5084 sayılı can yeleği!
Hayatı, kişi başına yılda 1.500 dolar ve altında milli gelirle idare eden; yatırım, iş, aş derdindeki illeri birbirine düşürmüştü… "Komşu ile var da bize yok mu?" tartışmalarını kızıştırmışt. Davalara konu edilmişti…
Bolu Ticaret ve Sanayi Odası Yönetimi milli gelir ölçütü yüksek gösterilerek kapsam dışı bırakılmasını yargıya taşımıştı. Adana Sanayi Odası Yönetimi, "iller arasında haksız rekabete yol açıyor, verimliliği gözetmiyor, ihracatı hedeflemiyor, ithal ikamesi yaratmıyor" iddiasıyla Danıştay'a başvurmuştu…
Danıştay 10'uncu Dairesi, Adana'ya hak vermiş; "SSK primlerini, enerji giderlerini Hazine ödeyecek" diyen kanun bağlamındaki tebliğ ve genelgeleri "hukuka aykırı" bularak yürütmeyi durdurmuştu.
TBMM'de kabul edildiği 2004 yılında önce 13 ili kapsıyordu. İl sayısı iki hamlede 49'a kadar artırılmıştı. Başlangıçta "Komşuya var da bize yok mu?" diye başlayan tartışmalar bir süre sonra "şanslı" komşular arasına sirayet etmiş; "yatırımlar oraya gidiyor, buraya gelmiyor" yakınmalarına dönüşmüştü.
Denize düşen...
2004 yılı başında beş yıllık uygulama süresiyle çıkarılan "5084 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun" şimdiye kadar tartışmalar, davalar, eleştiriler, yakınmalar arasında 49 ilin bir kısmını "mutlu" bir kısmını "mahzun" etti!
Haber arşivlerinde yatan bilgiler, bulgular, beyanlar, uygulanma süresi boyunca teşviklerden gereğince yararlanamayan "mahzun il" sayısının, fazlasıyla yararlanan "mutlu il" sayısından fazla olduğunu gösterse de, ilginçtir; bugün 5084, denize düşenin can korkusuyla sırtına geçirdiği "can yeleği" değerine erişmiş buluyor.
Kanunla öngörülen teşviklerin "can yeleği" değerini artıran başlıca etken, 2008 yılı sonbaharında patlayan "küresel kriz" ve Türkiye ekonomisinde, il ekonomilerinde yarattığı tahribat. Vergi, prim, enerji ve bedelsiz arazi desteklerinin önemi bu tahribat ortamında daha iyi anlaşılmış görünüyor.
Nitekim, düne kadar büyük bölümü teşviklerin yetersizliğinden, isabetsizliğinden, uygulama sorunlarından yakınan 49 ildeki ticaret ve sanayi odalarının, uzatılmış yürürlük süresi 31 Aralık'ta sona erecek olan 5084'ün ikinci kez en az bir yıl daha uzatılmasını istemeleri bundan.
Ağır ol ki…
5084'ün ilk uzatma süresinin bitmesine iki ay kaldı. Odalardan gelen ikinci kez ve en az bir yıl daha uzatılması talebi, hükümet ve ekonomi yönetimi katında nasıl yankılanacak ya da yankılanacak mı, henüz bilinmiyor. Ancak, kanunun süresi uzatılsa da uzatılmasa da, uygulamada ortaya çıkan önemli bir sorun hâlâ çözüm bekliyor.
Sorunu arkadaşlarımız Hüseyin Gökçe ile Mehmet Kaya'nın bir süre önce haberleştirmişlerdi. Buna göre, Sosyal Güvenlik Kurumu 5084 ile verilen sigorta prim teşviklerine ilişkin yönetmeliği mart ayında bir genelgeyle iptal etti. İptalin sebebi şuydu:
5084'ün süresi uzatılırken ayna zamanda sektörel, bölgesel esaslı yeni teşvik sistemi çalışmaları devam ediyordu, teşviklerde kapsam değişikliğine gidiliyordu. SGK'da 5084 çerçevesinde "2009 yılında tamamlanan yatırımların kapsama girmesini temin etmek üzere, çıkarılacak yeni teşvik uygulamalarını da içeren yeni bir düzenleme yapılacağı" gerekçesiyle prim uygulamasını durdurmuştu.
Ne var ki, yeni düzenleme bugüne kadar bir türlü yapılamadığı için yatırımlarını bu yıl içinde tamamlayan firmalar, belirsizlik yüzünden prim desteği haklarını yitirme tehlikesiyle karşı karşıya... Bu firmaların yöneticileri Hazine'ye veya SGK'ya başvurduklarında "Hazine, Maliye, SGK her birlikte çalışıyoruz" cevabını alıyorlarmış. Yani, "ağır ol ki bürokrasi desinler" durumu!..