5,2 milyon kişi işsiz ama ‘değil’
Hane Halkı İşgücü Anketi’nde ekimde işsiz sayısı 2 milyon 961 bin olurken, 3 milyon 375 bin 'umutsuz' ile düzensiz geçici işlerde kısa süreli çalışmış 1 milyon 806 kişi dışarıda tutuldu. 5 milyon 181 binle resmi işsiz sayısının iki katına yaklaşan bu kişilerle birlikte işsiz sayısı 8 milyon 142 bine ulaşıyor.
Hane Halkı İş gücü Anketinin tekniği dolayasıyla kapsam dışında tutularak ‘işsiz’ sayılmayan işsizlerin sayısı ekim ayında 5,2 milyon düzeyinde gerçekleşti. İşsiz olduğu halde, anketin veri toplama günlerinde iş aramamış olanlar ile düzensiz geçici işlerde kısa süreli çalıştığı için istihdamda kabul edilen kişilerden oluşan bu kesimle birlikte toplam işsiz sayısı 8 milyonu aşıyor ve işsizlik oranı yüzde 21,3’e ulaşıyor.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Hane halkı İşgücü Araştırması ile belirlediği işgücü istatistiklerinin ekim ayı sonuçlarını yayımladı. Mevsim etkisinden arındırılmış anket verilerine göre çalışma çağındaki (15+ yaş) toplam nüfusun 65 milyon 589 bin kişi olduğu bildirilirken, işgücüne dahil olanlar 34 milyon 796 bin kişi; bunların 31 milyon 835 bini istihdamda, 2 milyon 961 bini işsiz ve buna göre işsizlik oranı da yüzde 8,5 olarak açıklandı.
Anket kapsamında çalışma çağındaki kişilerden istihdamda olmayan, iş arayan ancak hemen iş başı yapabilecek durumda olmayanlar ile çalışmak isteyen ancak anketin referans haftasında iş arama kanallarından birini kullanmamış ve iş olsa hemen işbaşı yapabilecek durumdaki kişilerin sayısı 3 milyon 375 bin olarak hesaplandı. Fiilen işsiz olan bu kesimdekilerin sayısı önceki aya göre 166 bin, son bir yılda ise 733 bin artış gösterdi.
‘Eksik isdihdam’da 1,8 milyon kişi
Anketteki tanımlamaya göre ‘potansiyel işgücü’ olarak adlandırılan bu kesim, işsiz sayısında yer almıyor. İş gücüne ve işsiz sayısına dahil edilmeyen bu gruptakilerin büyük bölümünü, umudunu yitirerek iş aramayı bırakmış “umutsuzlar” oluşturuyor. Zamana bağlı eksik istihdamdakilerin sayısı da ekim itibarıyla 1 milyon 806 bin olarak açıklandı.
Anketin referans haftasında fiili olarak 40 saatten daha az süre çalışmış olup, daha fazla süre çalışmak istediğini belirten ve mümkün olduğu takdirde daha fazla çalışmaya başlayabilecek olan bu kişiler, “zamana bağlı eksik istihdam” tanımı ile çalışan nüfus içinde kabul ediliyor, işsiz sayılmıyor. Bu gruptakilerin sayısı eylüle göre 138 bin azalmakla birlikte, bir yıl önceki düzeyinin 400 bin üzerinde gerçekleşti.
Böylece ‘potansiyel iş gücü’ ile ‘eksik istihdam’ tanımında yer verilerek işsiz sayılmayan işsizlerin toplam sayısı ekim ayı itibarıyla 5 milyon 182 bine ulaştı. Dar tanımlı ölçüme göre ilan edilen işsiz sayısı son ay 163 bin ve son bir yılda 587 bin kişi azalırken, işsiz sayılmayan bu iki kategoridekilerin toplam sayısı eylüle göre 29 bin ve son bir yılda 1 milyon 134 bin artarak, resmi işsiz sayısının iki katına yaklaştı.
Geniş tanımda işsizlik yüzde 21,3
‘Eksik istihdam’da sayılanlar ile ‘potansiyel iş gücü’ olarak adlandırılan nüfus, resmi işsiz sayısına eklendiğinde, ekim ayı itibarıyla geniş tanımla 8 milyon 142 bin kişilik bir işsiz sayısına ulaşılıyor.
Buna göre TÜİK’in dar tanımlı işsiz sayısı buzdağının yalnızca ucunu gösteriyor. Ülkedeki işsizliğin gerçek boyutunu yansıtan, TÜİK tarafından ‘âtıl işgücü’ diye tanımlanan geniş tanımlı işsiz sayısı, birçok ülkenin toplam nüfusundan daha fazla bir büyüklük oluşturuyor.
Açıklanan iş gücü sayısına potansiyel iş gücü kategorisinin de dahil edilmesiyle ekim itibarıyla toplam iş gücü 38 milyon 171 bin kişiye ulaşıyor. Geniş tanımla hesaplanan gerçek işsiz sayısı ile oranlandığında yüzde 21,33’lük bir işsizlik oranına ulaşılıyor. Söz konusu oran önceki aya göre 0,5 puan düşmekle birlikte, bir yıl önceki düzeyinin ise 0,9 puan üzerinde bulunuyor.
İşsizlik arttı ama ‘azaldı’
Ekim 2022 itibarıyla dar tanımlı işsiz sayısı 3 milyon 548 bin ve işsizlik oranı yüzde 10,2; buna karşılık geniş tanımlı işsiz sayısı 7 milyon 596 bin ve işsizlik oranı yüzde 20,4 düzeyinde bulunuyordu. Geçen yıl ekim ayında 10,2 puan olan dar ve geniş tanımlı işsizlik oranları arasındaki fark, bu yıl aynı ayda 12,8 puana çıktı.
Son bir yılda işsiz sayısı ve işsizlik oranı dar tanıma göre gerilerken, gerçek boyutu yansıtan geniş tanımda ise işsizlik sayı ve oran olarak yükseldi. Başka deyişle umudunu yitirerek iş aramayı bırakanlar ve yetersiz sürelerle çalışanların sayısındaki artış, dar tanıma göre işsizlikte kâğıt üzerinde/fiktif bir düşüşe yol açtı.