma görülmekte.

Kredi kullanan ya­tırımcı sayısının kredi sözleşmeli ya­tırımcı sayısına ora­nı ise mevcut du­rumda yüzde 9,7 sevi­yesinde iken geçen yılın aynı döneminde bu oran yüzde 10,7 seviyesindeydi. Genel olarak bu verilerden de anlaşıldığı üzere kredi­li işlem hacimlerinde risk oluşturabilecek bir büyüme mevcut değil, geçmiş dönem­lerdeki seyrini korumaya de­vam ediyor. Mevcut durumda kredili işlemlerin aracı kurum­lar için oluşturduğu önemli bir tehdit bulunmamakla birlikte SPK’nın uyguladığı regülasyon­lar ve aracı kurumların içlerinde bulunan risk birimlerinin kredili işlemleri yakından izliyor olma­sı oluşabilecek potansiyel teh­ditlerin önüne geçilebilmesi için yeterli.

Aracı kurum sayısı artacak

Mart ayında alınan SPK kara­rı kapsamında yeni aracı kurum kurmak için gereken asgari öz­sermaye şartı 300 milyon TL ola­rak belirlendi. Bu karar sonra­sı aracı kurum sayısında bir artış yaşanmadı. Bugün itiba­riyle sektörde 71 aracı kuru­mumuz yer alıyor. 6 aracı ku­rumumuz faaliyetlerini geçici durdurmuş durumda, hâliha­zırda 65 aracı kurumumuz fii­len faaliyet gösteriyor. Yatırım­cı ilgisinin yeniden artmasıyla beraber önümüzdeki dönemde aracı kurum sayısının kademeli olarak artmasını bekliyoruz.

Ekonomi ve finans dersleri müfredata dâhil edilmeli

Hazine ve Maliye Bakanlığı, Millî Eğitim Bakanlığı, SPK, Borsa İstanbul ve diğer kamu otoritelerinin yanı sıra başta üyelerimiz olmak üzere özel sektör kuruluşları ve STK’ların finansal okuryazarlığın geliştirilmesi için büyük çaba sarf ettiğini görüyoruz.

Ancak tüm çabalara rağmen ülkemizde finansal okuryazarlık seviyesi, ne yazık ki dünya ortalamasının oldukça gerisinde. Gelişmiş ülkelerde finansal okuryazarlık oranlarının yüksek olmasının en önemli nedenlerinden biri, ekonomi ve finans derslerinin ilkokul seviyesinden itibaren müfredata dâhil edilmesi. Birlik olarak bu uygulamaların ülkemizde yaygınlaştırılması ve gelişmiş ülkelerdeki uygulamaların bizim için uyarlanması konusunda paydaşlarımız ile birlikte çalışmalara devam edeceğiz.

Not artırımı ile yabancı payı artacak

Enflasyondaki düşüş ve Merkez Bankası rezervlerindeki artış ve dış ticaretteki iyileşmeler, Türkiye ekonomisindeki düzelmelerin bu yıl devam edeceğine işaret ediyor. Geçen yıl aralık ayında başlayan faiz indirimlerinin süreceğini ve bu yılsonu itibariyle TCMB politika faizinin kademeli olarak gerilemesini bekliyoruz.

Faizlerin düşmesinin daha önceki benzer dönemlerde de görüldüğü gibi Borsa İstanbul’a pozitif yönde yansıyacağını düşünüyoruz. Ekonomik konjonktürdeki düzelme sonucunda 2025 içerisinde uluslararası kredi derecelendirme kurumları tarafından not artırımlarının sürmesini bekliyor ve Türkiye’nin kredi notunun yatırım yapılabilir seviyelere ulaşmasını öngörüyoruz.

Bunun sonucu olarak piyasadaki yabancı payının yükselmesini bekliyoruz. Hisse senedi piyasasına baktığımız takdirde, 2024 yılının ilk 9 aylık döneminde BIST100 şirketlerinde ABD Doları bazında yüzde 25 reel net kâr daralması kaydedildi. 2024 yılındaki kâr daralmasının ardından 2025 yılına geldiğimizde ise daralma sürecinin sonuna gelinmesini ve net kâr büyümesi gerçekleşmesini öngörüyoruz. 2025 yılında gerçekleşecek güçlü finansal sonuçların hisse senetlerine pozitif etkisi olacağını tahmin ediyor ve kâr büyümeleri sonucu daha çok şirketin temettü dağıtma ihtimalini öngörüyoruz.

Dolandırıcılara karşı yatırımcılara uyarı

Sosyal medya platformları üzerinden çok fazla yanlış yönlendirme ve dolandırıcılık faaliyetleri her alanda mevcut olduğu gibi sermaye piyasaları tarafında da söz konusu. Son dönemde özellikle WhatsApp ve Telegram gibi iletişim uygulamaları aracılığıyla kendilerini aracı kurum veya banka üst düzey yöneticisi, araştırma görevlisi ya da stratejist olarak tanıtan birçok dolandırıcılık vakası yaşanıyor. Bu gruplarda, getiri vaadiyle insanları etkileyip resmi aracı kurum hesabı olmayan sahte hesaplara para göndermeleri isteniyor.

Bir süre sonra ise yatırımcılar, bu gruplara veya ilgili kişilere ulaşamadıklarında ve vaat edilen getiriyi elde edemediklerinde dolandırıldıklarını acı bir şekilde fark ediyorlar. Bu gibi durumların yaşanmaması için yatırımcıların güvenilir kaynaklar olarak Sermaye Piyasası Kurulu, Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği ve yetkili aracı kurumları dikkate almaları ve buralarda çalışan SPK tarafından lisanslandırılmış uzman personel dışında başka kişi veya kurumlardan bilgi, tavsiye ya da danışmanlık almamaları konusunda uyarıyoruz. Yatırımcılarımız öncelikle şunu bilmeliler; sermaye piyasası orta uzun vadeli bir yatırım yeridir.