5 ayın bütçe sonuçlarının analizi

Geçtiğimiz günlerde Maliye Bakanı Naci Ağbal, 2018 Mayıs ayına ve ilk 5 aya ait bütçe sonuçlarını açıkladı.

Normalde dönemsel olarak çok önemli sayılmayan bu mayıs ayı sonuçlarının ilgi çeken ve önem taşıyan tarafı, seçim arifesinde ortaya çıkmış olması. Yani seçimlere 1 ay kalmışken bütçenin genel toplamda önemli bir sapma göstermemesi.

Şimdi dilerseniz hem mayıs ayına ve hem de 2018 yılının ilk 5 ayına ilişkin toplu sonuçlara bir bakalım. Sonra da bu sonuçlara ilişkin satır aralarını veya önem taşıyan tespitlerimizi ortaya koymaya çalışalım.

Bütçe sonuçları…

2018 Mayıs ayına ait;

- Bütçe giderleri 67.3 milyar lira,
- Bütçe gelirleri 70 milyar lira,
- Bütçe açığı da 2.7 milyar lira olmuş.

Bu sonuçlara göre;

- Bütçe giderleri geçen yılın aynı ayında 51.1 milyar lira iken yüzde 31.7 artış sergilemiş.
- Bütçe gelirleri ise geçen yılın aynı ayında 57.5 milyar lira iken yüzde 21.8 artış göstermiş.
- Dolayısıyla bütçe açığı da geçen yıl 6.4 milyar lira olmasına karşın yüzde 57.6 oranında daralmış.

Şimdi de gelelim 2018 yılının 5 aylık sonuçlarına…

- 2017 yılının ilk 5 ayındaki bütçe giderleri 266.7 milyar lira bu yıl 322.5 milyar liraya yükselmiş.
- Aynı şekilde 2017 yılının ilk 5 ayındaki bütçe gelirleri de 255.2 milyar liradan bu yıl 302 milyar liraya çıkmış.
- Bütçe açığı da geçen yılın 5 ayında toplam 6.4 milyar lira iken bu yılın aynı döneminde 2.7 milyar liraya gerilemiş.

Bir başka anlatımla geçen yılın 5 ayına göre;

- Bütçe giderleri yüzde 20.9 artmış.
- Bütçe gelirleri de yüzde 18.3 artışta kalmış.
- Bütçe açığı da yüzde 57.6 daralma göstermiş.

Aslında yukarıda özetlenen bütçe rakamları görünürde çok ciddi bir sapma veya sıkıntıyı sergilemiyor.

Ancak biraz ayrıntıya girildiğinde önemli sapmaların veya gelişmelerin olduğu görülüyor. Şöyle ki;

- Her şeyden önce mayıs ayında farklı olmakla beraber, ilk 5 ayda bütçe giderleri bütçe gelirlerinin üzerinde gerçekleşmiş. Öncelikle bu tespiti yapalım. Yani bütçe açıkları devam etmiş.
- Seçim arifesinde olunmasına rağmen mayıs ayında bütçe gelirlerinin bütçe giderlerinden fazla olmasında vergilere ilişkin düzenlemeler etkili olmuş. Yine de giderler açısından frene basılmış.
- En önemli ve dikkat çekici konulardan birisi faiz harcamalarındaki artış olmuş. Faiz giderleri artık bütçe giderlerinin onda birine ulaşmış ve bir önceki yılın ilk 5 ayına göre yüzde 22.2 oranında yükseliş sergilemiş.
- 5 aylık dönemde toplam vergi gelirleri yüzde 20.2 dolayında artış sergilediği halde ekonomi için sinyal niteliği taşıyan ithalde alınan KDV ve ÖTV hasılatındaki artış daha düşük gerçekleşmiş. Dahilde alınan KDV sadece yüzde 12.2 ve ÖTV de yüzde 14.5 artmış. Bu sonuçta döneme ilişkin yeni vergi düzenlemelerinin ve teşviklerinin de etkili olduğunu söylemek lazım.
- Çok önemli bir bütçe gider kalemi olan sağlık, emeklilik, sosyal yardım giderleri frenlenmiş ve geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 14.5 azalışla 52 milyar lirada kalmış. Yani bu ödenek geçen yıla göre kısıntılı kullanılmış.
- Bu 5 aylık döneme ilişkin bütçe finansmanında da iç borçlanmaya ağırlık verilmiş ve toplamda 43.7 milyar lira yeni borçlanmaya karşılık 23.2 milyar lira mevcut borç ödenmiş. Sonuçta 205 milyar lira ilave iç borçlanmaya gidilmiş.

Bu satır arası tespitlerin sonunda da iki şeyi söylemek mümkün.

Birincisi, seçimlere rağmen bütçede belli bir frenin uygulandığı gerçeğidir. İkincisi de; bu rakamlar ve sonuçlar, bütçe kalitesinin bozulduğunun ve seçim sonrasında ciddi tedbirlerin alınması gerektiğinin işaretidir.